ترامپ برای جنگ با ونزوئلا با چه موانعی روبروست؟

تنش در منطقه کارائیب و در آب‌های سواحل ونزوئلا به اوج خود رسیده است. یک طرف این تنش آمریکا و طرف دیگر ونزوئلاست. از زمان بحران موشکی کوبا، هیچگاه آمریکا این تعداد کشتی را به کارائیب اعزام نکرده بود، اما اکنون بیشترین میزان ناو جنگی و تجهیزات آمریکایی در دریای کارائیب مستقر شده است. در حال حاضر تقریباً ۶۵۰۰ تفنگدار دریایی و ملوان از طریق هشت کشتی نیروی دریایی و همچنین ۳۵۰۰ سرباز نیروی دریایی آمریکا در آب‌های مجاور سواحل ونزوئلا مستقر شده‌اند. با رسیدن ناو فورد به  جمع دیگر ناوهای آمریکایی مستقر شده در دریای کارائیب، آمریکا تقریباً به همان تعداد کشتی‌هایی که برای دفاع از اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران در تابستان امسال به خاورمیانه و مدیترانه اعزام کرده بود، اکنون در کارائیب و در مجاورت سواحل ونزوئلا مستقر کرده است.

گزارش گروه بحران حاکی از آن است که آمریکا تاکنون ۸ درصد از کل ناوگان کشتی‌های جنگی خود را در کارائیب مستقر کرده است. از سه ماه پیش نیز، آمریکا تعداد قابل توجهی از ناوشکن‌های موشک‌انداز هدایت‌شونده، جنگنده‌های اف35، پهپادهای Reaper9 MQ- ، یک گروه تهاجمی آبی-خاکی (با ۴۵۰۰ پرسنل، از جمله حدود ۲۲۰۰ تفنگدار دریایی)، یک زیردریایی هسته‌ای و یک کشتی پشتیبانی ویژه جنگی را در کارائیب مستقر کرده است. ارتش آمریکا همچنین سه بمب‌افکن استراتژیک بی 52 را در کارائیب به پرواز درآورده است.

همزمان با این حجم از تجهیزات نظامی آمریکایی مستقر شده در کارائیب، ترامپ به «ریچارد گرنل»، فرستاده ویژه خود دستور داده است تا به تمام تعاملات دیپلماتیک با کاراکاس پایان دهد. دولت ترامپ همچنین مجوزی صادر کرده است که به سازمان سیا اجازه می‌دهد در ونزوئلا اقدامات مخفیانه - از جمله عملیات مرگبار - انجام دهد. اعطای این مجوز توسط ترامپ هم تأیید شده است.

مبارزه با موادمخدر یا سرنگونی مادورو؟

 اگرچه استقرار حجم گسترده نیرو و تجهیزات نظامی آمریکا در کارائیب به بهانه مبارزه با حاملان و قاچاقچیان مواد مخدر عنوان شده، اما همین تعداد تجهیزات نظامی می‌توانند برای راه‌اندازی یک جنگ تمام عیار و حملات هوایی در داخل ونزوئلا و سرنگونی دولت این کشور نیز کافی باشد.

با افزایش تجهیزات و ناوهای نظامی آمریکا در منطقه کارائیب، لحن دولت آمریکا نیز در مورد برکناری «نیکولاس مادورو»، رئیس جمهور ونزوئلا تهدیدآمیزتر شده است. اگرچه کاخ سفید مأموریت نیروی دریایی آمریکا در کارائیب را «مبارزه با مواد مخدر» اعلام کرده، اما تحلیلگران آمریکای لاتین این حجم تجهیزات نظامی را عملیاتی برای تغییر رژیم ونزوئلا ارزیابی می‌کنند.

«الیوت آبرامز»، که در دوره اول دولت ترامپ به عنوان نماینده ویژه در امور ونزوئلا حضور داشت، به آتلانتیک گفته است که اعلام ماموریت آمریکا برای مبارزه با مواد مخدر «یک کمپین فشار برای فروپاشی رژیم مادورو» است.

از سوی دیگر انتخاب حوزه کارائیب برای کمپین دریایی علیه ترانزیت مواد مخدر و حمله به قاچاقچیان سطح پایین و خرده پا در دریا نشان می‌دهد که مجموعه تجهیزات نظامی آمریکا در کارائیب چیزی بیش از تلاش برای متوقف کردن قاچاق فنتانیل یا هر ماده مخدر دیگری به آمریکا هستند. تقریباً تمام فنتانیلی که وارد آمریکا می‌شود در مکزیک تولید می‌شود  و طبق گزارش گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده، ۹۴ درصد از مواد مخدر توقیف شده در مرز جنوبی و در مبادی زمینی رهگیری و متوقف می‌شوند نه در دریا!

این را نیز باید در نظر داشت که ونزوئلا به عنوان یک کشور تولید کننده کوکائین در آمریکای جنوبی، بیشتر کوکائین تولیدی خود را به اروپا ارسال می‌کند و تنها بخش ناچیزی از آن به آمریکا قاچاق می‌شود. در واقع کوکائین مصرفی در آمریکا به طور عمده از طریق اقیانوس آرام و مکزیک تأمین می‌شود نه ونزوئلا، بنابراین هدف گیری ونزوئلا برای مبارزه با قاچاق موادمخدر از سوی آمریکا چندان صادقانه به نظر نمی‌رسد!

