آیا قانون چک ناکارآمد است؟/ اژه‌ای: انتظارات از قانون جدید چک محقق نشده است

حجت‌الاسلام محسنی‌اژه‌ای؛ رئیس قوه قضاییه صبح امروز (‌شنبه ۲۷ آبان) در ادامه بازدیدهای میدانی خود از مراجع و مراکز قضایی، از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران بازدید کرد و از نزدیک در جریان کم و کیف رسیدگی به پرونده‌ها در این واحد قضایی قرار گرفت.

علاوه بر دیدار بدون واسطه با مردم و مراجعه‌کنندگان به دستگاه قضایی، آسیب‌شناسی از روندها و فرایندهای موجود در مراکز و مراجع قضایی یکی از اصلی‌ترین اهداف رئیس قوه قضاییه از بازدیدها و سرکشی‌های خود از واحدهای قضایی است. این مهم در جریان بازدید امروز محسنی‌اژه‌ای از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران نیز مورد توجه بود و رئیس قوه قضاییه با نگاهی تخصصی و موشکافانه، روندهای موجود در این واحد قضایی را مورد ارزیابی قرار داد.

تأثیر قانون چک بر کاهش پرونده‌های ورودی به دستگاه قضا

رئیس قوه قضاییه در این دیدار خود و هنگام سرکشی از یکی از شعب دادگاه‌های حقوقی مجتمع قضایی شهید بهشتی این سؤال را از مسئولین مربوطه مطرح کرد که قانون اصلاح قانون صدور چک که از سال 1397 اجرایی می‌شود و شامل الزاماتی نظیر ثبت تمام چک‌های جدید در سامانه و ممنوعیت دارندگان چک برگشتی رفع سوء اثر نشده، از صدور چک جدید و ثبت آن در سامانه است، چه میزان در کاهش آمار ورودی پروند‌ها نقش داشته است؟ رئیس دادگاه در پاسخ به این سؤالِ رئیس قوه قضاییه، برخی نواقص قانون جدید چک را برشمرد و رئیس کل محاکم تهران نیز اعلام داشت که قانون جدید چک تأثیر قابل اعتنایی در تقلیل ورودی پرونده‌ها نداشته است. رئیس عدلیه در همین رابطه تصریح کرد: نواقص این مقوله باید احصاء شود و آسیب‌شناسی مدونی درخصوص آن صورت گیرد.

انتظارات از قانون جدید چک محقق نشده است

رئیس دستگاه قضا در ادامه از دفتر مزایده‌های مجتمع قضایی شهید بهشتی بازدید به عمل آورد و از نزدیک در جریان فعالیت سامانه تدارکات الکترونیکی دولت قرار گرفت. در این سامانه، مزایده‌ها به‌صورت الکترونیکی انجام می‌پذیرند و تاکنون سه مزایده الکترونیک به‌صورت آزمایشی برگزار شده و مقرر است طی ماه‌های آتی کلیه مزایده‌ها به این شکل انجام گیرند. مسئولین مربوطه تأکید داشتند که سامانه مزبور علی‌رغم برخی کُندی‌ها در مجموع، مزایای قابل‌توجهی دارد.

رئیس عدلیه در همین رابطه ضمن تأکید بر بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای تسهیل و تسریع امور حقوقی و قضایی مردم گفت: زمانی چنین مطرح می‌کردند که با اجرایی شدن قانون جدید چک بالغ بر 90 درصد از ورودی‌های این مقوله به مراجع قضایی کاسته می‌شود اما امروز در آسیب‌شناسی میدانی مشاهده کردیم که انتظارات در این زمینه در عرصه عمل آنطور که باید محقق نشده است. لذا در بخش مربوط به مزایده‌های الکترونیکی، باید به‌گونه‌ای کار را از ابتدا پایه‌گذاری کنید و پیش ببرید که به‌واسطه عملیاتی شدن این امر، مشکلات و پرونده‌های جدید ایجاد نشود.

رئیس قوه قضاییه در جریان سرکشی امروز خود از مجتمع قضایی شهید بهشتی به شعب اجرای احکام متمرکز این مجتمع قضایی مراجعه کرد تا از نزدیک روند امور را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.

