عراق بازار پررونق مافیای مواد مخدر

تولید و ترانزیت این ماده مخدر در سال های اخیر به معضلی نو ظهور در منطقه غرب آسیا تبدیل شده است.

 دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) در گزارشی اعلام کرد: «عراق طی پنج سال گذشته افزایش چشمگیری در قاچاق و مصرف مواد مخدر داشته است». 

به گفته همین منبع، تنها در سال ۲۰۲۳، مقامات این کشور «تعداد بی‌سابقه ۲۴ میلیون قرص کاپتاگون»، معادل بیش از ۴.۱ تن، به ارزش تخمینی بین ۸۴ تا ۱۴۴ میلیون دلار را کشف کردند.

دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل تاکید کرد: «به نظر می‌رسد عراق در محل تقاطع قاچاق منطقه‌ای مت‌آمفتامین و کاپتاگون قرار دارد» و افزود که کشفیات کاپتاگون در عراق بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ سه برابر شده و مقادیر کلی کشف‌شده در سال ۲۰۲۳، ۳۴ برابر بیشتر از کشفیات سال ۲۰۱۹ است.

بر اساس این گزارش، عراق همچنین در حال تبدیل شدن به گذرگاه مت‌آمفتامینی است که عمدتاً در افغانستان تولید می‌شود و مقصد آن کشورهای خلیج فارس و اروپا است. 

این کشور ۴۳ میلیون نفری همچنین با رشد قابل توجه مصرف مواد مخدر مواجه است که در زمان درگیری افزایش می‌یابد.

علی البیدر، کارشناس امنیتی و سیاسی عراق در گفت و گویی  به اسکای نیوز عربی درباره علل  تشدید این  تهدید در عراق گفته است: «سوء مصرف و تجارت مواد مخدر پس از سال 2003 در عراق رونق گرفت. که به مجازات اعدام می رسید.»

«عراق در آن زمان تنها یک کریدور فرعی و یک گذرگاه حاشیه‌ای در مسیرهای تجارت بین‌المللی مواد مخدر بود، اما متأسفانه بعدها به عرصه‌ای برای آن تجارت سمی تبدیل شد، زیرا مرزهای شرقی آن به ویژه محور اصلی آن شد. علی رغم موفقیت های پی در پی امنیتی و اطلاعاتی عراق در مبارزه با این بلای خانمان سوز، لازم است به موازات آن، درمان های اجتماعی و اقتصادی برای عوامل محرک رشد سوء مصرف مواد در جامعه عراق توسعه یابد.

البته همانطور که پیش تر و در ابتدای این  گزارش ذکر شد این تهدید تنها  گریبانگیر عراق  نیست و سایر کشورهای عربی نیز به شدت دچار این معضل هستند. به عنوان نمونه به نوشته خبرگزاری فرانسه، سوریه اصلی‌ترین کشور مبدأ و عربستان سعودی با اختلاف بزرگترین بازار این ماده مخدر است.

شبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان  نیز با انتشار گزارشی درباره توقیف ۴۵میلیون قرص آمفتامین در سال ١۴٠١ در عربستان، نوشت که پادشاهی آل‌سعود به پایتخت مواد مخدر خاورمیانه تبدیل شده است.

براساس اعلام اداره کل مبارزه با مواد مخدر عربستان، این بزرگ‌ترین محموله قاچاق مواد مخدر است. 

بر اساس گزارش دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل، ۸۲ درصد از کاپتاگون‌های ضبط شده در منطقه بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ از سوریه و ۱۷ درصد آن از لبنان می‌آید.

 دولت‌های منطقه اخیراً تحت فشار کشورهای حاشیه خلیج فارس که بازارهای اصلی کاپتاگون را تشکیل می‌دهند، تلاش‌های خود را برای سرکوب قاچاق این ماده مخدر افزایش داده‌اند.

با توجه قرار گرفتن عراق در کانون  این تهدید فراگیر ،این کشور به منظور مقابله بهتر و جلوگیری از هرگونه پیشروی تولید و ترانزیت این ماده مخدر اقدام به ابتکار عملی  در قالب  برگزاری نشست منطقه ای  با محوریت مبارزه با مواد مخدر کرده است.

 در همین چارچوب دومین کنفرانس منطقه‌ای مبارزه با مواد مخدر کشور‌های همجوار عراق، دوشنبه با حضور وزاری کشور‌های عضو و روسای پلیس مبارزه با مواد مخدر، جمهوری اسلامی ایران و کشور‌های عربستان، اردن، کویت، ترکیه، مصر، سوریه و لبنان  به میزبانی بغداد برگزار شد. 

هیئت‌های شرکت‌کننده در این نشست نظرات و دیدگاه‌های خود برای افزایش همگرایی و همراهی بیشتر ارائه کردند و در پایان بیانیه‌ای با موضوع پیشرفت ها و لزوم همکاری های بیشتر کشورهای همسایه برای مبارزه موثر با قاچاق مواد مخدر در منطقه قرائت شد.

 احمد وحیدی وزیر کشور با حضور در این کنفرانس منطقه ای گفت: ایران به عنوان کشور پیشرو آمادگی کامل برای همکاری با نهادها و ساختارهای منطقه‌ای و بین المللی برای مبارزه با قاچاق مواد مخدر را دارد. وحیدی یادآور شد که نشست آتی این کنفرانس منطقه‌ای سال آینده در تهران برگزار می‌شود.

السودانی نخست وزیر عراق نیز در سخنانی در این کنفرانس منطقه ای یادآور شد: ما مسئولیت بزرگی داریم و نگاه ما به مواد مخدر محدود به آسیبی نیست که جوانان ما را هدف قرار می‌دهد، بلکه ما آن را عامل اصلی بی‌ثباتی منطقه می‌دانیم مواد مخدر خانواده‌ها را متلاشی می‌کند، تروریست‌ها و قاتلان را به خدمت می‌گیرد و راهی برای نابودی جوامع از درون است.»

نخست وزیر  عراق همچنین خاطر نشان کرد:تاثیر آفت مواد مخدر کمتر از جنگ نیست و ما مبارزه با مواد مخدر را در اولویت دولت خود قرار داده‌ایم. ما می‌توانیم تلاش‌ها را متحد کنیم تا جوامع خود را از بلای مواد مخدر رها کنیم و اقدامات زیادی را برای متلاشی کردن باندهای مواد مخدر آغاز کرده‌ایم.

 السودانی تاکید کرد: مواد مخدر یک جرم فرامرزی است که هیچکس از آن در امان نیست و عراق آماده هماهنگی امنیتی مشترک با کشورهای همسایه است.

محورهای مطرح شده در در بیانیه پایانی این نشست به شرح زیر می باشد:

تقویت همکاری‌های مشترک امنیتی برای قطع مسیرهای قاچاق و دستگیری باندهای فعال.

به‌روزرسانی پایگاه‌های داده مربوط به مجرمان و افراد تحت تعقیب.

استفاده از فناوری‌های نوین برای کشف و پیگیری جرم‌ها.

افزایش نظارت بر سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی ترویج‌دهنده مواد مخدر.

تقویت سازوکارهای پیشگیری و افزایش آگاهی‌بخشی.

رفع نواقص قانونی و تشدید مجازات‌ها.

گسترش مراکز توانبخشی برای معتادان.

قدردانی از پیشنهاد ترکیه برای ایجاد سیستم هشدار زودهنگام.

استفاده از تجربیات کشورهای پیشرفته