در شرایط فعلی که صدای شمشیر ترامپ در کارائیب بلندتر از همیشه شده و بسیاری از احتمال انجام اقداماتی توسط ترامپ برای تغییر رژیم در ونزوئلا خبر داده‌اند، سوال این جاست که برکناری مادورو چقدر سخت خواهد بود و ترامپ تا چه حد حاضر است برای رسیدن به این هدف پیش برود؟

چالش‌ها در داخل ونزوئلا

حمله احتمالی و مداخلات نظامی آمریکا با چالش‌های متعددی در ونزوئلا همراه خواهد بود:

پدافند ارتش: یکی از نخستین چالش‌هایی که آمریکا در حمله به ونزوئلا با آن روبرو خواهد شد، پدافند هوایی ارتش ونزوئلاست. تحلیلگران اگرچه درباره قابلیت‌های پدافند هوایی ونزوئلا اختلاف نظر دارند، اما آنها متفق‌القول هستند که ارتش ونزوئلا دارای شبکه‌ای از سامانه‌های ضدهوایی، چندین واحد پدافند هوایی مسلح به توپ و سیستم‌های پدافند هوایی قابل حمل متعدد است. به گفته «جف رمزی»، کارشناس امور ونزوئلا در شورای آتلانتیک، ارتش ونزوئلا همچنین دارای یک سیستم موشکی دوربرد پیشرفته است که قادر به سرنگونی هواپیما و موشک‌های بالستیک خواهد بود.

نیروهای مسلح وفادار به مادورو: این را نیز باید در نظر داشت که نیروهای مسلح ونزوئلا در زمان چاوز و مادورو برای «مقاومت در برابر کودتا» بازسازی شده‌اند. فرماندهان ارتش ونزوئلا بر اساس وفاداری سیاسی تعیین شده‌اند و هر افسری که تهدیدی برای وضع موجود سیاسی باشد، خیلی زود اخراج، زندانی یا مجبور به تبعید می‌شود. افسران ارتش ونزوئلا همچنین می‌دانند که مجازات کودتای شکست‌خورده شامل زندان، شکنجه، مصادره دارایی‌ها و بدرفتاری با اعضای خانواده خواهد بود و درک می‌کنند که اقدام علیه مادورو بدون نقشه راه و اهداف مشخص، خطر بزرگی برای آنها خواهد بود.

ابهام در وضعیت پس از مادورو: حتی اگر مادورودر ونزوئلا به تبعید تن در دهد، سوالات بزرگی همچنان باقی است. آیا ماچادو به عنوان رهبر فعلی مخالفان دولت می‌تواند قدرت را به دست گیرد؟ آیا او می‌تواند با ترکیب فعلی دولت ونزوئلا کار کند یا ماچادو پس از به دست گرفتن قدرت، پاکسازی مقامات دولت مادورو را آغاز خواهد کرد؟ اگر نیروهای مسلح ونزوئلا پس از مادورو، دولت جدید را به رسمیت نشناسند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چه کسی از ساختمان‌های کلیدی دولتی، بنادر، فرودگاه‌ها و تأسیسات نظامی محافظت خواهد کرد؟ این‌ها همه ابهاماتی است که درباره مداخله نظامی آمریکا در ونزوئلا وجود دارد. همچنین بی ثباتی و جنگ داخلی در هر سناریوی پس از مادورو را نباید دست کم گرفت. بسیاری از افسران ارشد نظامی می‌توانند در برابر تغییر رژیم مقاومت کنند و شورش بخش‌هایی از نیروهای امنیتی ونزوئلا پس از سرنگونی و مداخله نظامی آمریکا محتمل است.

گروهای محلی و چریکی وفادار به دولت: حتی اگر حملات آمریکا منجر به فرار و در نهایت سقوط دولت مادورو در ونزوئلا شود، ده‌ها گروه مسلح طرفدار دولت مادورود می‌توانند دولت جدید ونزوئلا را به چالش بکشند و حتی احتمال وقوع جنگ داخلی و تکرار وضعیتی شبیه لیبی پس از سقوط معمر قذافی در سال ۲۰۱۱ متصور خواهد بود. بی ثباتی احتمالی پس از سقوط مادورو در ونزوئلا به مثابه یک باتلاق برای آمریکاست. باتلاقی که شاید خروج از آن برای واشنگتن به راحتی قابل تصور نباشد. تعدد و تعداد زیاد گروه‌های مسلح فعال در سراسر ونزوئلا باعث خواهد شد تا هرگونه خلاء قدرت منجر به رقابت و درگیری این گروه‌ها برای کسب قدرت شود. همچنین در محله‌های فقیرنشین کاراکاس و دیگر شهرهای ونزوئلا، هزاران باند و گروه‌های چریکی وفادار به دولت مادورو فعال هستند و گفته‌اند که با هر نیروی خارجی که در منطقه مداخله کند، وارد مبارزه خواهند شد. این گروه‌ها توانایی استفاده از مواد منفجره دست‌ساز و حتی پهپادهای مسلح را دارند و خیلی راحت می‌توانند وضعیت ونزوئلا را بی ثبات کنند. در همین حال، تخمین زده می‌شود که تعداد اسلحه‌های در دست غیرنظامیان در ونزوئلا به شش میلیون برسد و هر دولت پس از مادورو که روی کار بیاید، باید با هزاران گروه چریکی و مسلح وارد مبارزه شود. 