پیگیری پاسخ استعلامات از بانک مرکزی

ژه‌ای در جریان حضور خود در «شعب اجرای احکام متمرکز مجتمع قضایی شهید بهشتی» به مطالعه و بررسی موردی چند پرونده پرداخت و سؤالاتی تخصصی را پیرامون روند رسیدگی‌ها به این پرونده‌ها از مسئولین مربوطه مطرح کرد. وی همچنین در جریان آمار پرونده‌های وارده، جریانی، مختومه موقت و مختومه 1401 این شعب نیز قرار گرفت.

رئیس دستگاه قضا با اشاره به اهمیت رضایتمندی مردم و تسهیل و تسریع امور حقوقی و قضایی آنها، خطاب به مسئولین مربوطه در مجتمع قضایی شهید بهشتی تأکید کرد که بررسی دقیقی از میزان رضایتمندی مردم به‌واسطه متمرکز شدن شعب اجرای احکام به عمل آورند.

در ادامه بازدید رئیس قوه قضاییه از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران، دهقانی؛ سرپرست این مجتمع و قربانی؛ رئیس کل دادگاه‌های عمومی و انقلاب تهران اشاره داشتند که ارتباط محاکم تهران با بانک مرکزی به‌صورت برخط است اما به دلیل وجود پاره‌ای از ایرادات نرم‌افزای، بعضاً پاسخ استعلامات، با کندی واصل می‌شود.

رئیس قوه قضاییه پس از استماع این موضوع، بر مرتفع شدن مشکلِ مزبور در اسرع وقت به منظور عدم ایجاد خلل و تعلل در پیشبرد امور حقوقی و قضایی مردم تأکید کرد.

قراردهای خود را رسمی تنظیم کنید

رئیس عدلیه در ادامه بازدید خود از مجتمع قضایی شهید بهشتی، هنگام بررسی یکی از پرونده‌ها در شعبه‌ای از دادگاه حقوقی این مجتمع، بر اهمیت انعقاد قراردادهای رسمی میان مردم و متعاملین تأکید کرد و گفت: انعقاد قراردادها به‌صورت مُتقن، محکم و رسمی از بروز بسیاری از مشکلات و ایجاد پرونده‌های زیاد جلوگیری به عمل می‌آورد. این امر شامل حال معاونت‌ها و واحدهای حقوقی ادارات و شرکت‌ها نیز می‌شود و آنان باید بیش از سایر آحاد جامعه نسبت به انعقاد قراردادهای متقن و رسمی اهتمام داشته باشند.

اژه‌ای از شعبه 55 دادگاه حقوقی مستقر در مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران ویژه امور بین‌الملل نیز بازدید به عمل آورد و از نزدیک در جریان روند رسیدگی‌ها در این شعبه قرار گرفت. طبق اظهارات رئیس شعبه 55، روند رسیدگی‌ها در این شعبه علنی است و آرای صادره برای سفارتخانه‌های خارجی ابلاغ می‌شوند.

رسیدگی به شکایت بیماران پروانه‌ای از دولت آمریکا، رسیدگی به دادخواهی خانواده‌های شهدای مدافع حرم از گروهک‌های تروریستی تحت حمایت مستقیم دولت تروریستی آمریکا با دادخواهی 646 نفر از 15 استان کشور، رسیدگی حقوقی به پرونده گروهک تروریستی حرکة‌النضال و دادرسی حقوقی سرکرده گروهک تروریستی تندر، از جمله پرونده‌های مورد رسیدگی در شعبه 55 دادگاه حقوقی بوده است.

دیدار بدون واسطه و چهره به چهره با مردم و مراجعان، همانند همه بازدیدهای میدانی رئیس قوه قضاییه، یکی از برنامه‌های سرکشی وی از مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران بود. بر همین اساس، رئیس عدلیه به استماع مشکلات و مسائل برخی از مراجعان پرداخت و دستورات مقتضی را برای رفع مسائل آنها در چارچوب موازین قانونی صادر کرد.

اژه‌ای در ادامه در جمع قضات و کارکنان مجتمع قضایی شهید بهشتی به ایراد سخنرانی پرداخت و اظهار کرد: کار شما در این مجتمع قضایی از حجم و حساسیت بالایی برخوردار است و من بر این مهم واقف هستم و در جریانم که سرریز مسائل اقتصادی کشور در دستگاه قضایی بر حجم و حساسیت کار شما افزوده است و شما حتی در برخی روزهای تعطیل نیز در سر کار حاضر می‌شوید. با این حال توصیه مؤکد من به شما آن است که علی‌رغم سنگینی کار، از خدمت به خانواده خود غافل نشوید.

