سناریوی ناامن سازی روسیه با گزینه داعش

درحالی که مردم روسیه با مشارکت 73 درصدی در انتخابات ریاست جمهوری (17 مارس) در جشن سیاسی به سر می‌بردند اما یک اتفاق تروریستی در مسکو کام روس‌ها را تلخ کرد.

جمعه شب چهار فرد مسلح با ورود به سالن کنسرت «کروکوس» سیتی هال در مسکو به سمت افراد حاضر در آن تیراندازی کردند. مهاجمان، صورت خود را پوشانده بودند، جلیقه ضدگلوله به تن داشتند و بعد از حمله مسلحانه و تیراندازی به سمت حاضران در سالن کنسرت، محل را ترک و فرار کردند. مهاجمان از سلاحهای خودکار که گفته می‌شود از قبل در یک انبار آماده شده شده بود استفاده کردند.

کمیته تحقیقات روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تاکنون 115 نفر در این حادثه کشته شده‌اند. در حال حاضر، 107 نفر از مصدومان در بیمارستان بستری هستند که حال برخی از آنها وخیم است و احتمال افزایش آمار کشته‌ها وجود دارد.

تصاویر و فیلم‌هایی که از این اقدام تروریستی منتشر شده است، نشان می‌دهد که افراد حاضر در کنسرت به مدت بیست دقیقه روی زمین دراز کشیده و پس از آرام شدن نسبی اوضاع به سمت بیرون فرار می‌کنند.

وزارت حوادث غیرمترقبه روسیه تصاویری از آواربرداری سالن موسیقی کروکوس منتشر کرد که بر اساس آن، سالن تماشاچیان به طور کامل تخریب شده و در آتش سوخته است. این تالار حدد 9500 نفر گنجایش دارد.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه دستور رسیدگی به ابعاد حادثه تالار کروکوس را صادر کرد.

سرگئی سوبیانین شهردار مسکو پس از حادثه حمله تروریستی در کروکوس اعلام کرد که تمامی رویدادهای ورزشی، فرهنگی و عمومی در مسکو در آخر هفته به دلیل حمله تروریستی لغو شد. روسیه همچنین تدابیر امنیتی را در فرودگاه‌ها، ایستگاه‌ها و سرتاسر پایتخت، منطقه وسیعی که بیش از 21 میلیون نفر در آن زندگی می‌کنند را تشدید کرده است.

پلیس به دنبال یافتن تروریست‌ها

اداره پلیس مسکو پس از حادثه تروریستی در بیانیه‌ای با اشاره به اینکه تروریست‌های شرکت‌کننده در حمله به کروکوس با یک خودرو متواری شده‌اند، اعلام کرد که ماموران پلیس به دنبال کشف این خودروی رنو سفید رنگ با پلاک استان تور روسیه هستند. ساعاتی پس از حمله تروریستی مسکو، این خودرو در ۳۷۶ کیلومتری بزرگراه کیف در استان «بریانسک» در نزدیکی مرز با اوکراین متوقف شد.

یک نفر بلافاصله بعد از متوقف شدن خودرو بازداشت شد و بقیه سرنشینان رنو به جنگل فرار کردند ولی پلیس توانست پس از دو ساعت جستجو، سایر عاملان حمله ترورویستی را دستگیر کند.

نیروهای امنیتی پلیس گفته‌اند که تروریستها قصد داشتند از مرز اوکراین فرار کنند و با طرف اوکراینی در تماس بودند. علاوه‌بر عاملان تیراندازی کروکوس، 11 نفر دیگر هم به ظن همکاری با تروریستها دستگیر شده‌اند و کرملین گفته که سرویس امنیت فدرال روسیه برای شناسایی طرف‌هایی که با تروریست‌ها برای انجام این حمله همکاری و همدستی کرده‌اند، تلاش خواهد کرد.

یکی از مهاجمان دستگیر شده مدعی شده که از سوی فرماندهانش دستور گرفته بود تا تمام افراد حاضر در کنسرت را بکشد. این فرد تروریست در 4 مارس از ترکیه به مسکو آمده بود.

انگشت اتهام به سمت غرب و کی‌یف

گروه تروریستی داعش با انتشار بیانیه‌ای در رسانه خود به صورت رسمی مسئولیت حمله تروریستی به یک تالار کنسرت را بر عهده گرفت. یک مقام آمریکایی هم گفته واشنگتن به اطلاعاتی دست یافته که دست داشتن «داعش خراسان» در حمله به سالن کنسرت در مسکو را تایید می‌کند، اما سخنگوی کمیته تحقیقات روسیه در این باره اعلام کرده، صحبت از سرنوشت و هویت عاملان حمله هنوز زود است.

