سمفونی عشق و حماسه در نماز جماعت نسل چهارمی‌ها

بسیاری از عادات و رفتار‌ها در دوران کودکی و نوجوانی در وجود افراد نهادینه می‌شود؛ از عادت‌ها و روحیات خوب و پسندیده گرفته تا رفتار‌ها و خلق و خوی ناپسند. به همین اعتبار مولای متقیان امام علی (ع) فرموده‌اند «العلم فی‌الصغر کالنقش فی‌الحجر» یادگیری در کودکی مانند نقاشی و اثر گذاشتن بر روی سنگ است، که تا ابد باقی می‌ماند. قلب کودک و نوجوان و ضمیر او، آماده فراگیری هر مطلب و تمرین هر رفتاری است؛ «نماز» به عنوان مهمترین و اصلی‌ترین واجب دینی هم از این قاعده مستثنی نیست و می‌تواند در دوران کودکی و نوجوانی در وجود فرد نهادینه شده و به محبوب دل او تبدیل شود یا برعکس، به معکوس خودش تبدیل شود. اگر نماز با همه لوازمش در دوران نوجوانی به عنوان یک اصل برای فرد جابیفتد، راه حل بسیاری از مشکلات و چالش‌های آینده فرد خودبخود پیدا می‌شود و اگر در این دوران حساس تربیت‌پذیری به سهل‌انگاری سپرده شود، بعید است در دوران‌های بعدی زندگی، بتوان کار جدی و اثرگذاری درباره آن کرد.

 

چندی قبل (۱۴ آذرماه) رهبر معظم انقلاب در پیامشان به بیست و هفتمین اجلاس سراسری نماز، ضمن آنکه بخش مهمی از گرفتاری‌ها و آلودگی‌های امروز را ناشی از نپرداختن به حقیقت نماز توصیف کرده و بر لزوم ترویج نماز با همه شیوه‌های اثرگذار تاکید کردند، این وظیفه مهم را هم مورد تاکید قرار دادند که «مدارس را مزین کنید به نمازخوانی نوجوانان؛ این برترین تضمین برای سلامتی آینده جامعه است». این توصیه در کنار ده‌ها توصیه ایشان در سال‌های متمادی در خصوص تربیت دینشی نوجوانان و جوانان، گویای این حقیقت است که اثرگذاری آموزش و تربیت در دوران کودکی به ویژه در مدرسه و در ارتباط با گروه همسالان، ارتباط مستقیمی با تضمین سلامت و سعادت آینده جامعه دارد. اخیرا و در اجلاس سراسری نماز، وزارت آموزش و پرورش موفق به کسب رتبه اول در حوزه نماز در بین دستگاه‌های اجرایی شد و با حضور رئیس جمهور، از تلاش‌های این وزارتخانه تشکر شد. به گفته مصیب‌زاده مدیرکل قرآن، عترت و نماز وزارت آموزش پرورش، «فعالیت‌های این وزارتخانه در حوزه نماز شامل برنامه‌ها و اقدامات فرهنگی و هنری، تولید محتوا در فضای مجازی و فعالیت‌های ویژه‌ای تحت عنوان نماز گلدسته‌های سرو است که در مدارس سراسر کشرر اجرا می‌شود». هرچند موفقیت این وزارتخانه در این حوزه قابل تقدیر است، اما همچنان این نکته جای بررسی دارد که چقدر مدارس ما به کانون‌های گرم و دلنشین برای اقامه نماز تبدیل شده‌اند و نظام آموزش و پرورش چقدر با نقطه مطلوب فاصله دارد؟

باید‌ها و نباید‌های یک میعاد عاشقانه

برپایی نماز جماعت در مدارس با صحنه‌گردانی خود دانش‌آموزان و با هدایت و تاثیرگذاری مربیانی آگاه، دلسوز و هنرمند، ضمن آنکه روح بازدارندگی در برابر آسیب‌های اجتماعی و ایمن‌سازی کودکان و نوجوانان در برابر طوفان‌های فکری و روحی را تقویت می‌کند، روحیه مشارکت و وحدت را از رهگذر نماز جماعت به آنان می‌آموزد و از رهگذر این میعاد دسته‌جمعی و عاشقانه، هم آرامشی مثال‌زدنی برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد و هم روح تعاون و همکاری در امور خیر (تعاونوا علی البر و التقوی) را به آنان می‌آموزد و کاملا واضح است که تاثیر این عمل عبادی دسته‌جمعی در گذر زمان و در آینده زندگی آنان چیست. برپایی چنین نمازی و تحقق چنین هدف تربیتی ارزشمندی، حتما الزامات و باید‌ها و نباید‌هایی دارد که نباید از آن غفلت کرد؛ شاید برقراری فضایی جذاب و دلنشین که حقیقت نماز و آرامش آن را برای دانش‌آموزان تداعی کند و آموزش‌های هنرمندانه با کمک مربیانی که از دریای معارف اسلامی به خوبی بهره گرفته و به سلاح ذوق و هنر نیز مجهز هستند، نخستین و موثرترین شرط برای رسیدن به چنین هدفی باشد. در نظر گرفتن بهترین و محترمانه‌ترین مکان در مدرسه برای برپایی نماز جماعت، به همان اندازه تاثیر مثبت دارد که برپایی نماز در اماکن پرت و مخروبه مدرسه می‌تواند کودک و نوجوان را از مشارکت در این میعاد الهی دسته جمعی دلزده و منصرف کند. خودداری از روش‌های شتابزده یا تحکم‌آمیز در ترغیب و دعوت دانش‌آموزان به نماز و در عوض، پرداختن به مشوق‌های تربیتی و الگو‌های عملی، تاثیری بی‌نظیر بر نهادینه کردن این فریضه الهی در ضمیر کودک و نوجوان دارد.

نماز و رفتار حکیمانه با بندگان خدا

نماز را معراج مومن و محبوب دل هر انسان متقی و پرهیزکار توصیف کرده‌اند؛ اگر این واجب الهی به خوبی آموزش داده شده و در عمل الگوسازی شود، تاثیراتی شگرف بر رفتار اجتماع دارد؛ از برخورد حکیمانه پلیس با مردم گرفته تا وجدان کاری و انضباط کارمند و پزشک و کاسب، همه و همه می‌تواند ناشی از درک روح نماز و خو گرفتن با آرامش ناشی از آن باشد.