پای درس سه نور آسمانی

تبیین:

روز بیست و هشتم صفر، سالروز رحلت آخرین پیامبر خداوند، پیام‌آور رحمت و مهربانی حضرت محمد مصطفی (ص) است. پیامبری که به دلیل بهره‌مندی از «خُلقٍ عَظیم» و صفت والای «رَحمَةٌ لِلعَالَمین»، نمونه و الگوی مکارم اخلاقی برای تمام انسان‌ها در تمام دوران‌ها هستند. ایشان به عنوان بهترین و کامل‌ترین اسوه راستین بشریت، نسبت به تمام مردم بسیار دلسوز، صمیمی و مهربان بودند. در راستای متخلق بودن به اخلاق و کردار کریمانه بود که حضرت در طول ۲۳ سال نبوت خود، توانست دل‌های گمراه بسیاری را شیفته مکتب اسلام کند. 
سنت پیامبر (ص) همان سبک زندگی اوست که بازتابی از فلسفه هستی‌شناسی و حکمت زندگی اوست؛ زیرا سنت در لغت به معنای راه و روش است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «قطعا برای شما در اقتدا به رسول خدا سرمشقی نیکوست برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد می‌کند». (احزاب، آیه ۲۱) 
بنابراین بهترین الگو در سبک زندگی رسول خدا صلی الله علیه و آله می باشند. خداوند همچنین می‌فرماید؛ بگو: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید! تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است. بگو: خدا و پیامبر را اطاعت کنید! پس اگر رویگردان شدند و ولایت را نپذیرفتند، قطعا خداوند کافران را دوست ندارد. (آل عمران، آیات 31 و ۳۲)
برخی مفسران در تفسیر این آیه گفته اند: نشانه محبت مسلمانان به خدا، پیروی از سنّت پیامبرش است. اما در کتاب ارشاد دیلمی درباره برخی از سنت‌ها در زندگی پیامبر(ص) آمده است: رسول خدا (ص) لباس خود را خودش وصله می زد و کفش خود را خود می‌دوخت و گوسفند خود را می‌دوشید و با بردگان، هم‌غذا می‌شد و بر زمین می‌نشست و بر مرکب سوار می‌شد و دیگری را هم پشت‌سر خود بر آن سوار می‌کرد و حیا مانعش نمی‌شد از اینکه مایحتاج خود را خودش از بازار تهیه کرده به سوی اهل خانه‌اش ببرد، با توانگران و فقرا دست می‌داد و دست خود را نمی‌کشید تا طرف دست خود را بکشد، به هر کس می‌رسید چه توانگر و چه فقیر و چه کوچک و چه بزرگ سلام می‌داد و اگر چیزی تعارفش می‌کردند آنان را تحقیر نمی‌کرد اگر چه یک خرمای پوسیده بود، رسول خدا(ص) بسیار خفیف‌المؤنه (کم‌خرج) و کریم‌الطبع و خوش معاشرت و خوش‌رو بود، بدون اینکه، بخندد همیشه تبسمی بر لب داشت، بدون اینکه چهره‌اش در هم کشیده باشد همیشه اندوهگین به نظر می‌رسید، بدون اینکه از خود ذلتی نشان دهد همواره متواضع بود، بدون اینکه اسراف بورزد سخی بود، بسیار دل نازک و نسبت به همه مسلمانان مهربان بود، هرگز به نوعی که سیر شود غذا نخورد، هرگز دست طمع به سوی چیزی دراز نکرد. (ارشاد دیلمی، ج 1، ص 115)
* بر آستان کریم اهل بیت (ع)
اما قطعاً شبیه‌ترین افراد به پیامبر خدا، ائمه هدی سلام الله علیهم هستند. کسانی که خود بزرگترین الگو برای سبک زندگی درست در زندگی انسان هستند. امام حسن مجتبی علیه السلام که روز شهادتشان همزمان با رحلت پیامبر است شبیه ترین اشخاص به پیامبر بوده اند، به طوری که غزالی در «احیا علوم ‏الدین» می‌نویسد؛ پیامبر خدا به امام حسن (ع) فرمود: «پسرم تو شبیه من هستی، در خلقت ظاهر و در اخلاق».
سخاوت و بخشندگی از بارزترین خصوصیات پیامبر صلی الله علیه و آله بود. درباره سخاوت امام حسن مجتبی (ع) هم روایات زیاد و جالبی نقل شده که برخی از آنها را از نظر می‌گذرانیم. در حدیثی آمده که امام حسن (ع) هیچ گاه سائلی را رد نکرد و در برابر درخواست او «نه » نگفت و چون به آن حضرت عرض شد: چگونه است که هیچ گاه سائلی را رد نمی کنید؟ پاسخ داد: من سائل درگاه خدا و راغب در پیشگاه اویم و من شرم دارم که خود درخواست کننده باشم و سائلی را رد کنم.
امام (ع) به دنبال این گفتار این دو شعر را نیز بیان فرمود:
اذا ما اتانی سائل قلت مرحبا
بمن فضله فرض علی معجل
و من فضله فضل علی کل فاضل
و افضل ایام الفتی حین یسئل »
هنگامی که سائلی نزد من آید بدو گویم: خوش آمدی ای کسی که فضیلت او بر من فرضی است عاجل و کسی که فضیلت او برتر است بر هر فاضل، و بهترین روزهای جوانمرد روزی است که مورد سؤال قرار گیرد، و از او چیزی درخواست شود.
* گنجینه مهر رضا (ع)
اما بدون شک امامان همگی نور واحد هستند. بنابراین شکی نیست که امامان تا امام زمان عج الله همگی شبیه‌ترین افراد به پیامبرند. مانند امام رضا علیه السلام که روز 30 ماه صفر مصادف است با سالروز شهادت ایشان.
ابراهیم بن عباس دربارۀ سیرۀ اخلاقی آن حضرت می گوید: «هرگز ندیدم آن حضرت، با سخن خود در حق کسی جفا کند (و مورد اهانت و آزار قرار دهد) و یا کلام کسی را قبل از آن که پایان یابد، قطع کند. نیاز نیازمندان را برآورده می‌ساخت و هرگز حاجت مندی را که توان انجام حاجت او را داشت، رد نمی کرد. هرگز پای خود را نزد دیگران دراز نمی کرد، و هرگز در حضور دیگران به چیزی تکیه نمی داد. و هرگز ندیدم غلامان و خدمۀ خود را دشنام دهد. و ندیدم که در جمع، با صدای بلند بخندد؛ بلکه خنده اش تبسّم بود. وقتی سفره پهن می کرد، بردگان و خدمه و حتی دربان ها و نگهبانان نیز با او بر سفره می‌نشستند. خوابش کم بود و کارهای نیک و صدقه های پنهانی فراوانی داشت و اکثر آن ها را در شب تار انجام می داد (تا مبادا کسی خجالت بکشد و یا او را بشناسد).