مصوبه جدید وزارت صمت مبنی بر ادغام دفتر صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار در دفتر صنایع منسوجات، پوشاک و چرم وزارت صمت انتقاد فعالان صنعت نوشت‌افزار را به همراه داشت.

در روزهای اخیر مجمع ایران‌نوشت در همین رابطه با ارسال نامه‌ای خطاب به وزیر صمت انتقاد خود را از مصوبه اخیر اعلام کرده است. به باور فعالان صنعت نوشت‌افزار؛ این مصوبه که اخیراً اعلام شده، به معنای رها شدن این صنعت و نداشتن متولی مشخص است.

صنعت نوشت‌افزار که یک دهه است کار خود را در ایران آغاز کرده، در طول این مدت توانسته با افزایش کیفیت و در نظر گرفتن کمترین حاشیه سود، 60 درصد از بازار ایران را به خود اختصاص دهد. رضایت مصرف‌کننده برگ برنده دیگر این صنعت است؛ به طوری که طبق نظرسنجی صورت گرفته 81 درصد از خانواده‌ها از خرید این اقلام اعلام رضایت کرده‌اند. صنعت نوشت‌افزار با توجه به توفیقاتی که در یک دهه گذشته داشته است، از سوی رهبر معظم انقلاب با عنوان «صنعت افتخارآفرین» توصیف شده و ایشان بارها بر حمایت هیئت دولت از این جریان مردمی تأکید کرده‌اند.

صنعت نوشت‌افزار پس از چالش کرونا که منجر به تعطیلی مدارس و خاموش شدن چراغ واحدهای تولیدی نوشت‌افزار در کشور شده بود، به دولت سیزدهم رسید. در بررسی کارنامه دولت سیزدهم در قبال این صنعت، در کنار همه نکاتی که می‌توان از آن یاد کرد، به یک نکته کلیدی می‌رسیم و آن، به رسمیت شناختن صنعت نوشت‌افزار بود. این نگاه و توجه به این صنعت به عنوان یکی از عوامل مؤثر در پیوند میان فرهنگ و صنعت، گویی مرهمی بود بر زخم‌های پیکر آن پس از کرونا. دل‌گرمی ایجاد شده و تزریق آن به واحدهای تولیدی، سبب شد تا صنعت نوشت‌افزار پس از یک دوره خمودگی و رکود،‌ رمق دوباره پیدا کند و به عرصه تولید بازگردد.

نتیجه این نگاه، تشکیل «دفتر صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار» با مساعدت وزیر وقت در وزارت صمت بود. برخی از فعالین این صنعت معتقدند در کنار برنامه‌هایی که این دفتر در جهت توسعه صنعت نوشت‌افزار پیگیری کرد، تشکیل این دفتر یک حُسن مهم داشت و آن به رسمیت شناختن این صنعت و مشخص شدن متولی آن بود. تا پیش از این، نوشت‌افزار با وجود اهمیت اقتصادی و فرهنگی که دارد، در میان وزارتخانه‌های ارشاد و صمت سرگردان بود. با تشکیل این دفتر، تاحدودی می‌توان گفت که تکلیف برای پیگیری امور از طریق یک مجرای خاص و واحد برای دست‌اندرکاران امر مشخص شده بود. حالا فعالان صنعت نوشت‌افزار معتقدند که ادغام این دفتر با «صنایع منسوجات، پوشاک و چرم» نه قرابتی وجود دارد و نه منطقی؛ و در نهایت این تصمیم می‌تواند نقطه پایانی بگذارد بر همه مسیری که با خون دل خوردن‌ها طی شده بود.

