مفهوم ملت، اکسیری که آنچنان را آنچنان تر می کند

تبیین:

حضرت حافظ در وصف احوالات انسان سرگشته و بیگانه از خودی خود، میفرماید: 

سالها دل طلب جام جم از ما میکرد

آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد

گوهری کز صدف کون و مکان بیرون است

طلب از گمشدگان لب دریا میکرد

  در عالم معرفت انسانی، گاه رشحات و حالاتی دست می‌دهد که قابل توصیف و درک و ایضا قابل بیان هم نیست اما همگان وقوف دارند که این حالات روحی و معنوی خاص در اثر بروز و ظهور عاملی ویژه و یا یک محرک موثر بوجود می آید که بقول مولانا « آنچنان را آنچنان‌تر» می‌کند. در دنیای شیمی نیز به عنصر یا عناصری که در فرایندهای شیمیایی باعث افزایش سرعت واکنش می‌شوند، "کاتالیزور" می‌گویند که شناخت عمیق از فاکتورهای تبدیل شیمیایی درهرواکنش و ایجاد شرایط بهینه باعث افزایش بازدهی و عملکرد واحد و به طبع آن باعث صرفه جویی در مصارف می‌شود. به همان ترتیب در حوزه جامعه شناختی نیز، شناخت و مدیریت عناصرموثرمی‌تواند سبب حفظ وارتقای سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین داشته‌های یک جامعه خواهدشد.

   ماهیت و مقضیات جنگ تحمیلی 12 روزه آمریکا و اسراییل و کلیتی از نیروی نظامی ناتوعلیه ایران اسلامی، عملا نقش همان کاتالیزور و یا عامل موثر را بازی کرد و درواقع عکس همه طراحی‌ها نتیجه داد و موجب گردید ضریب وفاق وهمبستگی ملی وپایبندی به هویت تاریخی و تمدنی و همدلی بدنه جامعه با حاکمیت و ولایت (علیرغم همه اختلاف سلایق وگلایه‌های مردم از برخی رفتارها و کج سلیقگی ها در فضای فرهنگی، مدیریتی و معیشتی) متبلور شود و این اتفاق چنان شدت و عمق و گستره‌ای داشت که جنگ طلبان استکباری را حداقل برای مدتها از اندیشه تجزیه ایران بزرگ منصرف و توجه و تمرکزایشان را برتجزیه سوریه و ترکیه و عراق و عربستان معطوف کرد تا نقشه‌های سایکس – پیکوهای قرن بیست ویکم در خاورمیانه را از طریقی دیگر تعقیب نمایند. به زعم نگارنده برای مواجهه منطقی با این ماجراها وطراحی‌های پیدا وپنهان مستکبران، لازم است در سطح ملی به نکات ذیل توجه عقلایی نمود:

1- توجه نماییم که در فضای تصمیم سازی و سیاستگذاری هیات حاکمه آمریکا، علیرغم وجود نحله‌ها واندیشه‌های منبعث از فعالیت‌های نهادهای اطلاعاتی ( با ویترین اندیشکده‌ها و موسسات مطالعاتی همچون امریکن اینترپرایز و هوور و هریتیچ و کارنگی وغیره وغیره)، تفاوتی میان رویکرد راهبردی مقابله با حوزه تمدنی ایران بعنوان " تنها منطقه تمدنی عالم" که هرگز مستعمره نشده و نیز بدلیل آمیختگی عناصر و ارزشهای دینی، اخلاقی و تمدنی؛ قدرت الهام بخشی شدیدی را در میان نسل جوان منطقه و حتی جهان غرب به نمایش گذاشته، ندارد و تفاوت‌های همه این طیف‌های بظاهر مختلف، فقط در حد روش و تاکتیک است و بس. چرا که کلیت غرب به سرکردگی آمریکا این گزاره را بارها اعلام وعلنی کرده اند که بایستی ریشه‌های این حوزه تمدنی خشکانده شود. اگرچه تلاشهای بیش از 150 ساله ایشان از دوران مشروطیت تا امروز حایز برخی موفقیتهای فرهنگی و سیاسی و اقتصادی برای ایشان بوده اما همگی اذعان دارند که فعلا بایستی واقعیت وجود یک ایران مقتدر درغرب آسیا را پذیرفت وتحمل کرد و در عین حال از هیچ تلاشی برای ضعیف کردن آن فروگذار نکرد و در این میان مباحث هسته ای و غیره بهانه‌هایی بیش برای این رویارویی راهبردی نیستند. لذا تلاش اروپایی هارا در مقوله "فعالسازی مکانیسم ماشه" بایستی بخشی از پازل این رویارویی راهبردی و بنیادین تلقی نمود.

