یک گام تا شکستن آخرین سد | نگاهی به نشست سازمان ملل درباره تشکیل کشور فلسطین

با نزدیک شدن به دومین سال جنگ در غزه، در حالی که بحران انسانی بر این باریکه ویران شده به نقطه انفجار رسیده است، رهبران بسیاری از کشورهای جهان از فردا 31 شهریور در نیویورک، محل برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل گرد هم می‌آیند تا درباره راه‌حل توقف نسل‌کشی و پایان جنگ و از همه مهمتر به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین گفتگو کنند.

امسال جنگ غزه مهمترین پرونده هشتادمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد خواهد بود بویژه اینکه در سایه حمایت‌های یکجانبه آمریکا از رژیم صهیونی، نه تنها تمامی ابتکارات بین‌المللی و اقدامات کشورها در شورای امنیت به بن بست برخورده است بلکه این رژیم دامنه تجاوزات و جنایت‌آفرینی‌های خود را به دیگر کشورهای منطقه نیز تسری داده و پایه‌های صلح و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی را با خطر مواجه کرده است.

آخرین مورد از وتوهای امریکا علیه قطعنامه‌های آتش در  غزه روز جمعه گذشته روی داد آنهم در حالی که تنها چند روز از حمله تجاوزکارانه اسرائیل به دوحه پایتخت قطر می‌گذرد که با محکومیت گسترده بین‌المللی مواجه شد.

این قطعنامه که توسط 14 عضو دیگر شورای امنیت مورد حمایت قرار گرفته بود، خوستار توقف فوری جنگ و دسترسی ساکنان غزه به کمک‌های بشردوستانه شده بود.

اکنون در پاسخ به این بن‌بست، جنبش دیپلماتیک جدیدی در حال شکل‌گیری است. بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه، روز دوشنبه کنفرانسی در حاشیه جلسات سازمان ملل برگزار خواهد شد که در آن انتظار می‌رود کشورهای متعددی از جمله فرانسه به طور رسمی موضع خود در به رسمت شناختن کشور فلسطین را اعلام کنند.

مشاور رئیس جمهور مکرون تأیید کرد که «۱۰ کشوری که تصمیم به به رسمیت شناختن کشور فلسطین گرفته‌اند» در کنفرانسی که روز دوشنبه در حاشیه جلسات مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار می‌شود، شرکت خواهند کرد .

طبق همین منبع، این کشورها عبارتند از فرانسه، بریتانیا، استرالیا، کانادا، بلژیک، لوکزامبورگ، پرتغال، مالت، آندورا و سان مارینو.

به گفته این منبع فرانسوی، مکرون در این کنفرانس که ریاست مشترک آن را به همراه محمد بن سلمان ، ولیعهد عربستان سعودی، بر عهده دارد، سخنرانی خواهد کرد و رسماً به رسمیت شناختن کشور فلسطین را اعلام خواهد کرد.

بیش از 145 کشور و چهار عضو دائم شورای امنیت

این حرکت دیپلماتیک در حالی صورت می‌گیرد که پیشینه به رسمیت‌شناسی فلسطین به سال ۱۹۸۸ بازمی‌گردد. سازمان آزادی‌بخش فلسطین در سال ۱۹۸۸ استقلال کشور فلسطین را اعلام کرد و اکثر کشورهای جنوب جهان به سرعت آن را به رسمیت شناختند. امروزه، ۱۴۷ کشور از ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد، کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسند.

مکزیک جدیدترین کشوری بود که در ژانویه ۲۰۲۵، به رسمیت شناختن کشور فلسطین را اعلام کرد.

هیئتی که نماینده کشور فلسطینی است، رسماً از وضعیت ناظر دائمی برخوردار است اما در سازمان ملل متحد حق رأی ندارد. صرف نظر از تعداد کشورهایی که کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسند، عضویت کامل در سازمان ملل متحد مستلزم تأیید شورای امنیت است، جایی که واشنگتن با استفاده از حق وتو همواره مانع آن شده است.

با پیوستن انگلیس و فرانسه به صف کشورهای حامی تشکیل کشور مستقل فلسطینی اکنون موازنه در شورای امنیت کاملاً علیه اسرائیل است و چهار عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت، کشور فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.

خشم تل‌آویو و واشنگتن

وب‌سایت آمریکایی پولیتیکو به نقل از مقامات اروپایی گزارش داد که اسرائیل در حال آماده‌سازی گزینه‌های متعددی برای پاسخ به به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط فرانسه و سایر کشورها است. این گزینه‌ها می‌تواند شامل تسریع الحاق کرانه باختری اشغالی، تعطیلی کنسولگری فرانسه در بیت‌المقدس و «تجاوز به اماکن فرانسه در اسرائیل، مانند زیارتگاه مسیحی الیونا» باشد.

