انقلاب اسلامی ایران تجلی بیعتی با ولایت فقیه در راستای ولایت امام زمان ارواحنا به الفداه بود. انقلابی که به همت و اراده راسخ جمعی از شیعیان اهل بیت علیهم السلام شکل گرفت و در راستای تحقق بیعت حقیقی با امام عصر علیه السلام قرار گرفت.

در گفت‌وگو با حجت الاسلام محمدعلی عابدینی، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس مسائل دینی، به بررسی نقش انقلاب اسلامی و قیام مردمی ایرانیان در بیعت با امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف پرداخته است.

یکی از رویدادهای مهم که در مسیر بیعت با امام زمان (عج) تعریف شده، انقلاب اسلامی ایران است. چه مصادیقی وجود دارد که انقلاب اسلامی ما را در راستای ظهور حضرت و بیعت نهایی با امام عصر علیه السلام تعریف می‌کند؟

طبق آیه‌ای از قرآن که درباره آخرالزمان نازل شده و اشاره به شیعیانی دارد که در آخرالزمان پای رکاب امام زمان (عج) خواهند بود، وظیفه‌ای بسیار سنگین بر دوش ماست. خداوند در قرآن کریم در آیه 54 از سوره مبارکه مائده می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا مَن یَرتَدَّ مِنکُم عَن دینِهِ فَسَوفَ یَأتِی اللَّهُ بِقَومٍ یُحِبُّهُم وَیُحِبّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى المُؤمِنینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الکافِرینَ یُجاهِدونَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَلا یَخافونَ لَومَةَ لائِمٍ ۚ ذٰلِکَ فَضلُ اللَّهِ یُؤتیهِ مَن یَشاءُ ۚ وَاللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ».

این آیه، ویژگی‌هایی از مؤمنان آخرالزمانی را بیان می‌کند که باید در برابر مؤمنین متواضع و در برابر کفار سرسخت باشند. آنها در راه خدا جهاد می‌کنند و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی‌هراسند. این فضل خداست که به هر کس بخواهد عطا می‌کند و این فضل وسیع و بی‌نهایت است. این آیه درباره ماست و ما باید تلاش کنیم که این ویژگی‌ها را در خود محقق کنیم.

اشاره کردید که یکی از مصادق این آیه درباره ما ایرانی‌هاست. چرا؟

با توجه به تفاسیری که در ذیل آیه وجود دارد، از جمله در تفسیر المیزان، تفسیر نمونه و سایر تفاسیر معتبر، همه به این موضوع اشاره کرده‌اند که رسول خدا صلى‌الله علیه و آله وقتی این آیه نازل شد و مؤمنین پرسیدند آن قومی که خداوند به جای ما می‌آورد چه کسانی هستند، حضرت دست بر شانه سلمان فارسی گذاشت و فرمود: "این قوم، ایرانیان هستند."

مگر چه خصوصیاتی در این مردم است که رسول خدا (ص) در حدود 14 قرن گذشته چنین مطلبی را فرموده‌اند؟

اگر بخواهیم به ویژگی‌های این قوم بپردازیم، اولین و برجسته‌ترین ویژگی که خداوند در این آیه ذکر می‌کند این است که: "یُحِبُّهُم وَیُحِبّونَهُ" یعنی خداوند آنها را دوست دارد و آنها هم عاشق خدا هستند. پس از این توصیف، یکی از مهم‌ترین صفاتی که خداوند برای این قوم ذکر می‌کند.

بعد از آن می‌فرماید: "أَذِلَّةٍ عَلَى المُؤمِنینَ". یعنی آنها در برابر مؤمنین فروتن و متواضع هستند. این شاید سخت‌ترین ویژگی برای یاران امام زمان (عج) باشد، چرا که در تاریخ همواره انسان‌هایی که در برابر کافران محکم ایستاده‌اند زیاد بوده‌اند، اما فروتنی و تواضع نسبت به مؤمنان ویژگی برجسته‌ای است که شاید کمتر در میان جوامع دیده شود.

