سفر ناگهانی “عمرالبشیر” به دمشق و پیام‌های آن

عمر البشیر رئیس جمهور سودان در سفری غیرمنتظره و از پیش اعلام‌نشده بعد از ظهر روز یکشنبه به دمشق رفت و مورد استقبال بشار اسد رئیس جمهور سوریه قرار گرفت. رؤسای دو کشور بعد از آن به کاخ الشعب رفتند تا در آنجا مذاکرات خود را پشت در‌های بسته و به‌دور از چشم خبرنگاران درباره روابط دوجانبه و نیز تحولات داخلی سوریه و منطقه از سر بگیرند. البشیر پس از دیدار با بشار اسد در همان روز به سودان بازگشت.

سفر عمر البشیر به دمشق در شرایط فعلی از اهمیت بسزایی برخوردار است. این سفر اولین دیدار رسمی یک مقام عربی از مارس ۲۰۱۱ (از زمانی که جرقه بحران سوریه زده شد) به دمشق به‌شمار می‌رود. این سفر بدون اعلام قبلی رسمی مقامات رسمی سودان صورت گرفته است و مقامات سودانی هم بدون اشاره به محور‌های پشت‌پرده این دیدار آن را بااهمیت ارزیابی کردند.

کشور‌های عربی بعد از گذشت ۸ ماه از بحران داخلی سوریه عضویت سوریه را در اتحادیه عرب تعلیق کردند و تحریم‌های سیاسی و اقتصادی را علیه دمشق وضع کردند و از ارتش این کشور خواستند تا به‌زعم خود از خشونت علیه آن‌چه آن‌ها “مخالفان دولت سوریه می‌خواندند”، بپرهیزد.

سفر عمر البشیر به سوریه در شرایطی صورت می‌گیرد که پس از گذشت ۷ سال از بحران سوریه بسیاری از کشور‌های عربی که خواستار براندازی نظام سوریه بودند در مواضع خود در قبال دمشق تجدید نظر کرده‌اند.

عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی که کشورش از تروریست‌های سوریه حمایت مالی و تسلیحاتی می‌کرد، بار‌ها اعلام کرده بود که بشار اسد یا با توسل به زور و یا با راه‌حل سیاسی باید کنار برود.

به هر حال سفر عمر البشیر به دمشق نشان می‌دهد که تغییر راهبردی در سیاست کشور‌های عربی در قبال سوریه حاصل شده است. اکنون دیگر کسی از رفتن بشار اسد حرفی به‌میان نمی‌آورد و همه از راه‌حل و انتقال سیاسی قدرت در سوریه سخن می‌گویند. صحبت‌های روز گذشته وزیر خارجه ترکیه نیز مؤید این مطلب است که بیشتر کشور‌هایی که خواستار برکناری نظام بشار اسد شده بودند امروز از فرایند سیاسی در سوریه حرف می‌زنند و دیگر موضوع بشار اسد به‌عنوان پیش‌شرط مطرح نیست. کشور‌های عربی با درک شرایط میدانی و تغییرات راهبردی در منطقه در صدد عادی‌سازی روابط خود با نظام سوریه هستند. پیش از این یک هیئت اردنی به سوریه سفر کرده بود و امارات نیز در صدد بازگشایی سفارت خود در این کشور است.

البته این تغییر رویکرد کشور‌های عربی به این آسانی به‌دست نیامده بلکه حاصل از ۷ سال دفاع و پایداری ملت و نظام سوریه و مقابله با تروریست‌ها و حامیان مالی و تسلیحانی آن‌ها رقم خورده است. اکنون ارتش سوریه کنترل بیشتر اراضی این کشور به‌جز ادلب را در دست دارد که این امر دست برتر سوریه در صحنه میدانی را نشان می‌دهد که در جای خود، قدرت این کشور را در چانه‌زنی‌های سیاسی در عرصه دیپلماتیک بالا برده است.

هنوز مشخص نیست که در جریان مذاکرات پشت در‌های بسته عمر البشیر با بشار اسد رئیس جمهور سوریه چه گذشت (غیر از مطالب منتشرشده در رسانه رسمی سوریه) به‌خصوص اینکه رئیس جمهور سودان به محور تحت رهبری عربستان سعودی هم پیوسته و بعید نیست که این مذاکرات با چراغ سبز مقامات سعودی صورت گرفته باشد و حتی حامل پیامی از جانب ریاض برای دمشق بوده باشد به‌خصوص اینکه عمر البشیر در دیدار با بشار اسد قول داد که تمام تلاش خود را به‌کار می‌بندد که امنیت و آرامش به سوریه بازگردد و این کشور به آغوش امت عربی به‌تعبیر وی بازگردد که این به این معنا است که کشور‌های عربی حالا به‌فکر بازگشت سوریه به صف اتحادیه عرب هستند، سازمانی که به‌نوعی شبیه به یک دورهمی می‌ماند که هر از گاهی با تشکیل جلسه به صدور یک بیانیه اکتفا می‌کند و نقش تعیین‌کننده‌ای در حل‌وفصل منازعات منطقه ندارد.
منبع :اندیشکده راهبردی تبیین
این‌که سفر عمر البشیر به سوریه با چه اهدافی دنبال شده، مشخص نیست، ولی حامل یک پیام روشن است و آن این‌که بحران سوریه با پیروزی نظام سوریه به پایان خود رسیده است و کشور‌های مخالف سوریه که روزی شعار برکناری بشار اسد را سر می‌دادند، چاره‌ای جز این ندارند که با به‌رسمیت شناختن نظام سوریه با این کشور وارد تعامل و گفت‌وگو شوند.