تلاش‌ برای مشروعیت‌بخشی ویروس جولانی

تبیین:

محمد الشرع  یا همان محمد الجولانی از سال ۲۰۱۶ که اولین‌بار به نمایندگی از گروه‌های تکفیری جلوی دوربین آمد تا به امروز که ریش‌هایش را با تیغ خط می‌گیرد و کراوات می‌زند تغییرات ملموسی داشته که نشان می‌دهد فرآیند تربیت و تغییرات اخلاقی و رفتاری این مهره امنیتی ترکیه- اسرائیلی زمان‌بر بوده و در این دوره برای شکل‌دهی به سوریه مد نظر آنها تحت تعلیم بوده است. تغییر محمد الجولانی از «رخسار با لباس چریکی » تا «کت‌های تک رنگی و ساعت مچی برجسته» نشان‌دهنده بهره‌گیری او از مشاورانی است که می‌خواهند او را نزد افکار عمومی داخلی و خارجی مثبت جلوه دهند. 

       جولانی، گرفتار دوگانگی شخصیتی

فرآیند تحول محمد جولانی از یک چماق‌دار جنگ‌طلب به یک سیاست‌مدار که قرار است برای سوریه تعیین تکلیف کند و با کشورهای همسایه تعامل داشته باشد، چیزی شبیه اختلال دو شخصیتی است. از یک طرف باید دل جهادی‌ها‌ را به دست بیاورد چراکه دو سوم نیروهایش چریک‌های النصره و داعش و تحریرالشام بوده‌اند و از طرف دیگر جماعت دومی که او را همراهی می‌کنند، عرب‌های سکولار هستند و گوش به زنگ بی‌قید و شرط آمریکا و اسرائیل. اصلی‌ترین دلیل تلاش جولانی برای انقلاب خواندن تحولات سوریه می‌تواند همین فرار از برچسب تروریسم بوده باشد.

تحولات و ملاقات‌های دو هفته گذشته او نشان می‌دهد، جهان قصد دارد مسیر به بن‌بست رسیده‌ای که با طالبان در افغانستان طی کرده را با تحریرالشام طی نکند. شواهد میدانی نیز نشان می‌دهد که تحریرالشام در تلاش است مسیر قابل قبولی را دنبال کند تا برچسب تروریستی از روی گروهش برداشته شود. آن‌چه جولانی از محتوای ملاقاتش با پطرسون نماینده سازمان ملل منتقل کرده، او را در مسیر یک سیاستمدار جدی شدن نشان می‌دهد. او از بازنگری قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل در مورد سوریه سخن گفته است. این قطعنامه اگرچه برای سوریه تدوین یک قانون اساسی و برگزاری انتخابات تحت‌نظارت سازمان‌ملل را پیش‌بینی کرده‌، ولی «جبهه النصره» را یک سازمان "تروریستی" معرفی کرده ‌است.

بازگشت پناهجویان

تعداد پناهجویان سوریه مستقر در ترکیه به پنج میلیون نفر با نرخ زاد و ولد بالا می‌رسد. ترکیه به دنبال بازگرداندن آنهاست و حتی سازمان ملل پیش‌قدم شده تا پناهجویانی که در دیگر کشورها مستقر شده‌اند نیز برگرداند. کار برای جولانی سخت است؛ زیرا این‌ها پناهجویانی هستند که مسکن و غذا و شغل می‌خواهند و عملا خزانه‌ای نیست که آن را تامین کند. نفت را کُردها و آمریکا می‌برند و ترکیه که هم هرچقدر هزینه کرده را به حساب دولت آینده سوریه می‌نویسد. اسرائیل هم تماشا می‌کند و مشخص نیست چه زمانی فاکتور بدهی‌اش به الجولانی و اردوغان را تسویه می‌کند. انجام ملاقات جولانی و نماینده سازمان ملل با محورهای مهمی نظیر بازگشت پناهجویان خیلی زود به نظر می‌رسید ولی فارغ از نتیجه گفت‌وگوها نشان‌می‌دهد که سازمان ملل به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی که با نهاد دولت‌ در کشورها کار دارد، در مسیر شناسایی این گروه به‌عنوان «عامل موثر حکمرانی» در سوریه است. در دیگر سو، تحریرالشام را با مشکلات پهنه سوریه آشنا می‌کند که بدون شک با مسائلی که در ادلب با آن دست‌و پنجه نرم‌ کرده‌اند ، متفاوت است.