ویژگی بعدی که خداوند بیان می‌کند "أَعِزَّةٍ عَلَى الکافِرینَ" است؛ یعنی این قوم در برابر کافران محکم و با عزت می‌‎ایستند. این ویژگی تا حدی در جامعه ما تحقق پیدا کرده است، زیرا به دلیل دشمنی‌های فراوانی که از سوی کفار و مستکبران جهانی به ویژه آمریکای جنایتکار با ما صورت گرفته، ملت ما نسبت به کافران و دشمنان خود محکم و مقاوم بوده‌اند.

هرچند در عرصه سیاسی گاهی ساده‌اندیشی‌هایی وجود دارد که ممکن است این عزت را تضعیف کند، اما به طور کلی جامعه ما در برابر کفار استحکام لازم را دارد.

ویژگی "یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ" نیز به وضوح در جامعه ما وجود دارد. جهاد در راه خدا در قالب دفاع مقدس و دفاع از حرم اهل‌بیت علیهم‌السلام نمونه‌های بارزی از این ویژگی در جامعه ماست. ملت ما با ایستادگی در برابر تروریست‌ها و حمایت از مقاومت‌های مردمی در منطقه، مانند تشکیل حشد الشعبی و بسیج مردمی، نشان داده‌اند که الگوی جهاد در راه خدا را به سایر ملت‌های مظلوم انتقال داده‌اند. هرچند در برخی بخش‌ها، هنوز نیاز به مدیریت جهادی بیشتری وجود دارد و همه مدیران ممکن است به این روحیه جهادی عمل نکنند، اما این ویژگی نیز تا حد زیادی در جامعه ما محقق شده است.

بنابراین، اگر جامعه ما بتواند همه این ویژگی‌ها را در خود تقویت کند، همان طور که خداوند فرموده، به جمعیتی تبدیل می‌شود که یار و یاور حقیقی امام زمان (عج) خواهند بود، و این مسئولیتی بزرگ و خطیر است که باید بر آن تمرکز کنیم.

همین طور است. ویژگی "وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ" (و از سرزنش هیچ ملامتگری نمی‌هراسند) نیز تا حد زیادی در جامعه ما تحقق پیدا کرده است. مردم ایران، علی‌رغم تمامی سرزنش‌ها و هجمه‌های رسانه‌ای که از سوی ماهواره‌ها و رسانه‌های غربی علیه مقاومت و ایستادگی آنها انجام می‌شود، به ندرت تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این حملات و سرزنش‌ها که با هدف تخریب افکار عمومی ایران صورت می‌گیرد، نتوانسته مقاومت و روحیه جهادی مردم را تضعیف کند.

این امر تا حد زیادی به این دلیل است که مردم ایران از تجربه‌های عینی خود می‌دانند که هر حرکت مجاهدانه‌ای که داشته‌اند، برای حفظ منافع ملی و استقلال کشورشان بوده است. حتی اگر دین و ایمان را کنار بگذاریم، مقاومت ملت ایران در برابر مستکبران همیشه با هدف تأمین منافع و حفظ استقلال خودشان بوده است.

بسیاری از روشنفکران منصف در خارج از ایران، حتی آنهایی که نگاه مثبتی به اسلام و مسلمانان ندارند، به این واقعیت پی برده‌اند که ایران در حال مبارزه برای استقلال خود است.سرزنش‌هایی که از سوی دشمنان و رسانه‌های مغرض علیه مردم ایران صورت می‌گیرد، تأثیری بر عزم آنها ندارد و تنها موجب رسوایی کسانی می‌شود که سعی دارند ایستادگی و استقلال مردم ایران را به تمسخر بگیرند.

در حقیقت، "وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ" به معنای ایستادگی و مقاومت در برابر سرزنش‌هایی است که از سوی دشمنان و مغرضان وارد می‌شود، و ملت ایران نشان داده که با شجاعت و عزت، بدون هیچ ترسی از این ملامت‌ها، به راه خود ادامه می‌دهد.

