حضور مردم در صحنههای سیاسی، بزرگترین پشتوانه برای اقتدار هر حکومتی محسوب میشود. حمایت مردمی علاوه بر اینکه مشروعیت نظام را تقویت میکند، سبب تحکیم پایههای حکومت در برابر تهدیدات داخلی و خارجی میشود. وقتی مردم پشتیبان حکومت باشند، ارکان نظامیِ آن، مقتدرانهتر با دشمنان برخورد میکنند. به همین دلیل، هرچه پشتیبانی مردمی بیشتری داشته باشیم، ایمنی در برابر تهدیدات نیز بیشتر خواهد بود و توانایی پاسخ به جسارتهای دشمن با قدرت بیشتری فراهم میشود.
در مقابل، حکومتهای دیکتاتوری که فاقد حمایت مردمی هستند، معمولاً از برقراری ارتباط مناسب با مردم ناتوانند. همین عدم ارتباط سبب میشود که در بزنگاههای سیاسی با چالشهای بزرگ مواجه شوند و حتی گاهی تا مرز فروپاشی پیش بروند؛ نمونههایی از این وقایع را در تاریخ معاصر مشاهده کردهایم.
یکی از راهکارهای جلب حمایت مردمی، توجه به دیدگاه مشروع آنان در امور اجتماعی است. مشورت گرفتن از مردم و تکریم نظر آنان نه تنها حمایت آنها را جلب میکند، بلکه موجبات پایداری نظام را فراهم میآورد. این اصل دقیقاً مطابق با آموزههای اسلام در باب حکومتداری است که خداوند در آیه 159 سوره آلعمران به آن اشاره میکند:
«فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَكِّلِینَ»؛ [ای پیامبر!] پس به مهر و رحمتی از سوی خدا با آنان نرم خوی شدی، و اگر درشت خوی و سخت دل بودی از پیرامونت پراکنده می شدند؛ بنابراین از آنان گذشت کن، و برای آنان آمرزش بخواه، و در کارها با آنان مشورت کن، و چون تصمیم گرفتی بر خدا توکل کن؛ زیرا خدا توکل کنندگان را دوست دارد.
در این آیه خداوند به پیامبر صلی الله علیه و آله میفرماید که به لطف و رحمت الهی، نرمخو و مهربان با مردم رفتار کردی و اگر تندخو و سختدل بودی، مردم از اطراف تو پراکنده میشدند. سپس توصیه میکند که از مردم عفو کن، برای آنها استغفار کن و با آنها در امور مشورت نما و پس از تصمیمگیری، بر خدا توکل کن.
این آیه بر سه عنصر مهم در رهبری تأکید دارد: نرمخویی، مشورت، و توکل بر خدا. هرچند آیه به صورت مستقیم به اقتدار نظامی اشاره نمیکند، اما میتوان گفت که داشتن پشتوانه مردمی و تعامل مناسب با آنها، یکی از ارکان اقتدار پایدار برای هر نظام است. حکومتی که از همراهی و حمایت مردم برخوردار باشد، میتواند به قدرت و استحکام بیشتری در صحنههای مختلف، از جمله در امور نظامی دست یابد. بنابراین، اگرچه این آیه به اقتدار نظامی اشاره مستقیم ندارد، اما اصولی را بیان میکند که در پشتوانهسازی مردمی، از جمله برای امور نظامی مؤثر هستند.
علاوه بر مشورت و نرمخویی، ایجاد اعتماد میان مردم و رهبری از دیگر عوامل مهم در تحکیم اقتدار حکومت است. وقتی مردم به رهبری نظام اعتماد دارند و میدانند که تصمیمات او بر اساس مصالح ملی و منافع عمومی گرفته میشود، حمایتهای آنها با تعهد بیشتری همراه خواهد بود. این اعتماد تنها با اقدامات و سیاستهای شفاف و عادلانه قابل دستیابی است. اعتماد به رهبری نظام، عاملی است که پیوند میان مردم و حکومت را مستحکمتر کرده و باعث میشود نظام با قدرت بیشتری در عرصههای مختلف حضور داشته باشد.
ارسال نظرات