رئیس قوه قضاییه بیان کرد: وقتی حجم و حساسیت کار و میزان مراجعه ارباب رجوع و ارجاع پرونده‌ها افزایش می‌یابد و در کنار این موضوع، با محدودیت‌های عِدّه و عُدّه‌ای نیز مواجهیم؛ ممکن است بستر برای سوء‌استفاده شیطان وشیطان‌صفتان مهیا شود و آنها بخواهند تا قداست دستگاه قضایی را مخدوش سازند. در اینجاست که اهمیت صیانت از خود و همکاران و مجموعه مضاعف می‌شود؛ لذا فرد فرد شما همکاران باید در صیانت از خود و مجموعه کوشا باشید.

شاخصه‌های آرای متقن چیست؟

رئیس دستگاه قضا بر لزوم اتقان هرچه بیشتر آرای قضایی نیز تأکید کرد و گفت: نقض‌هایی که در مراجع بالاتر در روند رسیدگی‌ها گرفته می‌شود، امور را پیچیده‌تر و حجیم‌تر می‌کند؛ چنانچه بر مقوله اتقان آراء اهتمام شود، هم از حجم کار در مراجع قضایی کاسته می‌شود و هم اعتبار احکام ما افزایش می‌یابند.

رئیس قوه قضاییه در ادامه 5 شاخصه را برای متقن شدن آرای قضایی برشمرد و گفت: استماع دقیق مطالب طرفین پرونده، تسلط بر قانون، دقت پیرامون مستندات پرونده، تطبیق دقیق مستندات پرونده با مفاد قانونی و مشورت با اشخاص مجرب و متخصص از جمله شاخصه‌هایی است که بر اتقان آرای قضایی می‌افزاید.

قاضی‌‎القضات بر اتقان و وضوح شکلی و انشائی احکام صادره نیز تأکید کرد و گفت: یک حکم و رأی قضایی علاوه بر اتقان محتوایی، باید از لحاظ شکلی و انشائی نیز متقن و واضح باشد و الفاظ به کار رفته در آن به گونه‌ای نباشند که موضوع دادنامه توسط طرفین پرونده فهم نشود و یا سبب به اشتباه افتادن تایپ‌کننده شود. شب گذشته من مشغول مطالعه یک رأی قضایی بودم، علی‌رغم آنکه موضوع پرونده چندان پیچیده و غامض نبود اما سه بار آن را خواندم تا منظور صادر کننده رأی را متوجه شوم.

رئیس قوه قضاییه در ادامه گفت: باید در راستای کوتاه کردن فرآیندهای قضایی اقدامات مجدانه‌ای انجام داد؛ اینکه یک نفر در مراجع مختلف قضایی، پرونده‌های متعددی را در باب یک موضوع واحد تشکیل می‌دهد از دلایل طولانی شدن فرآیند رسیدگی است.

وی افزود: لازم است این قبیل موضوعات مورد رصد قرار گیرند؛ فرضاً برخی پرونده‌ها صلاحیت‌های مختلفی دارند و یا از ابعاد متکثر و پیچیده‌ای برخوردارند، می‌توان این قبیل پرونده‌ها را در راستای کوتاه کردن فرآیندهای قضایی با یک حکم ویژه در یک شعبه ویژه بررسی کرد و من آمادگی ابلاغ این حکم را دارم.

اژه‌ای در پایان خاطرنشان کرد: قضات در روند رسیدگی‌های خود تحت‌تأثیر فضاسازی‌ها و فشارهای بیرونی قرار نگیرند چرا که در این صورت بر امر تحقق تمام و کمال عدالت خدشه وارد خواهد شد.

همچنین در این نشست علی القاصی‌مهر؛ رئیس کل دادگستری استان تهران و حجت‌الاسلام دهقانی؛ سرپرست مجتمع قضایی شهید بهشتی، گزارش‌هایی از آمار و عملکرد این مجتمع قضایی ارائه دادند.

به گزارش تسنیم، مجتمع قضایی شهید بهشتی تهران دارای ۶ شعبه اجرای احکام و ۲۸ شعبه دادگاه حقوقی است که واحد اجرای احکام آن، به منظور تسریع و تسهیل خدمت‌رسانی به مراجعان، به‌صورت متمرکز درآمده است.