پیشتر نیز مقامات صهیونیستی در واکنش به قصد طرف‌های غربی، از جمله پاریس، برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین، تهدید به الحاق کرانه باختری کرده بودند. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر این رژیم هشدار داد که اسرائیل هرگز از کنترل امنیتی مطلق بر غزه یا کرانه باختری دست نخواهد کشید.

کشورهای اروپایی تلاش کابینه صهیونیستی برای تغییر وضعیت تاریخی کرانه باختری را یکی از علل اصلی تغییر موضع خود در قبال به رسمیت شناختن کشور فلسطین دانسته‌اند.

در همین ارتباط رئیس جمهور فرانسه در مصاحبه‌ای با کانال ۱۲ اسرائیل گفت که ساخت شهرک‌ها در کرانه باختری نشان می‌دهد که هدف، نابودی حماس نیست، بلکه نابودی راه حل دو کشور است .

بیشتر نمایندگی‌های دیپلماتیک اصلی قدرت‌های بزرگ در تل‌آویو مستقر هستند زیرا آنها بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت نمی‌شناسند. ایالات متحده پس از انتقال سفارت خود به بیت‌المقدس در دولت اول ترامپ تلاش کرد تا ادعاهای رژیم صهیونیستی درباره قدس را در صحنه بین‌المللی تقویت کند اما موفق نشد.

همچنان حدود ۴۰ کشور در رام‌الله در کرانه باختری یا در بیت‌المقدس شرقی، منطقه‌ای که الحاق آن توسط اسرائیل از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته نشده و فلسطینی‌ها آن را پایتخت خود می‌دانند، دفاتر کنسولی دارند.

در کنار رژیم صهیونیستی، ایالات متحده نیز به شدت با هرگونه اقدام برای به رسمیت شناختن کشور مستقل فلسطین مخالفت کرده و با اعمال تحریم‌هایی علیه مقامات فلسطینی، از جمله لغو ویزا و عدم پذیرش آنها، به این اقدام واکنش نشان داد تا مانع از شرکت عباس و دیگر چهره‌های تشکیلات خودگردان فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک ‌شود.

به رسمیت شناختن فلسطین؛ واقعی یا نمادین؟

دو دیدگاه درباره اثرات نشست دو دولتی در سازمان ملل و پیوستن کشورهای جدید اروپایی بویژه فرانسه و انگلیس به این جرگه در تغییر معادلات سیاسی و میدانی صحنه فلسطین وجود دارد. برخی خاطرنشان می‌کنند که این اقدام در درجه اول نمادین است و وضعیت میدانی را فوراً تغییر نخواهد داد.

کشورهای اروپایی اعلام کرده اند که هدف اصلی آنها از این اقدام، اعمال فشار بر اسرائیل برای پایان دادن به جنگ علیه غزه، محدود کردن ساخت شهرک‌های جدید یهودی‌نشین در کرانه باختری اشغالی و تعهد مجدد به روند صلح با فلسطینیان بوده است.

اسرائیل و فلسطینی‌ها از سال ۲۰۱۴ تاکنون در این مورد مذاکره‌ای نداشته‌اند و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، می‌گوید هرگز کشور فلسطینی تشکیل نخواهد شد.

کسانی که این به رسمیت شناختن را عمدتاً یک اقدام نمادین می‌دانند، به حضور اندک و نفوذ محدود کشورهایی مانند چین، هند، روسیه و بسیاری از کشورهای عربی که دهه‌ها پیش کشور فلسطین را به رسمیت شناختند، اشاره می‌کنند.

بدون داشتن کرسی کامل در سازمان ملل یا کنترل بر مرزهای خود، تشکیلات خودگردان فلسطین توانایی محدودی در مدیریت روابط دوجانبه دارد. هیچ هیئت نمایندگی خارجی با داشتن سفارتخانه در سرزمین‌های فلسطینی وجود ندارد و کشورها آزاد نیستند که دیپلمات‌های خود را به آنجا بفرستند.

اسرائیل تجارت، سرمایه‌گذاری و تبادلات آموزشی و فرهنگی را محدود می‌کند. هیچ فرودگاهی برای فلسطینی‌ها وجود ندارد و کرانه باختری، سرزمینی محصور در خشکی، فقط از طریق اسرائیل یا از طریق مرز تحت کنترل این رژیم با اردن مرتبط است. رژیم صهیونیستی تمام دسترسی‌ها به نوار غزه از طریق دریا و حتی مرز رفح با مصر را نیز کنترل می‌کند.

با این حال، کشورهایی که قصد به رسمیت شناختن کشور فلسطین را دارند، و حتی خود تشکیلات خودگردان فلسطین، می‌گویند که این چیزی بیش از یک ژست بی‌معنی و بی‌تاثیر نخواهد بود.

به گزارش رویترز حسام زملط، سفیر فلسطین در بریتانیا، گفت که این به رسمیت شناختن می‌تواند به مشارکت‌های استراتژیک منجر شود.