جای خالی «نوشت‌افزار» در دفتر «صنایع خلاق»

مهرداد عالی‌پور هریسی، مدیرعامل برند پنتر و عضو هیت علمی دانشگاه تهران در رشته کارآفرینی، با بررسی این موضوع از گذشته تا به امروز، معتقد است چارت در نظر گرفته شده برای نوشت‌افزار در وزارت صمت پیش از این نیز چندان سیستماتیک نبوده و غیر متوازن بوده است. او در این‌باره به تسنیم گفت: تقسیم‌بندی باید براساس یک مبنایی باشد. آوردن «نوشت‌افزار» در کنار صنایع سلولزی، الکترونیک و ... از ابتدا چندان درست نبوده است. اگر این تقسیم‌بندی را یک دانشجوی ترم یک دانشگاه هم ببیند، متوجه می‌شود که این چارت چندان سیستماتیک نیست.

وی با بیان اینکه تقسیم‌بندی سازمانی هر سازمان مبنای طراحی سیستم‌ها، روش‌ها و عملیات آن سازمان است، ادامه داد: در تقسیم‌بندی سازمانی وزارت صمت در دوره قبل قواعد تنظیم‌بندی و همگونی رعایت نشده بود، ذکر نام نوشت‌افزار در کنار دیگر صنایع از جمله سلولزی، الکترونیک و ... نشان‌دهنده برهم ریختگی فکری در این تقسیم‌بندی بوده است.

این کارآفرین برتر ملی با ارائه پیشنهادی افزود: بهتر این بود که نوشت‌افزار در زیر مجموعه صنایع خلاق با عنوان دفتر «نوشت‌افزار(اداری، دانش‌آموزی، هنری و سلامت‌محور)، اسباب‌بازی و بازی و سرگرمی» تعریف شود؛ نه اینکه اسباب‌بازی در مجموعه صنایع خلاق در نظر گرفته شود و نوشت‌افزار در کنار صنایع دخانی! چرا که این صنعت به جهت تأثیرگذاری بر خودباوری جوان‌ها و آینده کشور، ظرفیت دارد و لازم است که مورد توجه قرار گیرد. در این صورت، می‌توان به توسعه بیشتر این صنعت امیدوار بود.

راه‌های نرفته برای «صنعت افتخارآفرین»

عالی‌پور با بیان اینکه در دیدار تولیدکنندگان نوشت‌افزار با رهبر انقلاب بر ایجاد یک کارگروه ویژه برای این صنعت تأکید شده بود، اضافه کرد: تشکیل این کارگروه ملی از اصلی‌ترین اولویت‌ها در حوزه صنعت نوشت‌افزار است تا با حضور نمایندگان از نهادهای مختلف مانند وزارت فرهنگ، وزارت صمت، فعالین بخش خصوصی، واردکنندگان و تولیدکنندگان، «نقشه ملی صنعت نوشت‌افزار» ترسیم شود.

به گفته این فعال صنعت نوشت‌افزار؛ در این کارگروه مسائل مختلفی در حوزه نوشت‌افزار می‌تواند مطرح شود؛ از جمله اینکه میزان منابعی که می‌توان به این صنعت اختصاص داد، چقدر است؛ براساس این منابع باید تولید در چه حوزه‌هایی را در اولویت قرار داد؛ به چه میزان مواد اولیه برای تولید در اقلام مختلف نیاز داریم و ... . ما در حوزه صنعت نوشت‌افزار در سال‌های گذشته توفیقاتی داشته‌ایم، با پرداختن به این صنعت به شکل مستقل و تخصصی می‌توانیم راه رشد را هموارتر کنیم.

صنعت نوشت‌افزار در یک دهه گذشته برای رسیدن به این مرحله، با چالش‌های ریز و درشت بسیاری دست و پنجه نرم کرده است. انرژی که برای حل بخشی از این مشکلات صرف شد، به دلیل مشخص نبودن متولی مشخص، برای تولیدکنندگان چند برابر بوده است. به نظر می‌رسد آنچه با راه‌اندازی دفتر «دفتر صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار» در چند سال گذشته رخ داده- با در نظر گرفتن همه کمی‌ها و کاستی‌ها- یک گره مهم از کلاف سردرگم مشکلات تولیدکنندگان این صنعت باز می‌کرد و آن مشخص شدن یک مجرای خاص برای پیگیری امور بود.