از نظر مقامات کرملین، غرب و اوکراین پشت این جنایت قرار دارند و باید در قبال این مسئله پاسخگو باشند.   ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت که واکنش مقامات ایالات متحده به حمله تروریستی در تالار شهر کروکوس، سوالات بزرگی را ایجاد می‌کند، به ویژه در مورد دلایلی که کاخ سفید ادعا کرده که اوکراین در این حادثه دست نداشته است.

روسیه از جامعه بین‌المللی خواست تا این جنایت را محکوم کنند اما غربیها چندان واکنشی به حادثه نشان ندادند و جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت:«ما با قربانیان این حمله هولناک ابراز همدردی می‌کنیم. این تصاویر وحشتناک و دیدن آنها دشوار است». اتحادیه اروپا هم از این اقدام تروریستی ابراز تاسف کرد.

دلیل اصلی که روسها غرب را در این حادثه تروریستی مقصر می‌دانند به خاطر صدور بیانیه اخیر سفارت آمریکا در روسیه بود که در 8 مارس به شهروندان آمریکایی هشدار داده بود که احتمال اقدامات تروریستی در روسیه وجود دارد و از آنها خواسته بود تا ظرف 48 ساعت از حضور در مکانهای عمومی خودداری کنند.

رهبران کرملین، از واشنگتن خواسته‌اند تا در این باره توضیحاتی دهد و اگر اطلاعاتی در این زمینه داشت چرا روسیه را در جریان ماجرا نگذاشته است. هر چند کاخ سفید گفته که این هشدار ربطی به حمله تروریستی روز جمعه نداشت و مربوط به چند هفته پیش بود اما رهبران کرملین قانع نشده‌اند.

مشاور رئیس جمهور اوکراین نیز در سخنانی گفت که این کشور هیچ ارتباطی به حمله به سالن کنسرت مسکو ندارد. سرویس اطلاعات اوکراین هم در بیانیه‌ای مدعی شد که این اقدام تحریک‌آمیز و عمدی توسط  نیروهای ویژه روسیه انجام شده است. دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه هشدار داد اگر ثابت شود که اوکراین در این حمله دخالت داشته است، مسکو رهبران کی‌یف را نابود خواهد کرد.

روس‌ها احتمال می‌دهند که اوکراین به خاطر شکست در میدانهای نبرد، سعی دارد با اینگونه حملات تروریستی به امنیت ملی این کشور آسیب بزند.

انگیزه‌های غرب برای طرح ریزی حمله تروریستی مسکو

با وجود اینکه آمریکا و اوکراین هر گونه دست داشتن در حمله تروریستی مسکو را رد کرده‌اند اما از وقوع چنین اتفاقاتی در روسیه نفع می‌برند. باتوجه به اینکه روسیه بیش از دو سال است که با اوکراین در جنگ هستند و اخیرا نیز ارتش روس پیشروی‌هایی را در منطقه آودیوکا به دست آوردند، غربیها از پیروزی احتمالی روسیه نگرانند. اعضای ناتو به دلیل کمبود تسلیحات و هزینه‌های گزاف نظامی، توان لازم برای عقب راندن ارتش روسیه ندارند و تلاش می‌کنند با ناامن کردن روسیه به رقیب خود ضربه بزنند.

انجام اقدامات تروریستی در سراسر روسیه سبب می‌شود تا نیروهای امنیتی تمرکز خود را برای رفع این تهدیدات معطوف کنند و اگر این تهدیدات گسترده باشد، ارتش مجبور می‌شود تا بخشی از نیروهای خود در خاک اوکراین را برای برقراری امنیت در داخل فرابخواند و این فرصت خوبی برای ناتو است تا از کاهش نیروهای روسی نهایت بهره‌برداری را بکند. این مسئله در زمانی که احتمال اعزام نیروهای ناتو به اوکراین و خطر درگیری مستقیم این ائتلاف نظامی با مسکو وجود دارد، دور از ذهن نیست.

نکته مهم دیگر که در حال حاضر برای غربیها اهمیت دارد، ایجاد شکاف بین مسکو و مسلمانان چچن است. در تیرماه سال گذشته غربی‌ها به شورش گروه شبه نظامی واگنر به رهبری «یوگنی پریگوژین» علیه دولت روسیه چشم دوخته بودند تا بتوانند با تشدید شکاف‌ها بین روسها بتوانند برنامه‌های خود را اجرایی کنند اما شورش واگنر فقط 24 ساعت دوام آورد و مسکو توانست این بحران را مدیریت کند. روسیه به جای نیروهای واگنر، از مسلمانان چچن استفاده کرد و با اعزام هزاران نفر از نیروهای این منطقه به جبهه‌های اوکراین توانست کمبود نیروها را جبران کند.