اشاره کردید که در این آیه چند خصوصیت مهم درباره یاران امام زمان (عج) عنوان شده. آیا اساس بیعت حقیقی با حضرت را می‌توان در همین موارد خلاصه کرد؟

بله. در این آیه چهار ویژگی برجسته برای یاران آخرالزمانی امام زمان (عج) ذکر شده است. این ویژگی‌ها اساس بیعتی است که ما با امام زمان (عج) می‌بندیم و نشان‌دهنده وظایف سنگینی است که بر دوش یاران ایشان گذاشته شده است.

به این خصوصیات دقت کنید: اول. وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ: یاران حضرت، از سرزنش هیچ ملامتگری نمی‌ترسند. این ویژگی در جامعه ما تا حد زیادی محقق شده است. ملت ایران بارها نشان داده‌اند که در برابر انتقادات و هجمه‌های دشمنان خارجی و داخلی، با شجاعت و عزت از عقاید و راه خود دفاع می‌کنند. هجمه‌هایی که از طریق رسانه‌ها و ماهواره‌ها صورت می‌گیرد، تأثیری بر عزم مردم نداشته و مقاومت در برابر سرزنش‌ها به یک اصل در فرهنگ ایرانی تبدیل شده است.

دوم. یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ: تلاش و مجاهدت در راه خدا در جامعه ایران به یک ارزش تبدیل شده است. از دوران دفاع مقدس تا دفاع از حرم و شهادت سردار عزیزمان حاج قاسم سلیمانی، مردم ایران همواره به مجاهدت و مقاومت در راه خدا اهمیت داده‌اند. حضور میلیون‌ها نفر در مراسم تشییع شهدا نشان از ارج نهادن مردم به این فرهنگ دارد و این ویژگی یاران امام زمان نیز در جامعه تا حد زیادی نهادینه شده است.

سوم. أَعِزَّةٍ عَلَى الکافِرینَ: سخت بودن در برابر کافران، دیگر ویژگی یاران آخرالزمانی است که در جامعه ما به خوبی جا افتاده است. مردم ایران با استقامت در برابر دشمنان، از جمله قدرت‌های استکباری مانند آمریکا، همواره ثابت کرده‌اند که در برابر کافران محکم ایستاده‌اند و با جنایت‌ها و ستمگری‌های آنان کنار نمی‌آیند.

چهارم. أَذِلَّةٍ عَلَى المُؤمِنینَ: این ویژگی، شاید دشوارترین ویژگی برای یاران امام زمان باشد؛ اینکه یاران حضرت در برابر یکدیگر فروتن و متواضع باشند. خداوند این ویژگی را به‌عنوان اولین صفت ذکر کرده است و شاید این به این دلیل است که تحقق این صفت در جامعه، چالش‌های بیشتری دارد.

اگر در یک جامعه مؤمنین نتوانند با همدلی و همکاری در کنار هم باشند و اختلافات را کنار بگذارند، نمی‌توانند به‌سادگی خود را جزء یاران امام زمان بدانند. همان طور که امام باقر علیه السلام اشاره کردند، روابط میان مؤمنان باید به‌گونه‌ای باشد که در سختی‌ها و مسائل مالی نیز همدیگر را حمایت کنند و مواسات و ایثار داشته باشند.

این ویژگی آخر بسیار مهم است؛ زیرا تفاوت میان یاران امام زمان و سایر انسان‌ها در همین مواسات و همدلی است. اربعین نمونه‌ای از جلوه‌های این ایثار و مواسات است، جایی که مؤمنین از منافع و راحتی خود می‌گذرند تا به یکدیگر خدمت کنند. این مفهوم برخلاف نظام سرمایه‌داری غرب است که بر منفعت‌طلبی فردی تأکید دارد. یاران امام زمان باید آماده باشند که از منافع خود در راه دیگر مؤمنان بگذرند.

بنابراین، این آیه باید در بیعت‌نامه‌ها و مجالس تجدید بیعت با امام زمان (عج) مورد توجه قرار گیرد، زیرا بندهای آن نیازهای ضروری یاران حضرت را به‌خوبی تبیین می‌کند.