هیئت آمریکایی‌ها در شام

ملاقات با نمایندگان دولت بایدن اما پرثمرترین ملاقات جولانی بود. سفر هیات دیپلماتیک آمریکا به سوریه بعد از دوازده سال همراه با خبر لغو جایزه ده میلیون دلاری برای یافتن جولانی همزمان شد. همچنین وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که واشنگتن برای هماهنگی با دمشق، مسئول تعیین کرد. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که «سفیر دنیل روبینشتاین به عنوان مشاور ارشد در دفتر امور خاورمیانه منصوب شده و رهبری دیپلماسی وزارت خارجه را در خصوص سوریه به عهده خواهد گرفت. وی به طور مستقیم با ملت سوریه و طرف­‌های اصلی در این کشور ارتباط برقرار خواهد کرد. در همین ملاقات تیم آمریکایی بود که حضور ترکیه در آینده سوریه پذیرفته شده و بر عدم حضور ایران شرط شده است.»

قهوه اشغال دمشق

در روزهای گذشته فیلمی منتشر شد که نشان می‌داد «فیدان» وزیر خارجه ترکیه و مقام امنیتی عالی‌رتبه دولت اردوغان با محمد جولانی به ارتفاعات سوریه رفته‌اند و با یکدیگر قهوه می‌نوشند. به گفته رسانه‌های عربی معنای این سرو قهوه، در ارتفاعات به تلاش ترکیه و جولانی برای القای پیروزی در رسانه‌های بین‌المللی و دولت‌های عربی برمی‌گردد. کارشناسان حوزه ژئوپلیتیک معتقدند تل‌آویو و آنکارا دو بازیگر برنده تحولات اخیر سوریه در شرایط کنونی بودند، اما اینکه در نهایت بتوانند شرایط خود را در آینده به مانند روز‌های بعد از سقوط بشار اسد حفظ کنند یا خیر همچنان در هاله‌ای از ابهام است.

جولانی به دنبال عادی‌سازی شرایط

ملاقات‌های جولانی در مدتی که رهبری حکومت مستقر در سوریه را برعهده گرفته است نشان می‌دهد که فضا به سمت عادی‌سازی رابطه با این گروه پیش می‌رود. از کارشناسان پرسیده شده که نظیر تاریخی چنین اتفاقی چیست که برداشته‌شدن انگ تروریستی از سازمان آزادی‌بخش فلسطین را یادآور می‌شوند. «فتح» توسط آمریکا و اسرائیل به عنوان گروه ترویستی محسوب شده بود ولی با کنار گذاشتن مبارزه مسلحانه، از این عنوان خارج شدند. در این مسیر احتمال می‌رود که رییس جمهور آمریکا با لغو فرمان اجرایی این برچسب را از تحریرالشام برمی‌دارد و این کار به آسانی نیز قابل انجام است. البته باید به تأثیر نحوه رفتار این گروه در مدتی که سر کار هستند، اشاره کرد. تکفیری‌ها در مورد اقلیت‌ها و مسئله حجاب به شکلی عمل کرده‌اند که جامعه جهانی می‌پسندد. مسئله عدم پذیرش بین‌المللی نوعی اهرم فشار هم روی چنین گروهی است و موجب احتیاط آنها هم می‌شود. ترکیه، رژیم صهیونیستی، امارات، قطر، عربستان، اردن و همه بازیگران فعال امروز سوریه به این نتیجه رسیده‌اند در سوریه جنگ داخلی صورت می گیرد اما، تلاش همه‌جانبه بر حفظ آرامش و تثبیت محمد شرع بر ریاست دولت سوریه است.

سرایت معنا‌دار اعتراضات در مصر

مصر چند روزی است مستعد تلاطم و شورش شده است. نوجوان ها در تجمعات شبانه تصاویر سیسی را آتش می‌زنند. به سیسی هشدار داده شده بود که پس از سقوط اسد و استقرار جولانی بحران ممکن است سرایت کند. عبدالفتاح السیسی اخیراً در سخنرانی‌هایی به وضعیت اقتصادی مصر و چالش‌های پیش‌رو اشاره کرده است. او تأکید کرد که مصر برای رسیدن به رشد اقتصادی پایدار به برنامه‌ای ۱۵ ساله نیاز دارد. السیسی همچنین درباره گسترش شایعات در فضای مجازی هشدار داد و گفت: «طرح‌هایی وجود دارد که با بهره‌گیری از شبکه‌های اجتماعی، افکار عمومی را تحریک می‌کنند. این شایعات با افزودن اطلاعات غلط به حقایق کوچک ساخته شده و با هدف ایجاد ناآرامی منتشر می‌شوند.» حالا گروهی از معترضین مصر به دولت دیکتاتوری السیسی خود را آماده می‌کنند تا قاهره را به چالش بکشند. خروج بشار اسد و روی کارآمدن محمد جولانی انتفاعش به همه بازیگران رسید و گویا از این رویداد فقط مصر است که دارد «تب» می‌کند. برخی رسانه‌ها خبر می‌دهند تظاهرات مردم مصر علیه رئیس‌جمهوری این کشور در قاهره کلید خورده است و معترضان شعارهای مشهور دوران بهار عربی را سر داده و به وضعیت اقتصادی و سرکوب آزادی‌های مدنی اعتراض دارند.