گردان‌های چچن نقش مهمی در موفقیت‌های ارتش روسیه در اوکراین دارند و آمریکا سعی دارد با اقدامات تروریستی توسط تروریستهای داعش که مسلمان هستند، شکاف در بین شبه نظامیان مسلمان و ارتش روسیه را تشدید کند. از نظر غربی‌ها، با ایجاد رعب و وحشت از سوی تروریستهای داعش، موجی از اسلام هراسی در بین روسها ایجاد خواهد شد و با فشارهای افکارعمومی دولت نیز مجبور می‌شود تا اقداماتی را علیه برخی جریانهای افراطی مستقر در چچن انجام دهد که در این صورت رویگردانی گردان‌های چچنی از ارتش روسیه وجود دارد. از اینرو، با عقب‌نشینی چچنی‌ها از اوکراین و تشدید شکاف بین روس‌ها و مسلمانان، غرب بهتر می‌تواند جبهه جنگ در اوکراین را مدیریت کرده و به مسکو آسیب بزند.

درگیری بین چچن و دولت روسیه مسبوق به سابقه است و از سال 1994 درگیریهایی بین ارتش روسیه و شبه‌نظامیان چچن رخ داد که برای تقریبا یک دهه ادامه داشت و هزاران نفر از بین دو طرف کشته شدند. در سال 2002، مبارزان چچنی 912 نفر را در تئاتر دوبروکا مسکو به گروگان گرفتند و خروج نیروهای روسی از چچن را خواستار شدند و بعید نیست که چنین درگیری دوباره بین مسکو و چچنی‌ها انجام شود.

از سوی دیگر، تروریست‌های داعش که در مسکو عملیات انجام دادند به گفته آمریکایی‌ها با داعش شاخه خراسان در افغانستان ارتباط دارند و غربی‌ها به احتمال زیاد از این گروه برای ناامن کردن مرزهای جنوبی روسیه استفاده خواهند کرد.

آمریکا از سال 2001 که به افغانستان حمله کرد بزرگترین هدفش این بود که به بهانه‌های امنیتی به مرزهای روسیه نزدیک شده و بتواند تحرکات این رقیب را رصد کند و ایجاد پایگاه در جمهوری‌های آسیای مرکزی به بهانه مقابله با تروریستها هم بخشی از این هدف بود.

داعش افغانستان که با حمایت آمریکا از سال 2015 فعالیت خود را آغاز کرد، پس از خروج ناگهانی آمریکا از افغانستان در آگوست 2021، با استفاده از خلاء امنیتی به وجود آمده خود را تقویت کرد و ده‌ها حمله تروریستی را در سراسر افغانستان ترتیب دادند. روسها خروج نیروهای خارجی از افغانستان را نگران کننده توصیف کردند و پوتین در همان زمان با انتقاد از اشغالگری 20 ساله غرب در افغانستان، گفت:«ما عبور عناصر تروریستی داعش را به مرز‌های کشور‌های همسایه افغانستان رد نمی‌کنیم».

برخی منابع سال گذشته گزارش دادند که آمریکا به دنبال تقویت گروه داعش افغانستان است تا از آن برای تحت فشار قرار دادن دولت موقت طالبان و علیه رقبای منطقه‌ای استفاده کند.

ورود تروریست‌های داعش به آسیای مرکزی که مستعد جذب افراط گرایان هستند سبب می‌شود تا روسیه بخشی از نیروهای امنیتی خود را برای مقابله با تروریست‌ها گسیل دارد و متعاقب آن تمرکز در جبهه اوکراین کاهش پیدا می‌کند. عقب‌نشینی نیروها از اوکراین برای غلبه بر بحرانها و ناامنی داخلی، در روحیه سربازان ارتش هم تاثیر منفی خواهد گذاشت و نبرد در اوکراین برای روسها سخت خواهد شد. این همان سناریویی است که آمریکا و اروپاییها روی آن متمرکز شده‌اند تا به مرور زمان و با فرسایشی کردن جنگ، بتوانند روسیه را تضعیف کنند.

روسیه ثابت کرده که با وجود درگیری در جبهه اروپا، به خوبی بلد است بحرانهای داخلی را مدیریت کرده و بهانه‌ای به دست غربیها ندهد و همانگونه که شورش واگنر را بدون هزینه از سر گذراند، این بار هم اجازه نخواهد داد تا غربیها با ابزار تروریسم از آب گلالود ماهی گرفته و این کشور را ناامن کنند.