2- درتقابل با چنین راهبرد ویرانگر رودررویی با ایران درغرب، بایستی بیش از پیش به تقویت و گسترش و تعمیق بنیادین ترکیب موثر و هویت ساز دینداری - وطن دوستی پرداخت. تجارب مبارزات ملتها در چند دهه اخیر نشان می‌دهد که صرف تاکید بر ناسیونالیسم حتی در اشکال افراطی آن نه تنها سبب پیروزی بر بیگانگان نشده بلکه برعکس، ملی گرایی تبدیل به ابزاری شده که سلطه بیگانه را بگونه ای دیگر تداوم داده است. مصر دوران جمال عبدالناصر یا انقلاب الجزایر در 1962 و عراق 1920 و پاکستان 1947و دهها شاهد مثال دیگر در آمریکای لاتین و مبارزات متکی بر ایدئولوژی‌های چپ و مارکسیستی را می‌توان در تایید مطلب ارایه نمود. لیکن وطندوستی متکی بر دین خواهی و ترکیب تاثیرگذار این‌دو عنصر ریشه‌دار می‌تواند نجات‌بخش باشد وراهگشای ارتقای سرمایه اجتماعی. لذا بر مسئولین فرهنگی و اجرایی کشور است که با بهره گیری از فضای بوجود آمده ناشی از جنگ تحمیلی 12 روزه و با تکیه به یافته‌های علمی شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام وایران» و سایراندیشمندان این عرصه، وبا تاسی به فرمایشات و رهنمودهای امامین انقلاب اسلامی، به تعمیق و گسترش الگوهای رفتاری ارتقای توامان هویت ملی و دینی و اصلاح رویه‌ها و رویکردهای مغایر با روح این جریان سازنده ابتنا نمایند. سیاست‌های کلان در مورد پرچم و سرود ملی ایران، حول محور حفظ و ارتقای هویت ملی و وحدت کشور می‌چرخد. سیاستهای کلان ابلاغی رهبری در این خصوص صراحت تام دارد. این سیاست‌ها شامل مواردی مانند احترام به پرچم و سرود ملی به عنوان یکی از شاخص‌ترین نمادهای ملی، ترویج و آموزش این نمادها در جامعه و همچنین حمایت قانونی و کیفری از آنها در برابر هرگونه بی‌حرمتی یا توهین است.

3- مفهوم " ملت " در جامعه ایران از جمله مفاهیم موسع و تودرتو است که سایه مفاهیم غنی تمدنی برآن سنگینی کرده و از اساس با مفاهیم بظاهر مشابه ملت در تعابیر "مدرنیته وبری" یا الگوهای لیبرالیسم شبه مدرن غربی یا دیدگاههای محدودنگر سکولاریسم همان‌قدر غریب و نا آشناست که با برداشتهای نظری متحجرانه و محدودنگرشبه دینی و محفلی حجتیه و شیرازی تفاوت دارد و از این‌رو هردو گروه فوق از درک کلیت و هضم و فهم اجزای این مفهوم عظیم عاجزند. آن یکی در تلاش است تا ادراک ناقص خود را با تعاریف nation state شبه مدرن لیبرالی بیان کند و این دیگری با عجز و استیصال ازادراک مفهوم موسع ملت و ریشه‌های تمدنی آن و ناتوان ازفهم و شناخت عناصرذاتی و ذخایر باارزش بجامانده از گذر تاریخ برروح و جان مردم این سرزمین، تلاش دارد تا مفهوم ناقصی از امت را جایگزین ملت نماید بدون آنکه بفهمد ایندو با یکدیگر متفاوت و هریک کارکرد خاص دارند. براهل دانش وقلم است که با تبیین دقیق و پرهیز ازلغزش و دوری ازاعوجاج فکری، "مفهوم عمیق ملت بعنوان روح واحد در کالبد یگانه حاصل از راز و رموز متراکم و متعاطی از ظرفیتهای نمادین ملی و ارزشهای اصیل الوهی و معنوی " را بازخوانی نماید تا همگان بریک مبنا اتفاق نظر داشته باشند و جانانه از این " هویت ملی و دینی " پاسداری کنند. دراین نگاه آذری و فارس و کرد و لر و بلوچ و ترکمن و مازنی و گیلک و جنوبی و خراسانی و...همه و همه نقشهای رنگارنگ پیکره مانوس و همدل یک تابلوی زیبایند و نه اجزای تشکیل دهنده یک پازل ماهیتا مجزا.

4- فراموش نکنیم که دشمنان غدار در زمان تسلط، تفاوتها و سلایق مختلف را محترم ندانسته و ناجوانمردانه خشک و تر را باهم می‌سوزانند و به آتش کین می‌رانند. تجربه تلخ افغانستان و لیبی و عراق و سوریه امروز بخوبی این واقعیت تلخ را پیش چشم جهانیان عیان کرده که همه ملت به یک میزان تاوان داده ویکجا به قهر و غضب دشمنان میسوزند. پس بایسیتی مراقب اختلاف سلایق بود و تا جای ممکن این تفاوتها را محترم شمرد که مبادا دشمنان از آن سوءاستفاده کنند که در آن روزتاریک، دود دشمنی دشمنان در چشم همگان خواهدرفت. تجربه کردیم که موشکها و بمبها رژیم صهیونیستی قبل از انفجار و اصابت از سلایق وکیفیت حجاب و طرز تفکر افراد پرسش نمی‌کنند!!

5- یکی از نیازها و مطالبات جدی امروز همه خیرخواهان جامعه خاصه تاکیدات رهبری حکیم، ضرورتهای مترتب برتغییر رویکردهای اداری و اجرایی و تقنینی و قضایی درقوای سه گانه و چگونگی کیفیت ارایه خدمات به مردم و محترم شمردن ایشان درعرصه ادارات ودستگاههاست. فراموش نکنیم که مردم دراین 40 و چند سال فشارزیادی از باب عوارض جنگ و دشمنی دشمنان و تحریم وغیره تحمل کرده‌اند و ناملایمات ناشی از باندبازی و رفتارهای جناحی فساد و گروه‌گرایی درواقع بارمضاعفی بوده که توسط سیاسیون به جامعه تحمیل شده است و وقت آن رسیده که این رویکردهای غلط برچیده شده و تغییر یابند.

با آرزوی ایامی که همه ملت ایران در کمال آرامش و امنیت خاطر در کنارهم در سرزمینی آباد و بدون دغدغه خاطر زندگی نمایند.ان شاءالله

نویسنده: محمدصادق فتح‌اللهی