لوازم‌التحریر، چرم، لوازم خانگی...

محمودرضا صنعتکار، رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار، با توجه به این موضوع، نفس وجود این دفتر را مثبت ارزیابی کرد و به تسنیم گفت: این دفتر در مدتی که راه‌اندازی شد توانست حمایت‌هایی را از صنعت نوشت‌افزار داشته باشد. از سوی دیگر، مطالبه‌گر بود. به این معنی که اگر تولیدکنندگان نیاز به تأمین ارز داشتند، و یا مثلاً برای قطعی برق در واحدهای تولیدی با مشکل مواجه می‌شدند، می‌توانستند از طریق این دفتر مطالبات خود را پیگیری و مشکلات را برطرف کنند.

او با بیان اینکه تغییر این چارت باید با مشورت با فعالان صنعت نوشت‌افزار و بررسی بیشتر انجام می‌شد، بر لزوم داشتن برنامه چشم‌انداز توسعه در صنعت نوشت‌افزار تأکید کرد و آن را از اولویت‌های لازم در توسعه این صنعت دانست.

صنعتکار نیز عدم هماهنگی میان صنایع یاد شده را نقطه ضعف مصوبه جدید وزارت صمت می‌داند. او در این‌باره به تسنیم گفت: شنیده‌ام که قرار بود نوشت‌افزار در کنار لوازم خانگی قرار گیرد! خودکار و لوازم‌التحریر چه ربطی با لوازم خانگی دارد؟! این نشان می‌دهد که تصمیم‌گیرندگان چندان اطلاع درباره این صنعت ندارند.

رئیس هیئت مدیره انجمن تولیدکنندگان نوشت‌افزار با بیان اینکه از وزیر صمت انتظار داریم که مانند یک پدر قدرتمند در این عرصه تصمیم‌گیری کند و اگر نقش پدری را پذیرفته، با قدرت تمام حق صنعت‌گران را بگیرد، اضافه کرد: برای پیشرفت کار بهتر است مانند یک خانواده با یکدیگر گفت‌وگو و سپس تصمیم‌گیری کنیم. تصمیمات خلق‌الساعه تنها موجب ضربه زدن به صنعت خواهد شد.

به نظر می‌رسد مصوبه جدید وزارت صمت، نوعی سردرگمی را در فعالان این حوزه ایجاد کرده است. پس از موفقیت نمایشگاه ایران‌نوشت امسال، این انتظار می‌رفت که وزارت صمت قدم محکم‌تری برای استحکام خط تولید نوشت‌افزار در کشور بردارد. گامی که می‌توانست در طراحی نقشه توسعه این صنعت در دهه دوم تعریف شود و چشم‌انداز این صنعت را برای یک دهه آینده مشخص کند و به دغدغه‌های تولیدکنندگان و فعالان این عرصه پاسخ دهد. در کنار همه انتقاداتی که بیان شد و به نظر می‌رسد درست است، این پرسش مطرح است که تصمیم جدید وزارت صمت، با وجود دغدغه‌های ذکر شده، بر چه مبنایی گرفته شده و در صورت اجرای آن، چه توفیقی برای تولیدکنندگان و بازار نوشت‌افزار خواهد داشت؟

با توجه به اهمیت موضوعاتی مانند تأمین مواد اولیه، تخصیص ارز، حمایت از تولید و صادرات، تصمیمات وزارت صمت می‌تواند تأثیر مستقیمی بر ادامه روند توسعه و موفقیت صنعت نوشت‌افزار داشته باشد. از این رو، همکاری نزدیک‌تر میان دولت و بخش خصوصی و توجه به نظرات و دغدغه‌های تولیدکنندگان می‌تواند کمک شایانی به بهبود شرایط این صنعت بکند.