چشم انداز عملیات نظامی در ونزوئلا

چشم‌انداز اقدام نظامی آمریکا علیه رئیس جمهور ونزوئلا شاید برای رئیس جمهور آمریکا جذاب باشد، اما او مدت‌هاست که از انجام ماجراجویی‌های پرهزینه خارجی خود را بیزار نشان داده و بعید است که تغییر دولت ونزوئلا از طریق اقدام نظامی یا عملیات مخفی، کاری آسان یا بی‌دردسر باشد و واشنگتن باید در مورد هزینه‌ها، خطرات و پیامدهای احتمالی مداخله در ونزوئلا با احتیاط بیشتری رفتار کند.

کارشناسان نظامی در گفتگو با گروه بین المللی بحران گفته‌اند که به نظر نمی‌رسد ایالات متحده در حال آماده شدن برای انجام یک حمله زمینی مانند جنگ‌های افغانستان و عراق در ونزوئلا باشد. آنها گفتند که به احتمال زیاد، دولت آمریکا در حال آماده شدن برای عملیات «ضربتی و کوتاه مدت» مانند حملات علیه تأسیسات هسته‌ای ایران است.

این در حالی است که یک دهه پیش در جریان اعتراضات بهار عربی در خاورمیانه، ترامپ در ابتدا گفته بود که از مداخله آمریکا و ناتو در لیبی حمایت می‌کند، اما با بی‌ثباتی در لیبی پس از سرنگونی قذافی، نظر خود را تغییر داد. ترامپ در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری ۲۰۱۶ گفته بود که اگر قذافی در قدرت می‌ماند، لیبی وضعیت بهتری داشت. اکنون به نظر می‌رسد که او دوباره به مداخله‌گرایی نظامی روی آورده، اما بعید است که هزینه‌های مداخله نظامی در یک کشور خارجی را در نظر نداشته باشد.

اگر حملات هوایی آمریکا از راه دور نتواند باعث سقوط دولت ونزوئلا شود، دولت ترامپ با انتخاب سختی روبرو خواهد شد. اعزام نیروی نظامی، شبیه همان کاری که در جریان اشغال پاناما در سال ۱۹۸۹ یا عراق در سال ۲۰۰۳ صورت گرفت. اما این گونه عملیات نظامی با عناصر اصلی دکترین سیاست خارجی ترامپ بیگانه است و با مخالفت بسیاری از متحدان ترامپ در جنبش «اول آمریکا» روبرو خواهد شد. عمده حامیان ترامپ بدنبال این هستند که آمریکا از درگیری‌های نظامی دست بکشد و مداخله نظامی در ونزوئلا برخلاف وعده‌های ترامپ به حامیانش است.

سازناکوک بازیگران بین‌المللی با ترامپ

روابط کلمبیا با ونزوئلا پس از انتخابات ۲۰۲۴ دچار رکود شدیدی شده است، اما حملات به قایق‌های حامل اتباع کلمبیایی و احتمال مداخله نظامی در یک کشور همسایه، باعث شده تا «گوستاوو پترو»، رئیس جمهور کلمبیا نیز همبستگی خود را با ونزوئلا اعلام کند. کلمبیا حتی اعلام کرده که همکاری اطلاعات نظامی با کاراکاس علیه آمریکا را آغاز خواهد کرد. کلمبیا نگران جنگ آمریکا علیه ونزوئلاست و این را می‌داند که مداخله نظامی آمریکا علیه ونزوئلا می‌تواند منجر به هرج و مرج گسترده و موج‌ جدیدی از مهاجران و پناهجویان ونزوئلایی‌های به سمت مرز کلمبیا شوند. در حال حاضر تقریباً بین 7 تا 8 میلیون نفر آواره ونزوئلایی از سال ۲۰۱۴ وارد کلمبیا شده‌اند و جنگ علیه ونزوئلا می‌تواند به موج‌های بزرگتر آوارگی شهروندان ونزئلایی به کلمبیا منجر شود و از این منظر، کلمبیا به شدت مخالف دخالت نظامی آمریکا در ونزوئلاست.

نه فقط کلمبیا، بلکه چین، روسیه، ایران و کوبا از دیگر بازیگران بین‌المللی و منطقه‌ای هستند که حملات آمریکا علیه ونزوئلا را به چالش خواهند کشید و از این منظر نیز، عملیات نظامی آمریکا علیه ونزوئلا با رای منفی حداقل 2 عضو دائم شورای امنیت روبرو خواهد بود و کار واشنگتن را سخت‌تر خواهد کرد.