ناتوانی آمریکا در بلوکه کردن ۶ میلیارد دلار ایران

پایگاه رهنما:

یکی از مسائل چالش‌برانگیز در اقتصاد ایران، «پول‌های بلوکه‌شده» کشورمان و تلاش‌ها برای آزادی این پول‌هاست. یکی از راه‌هایی که ادعا می‌شود جمهوری اسلامی از آن برای آزادسازی پول‌هایش استفاده می‌کند، تبادل زندانیان است؛ تا جایی که مدت‌ها پیش یکی از مسئولان پیشنهاد کرده بود نظام سربازان آمریکایی را گروگان بگیرد و در ازای آزادی میلیارد‌ها دلار غرامت بگیرد و مشکل اقتصاد مملکت را حل کند. این صحبت‌ها اگر چه بازتاب زیادی داشت و به دلیل ادبیات اغراق‌آمیزش سوژه‌ی طنز شبکه‌های اجتماعی شده بود، اما خبر از یک واقعیت می‌داد. آن واقعیت این بود که در دنیای آنارشیک کنونی که قدرت‌های جهان، بی‌دلیل و بر اساس قانون جنگل پول مردم ایران را بلوکه می‌کنند راهی جز سخن گفتن با زیان قدرت باقی نمانده است.
امروز، اما از یک سو با تکیه بر میدان و از دیگر سو با کمک دیپلماسی ارزی بانک مرکزی، صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش خود ذخایر ارزی در دسترس ایران برای سال جاری میلادی را ۲۱.۱ میلیارد دلار برآورد کرده که ۱.۶ میلیارد دلار بیشتر از سال قبل است. این نهاد بین‌المللی پیش‌بینی کرده است در سال ۲۰۲۴ نیز ذخایر ارزی در دسترس ایران افزایش یابد و به ۲۴.۳ میلیارد دلار برسد. یکی از این منابع ایران، ماجرای ۶ میلیارد دلار از پول‌های ایران است که قرار بود به واسطه‌ی قطر به ایران برسد، اما آمریکایی‌ها اعلام کردند به دلیل جنگ حماس-غزه این پول را به ایران نخواهند داد. بررسی‌ها، اما نشان می‌دهد در میدان عمل، ارز‌ها در دسترس ایران هستند، قطر به تعهداتش پایبند است و این اظهارات مقامات آمریکایی صرفاً مصرف داخلی دارد.

• برای مصرف داخلی
اخیراً خبرگزاری‌های داخلی به نقل از فاکس‌نیوز اعلام کردند که آمریکایی‌ها گفته‌اند «حتی یک سنت از ۶ میلیارد دلار پول ایران در قطر خرج نشده است.» به گزارش تبیین جان کربی هماهنگ کننده شورای امنیت ملی آمریکا در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز اعلام کرد که حتی یک سنت از ۶ میلیارد دلار پول آزاد شده ایران در قطر خرج نشده است. حکومت ایران هرگز این پول را نخواهد دید. فروشندگان مورد تایید ما برای ارائه کمک‌های بشردوستانه، پزشکی و غذا که مستقیم به مردم ایران نفع می‌رساند، می‌توانند از این پول استفاده کنند. حکومت هرگز این پول را نخواهد دید و آن‌ها چنین درخواستی نداشته‌اند. در فضای رسانه‌ای فارسی‌زبان نیز بوق‌چی‌های صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها تلاش کردند اینطور القاء کنند که ایران به منابعش دسترسی نخواهد داشت. در حالی که مروری بر مواضع طرف قطری -که واسطه‌ی میان ایران و آمریکا بوده- نشان می‌دهد اعلام این خبر برای آمریکایی‌ها مصرف داخلی دارد و توافقات در حال اجرا، مغایر این حرف‌ها است.

• تصریح بانک مرکزی قطر
در حاشیه اجلاس سالانه صندوق بین‌المللی پول، روسای‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قطر موضوعات مربوط به توسعه همکاری‌های بانکی و سرمایه‌گذاری‌های مشترک پس از انتقال ۶ میلیارد دلار به بانک‌های ایرانی در قطر را بررسی کردند و در مورد راهکار‌های توسعه روابط با استفاده از این منابع نیز رایزنی‌هایی انجام شد. به گزارش تبیین به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، دکتر محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان در این دیدار تصریح کرد: «با توجه به اینکه منابع ارزی آزاد شده ایران در قطر از طریق سوئیفت و با گشایش‌های LC قابل استفاده است لذا هم اکنون ارتباطات فنی بین بانک‌های قطری و ۶ بانک ایرانی در حال جریان است و بانک‌های عامل با برقراری این ارتباطات فنی، دستور پرداخت‌های لازم را ارسال و عملیاتی می‌کنند». رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان با اشاره به محور‌های توافق قبلی ایران با قطر درباره نحوه استفاده از این منابع ارزی در ۶ بانک ایرانی در قطر، بر تسریع موضوع به منظور شروع پرداخت در هفته جاری تاکید کرد. دکتر شیخ بندر بن‌محمد بن سعود آل ثانی رئیس‌کل بانک مرکزی قطر نیز در این دیدار تاکید کرد: «قطر به کلیه تعهدات خود با ایران پایبند است و هیچ مانعی در توسعه روابط بانکی دو کشور وجود ندارد». رئیس‌کل بانک مرکزی قطر با اشاره به اقدامات اساسی و خوبی که طی روز‌های گذشته درباره استفاده از منابع ارزی ایران در قطر انجام شده است گفت:» شایعات مطرح شده در این باره طی یکی دو روز گذشته ارزش واقعی ندارد و بیشتر یک شوخی و بازی رسانه‌ای بود».

• هوشمندی دیپلماسی ارزی
این در حالی است که جان کربی -سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید- در گفت‌و‌گویی با خبرنگاران ادعا کرده بود که هنوز یک سنت هم از شش میلیارد دلار منتقل شده به قطر خرج نشده است. رسانه‌های همسو با صهیونیست‌ها و آمریکایی‌ها ادعا کرده بودند که در چارچوب توافق واشنگتن و دوحه، ایران تا زمان پایان بررسی‌ها درباره امکان مشارکت این کشور در حمله حماس به اسرائیل، اجازه دسترسی به شش میلیارد دلار آزاد شده خود را نخواهد داشت. این منابع مالی در پی توافق اخیر واشنگتن و تهران برای تبادل زندانیان، آزاد شده بود. این ادعا‌ها در حالی مطرح می‌شود که اساساً قطر خودش یکی از مهم‌ترین کشور‌هایی است که فلسطین و نیرو‌های مسلح فلسطینی را تامین مالی می‌کند؛ بنابراین واضح است که قطری‌ها در این کارزار، طرف امریکایی‌ها نمی‌ایستند؛ بنابراین به نظر می‌رسد در کنار تلاش‌های میدان برای پاسخ درخور به ابزار بلوکه کردن پول ایرانیان، هوشمندی بانک مرکزی در اعمال دیپلماسی ارزی در انتخاب کشور واسطه نیز قابل ستایش است؛ اگر غیر از قطر، کشوری انتخاب می‌شد که در مورد محور مقاومت و مسئله فلسطین همسو نبود، آمریکایی‌ها می‌توانستند اعمال نفوذ کنند.

• ثبات در بازار ارز
ایران طی سال‌های اخیر میان چند کشور نخست منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی از نظر ذخایر ارزی خود قرار داشته است و حتی با لحاظ ذخایر ارزی در دسترس خود جایگاه خوبی در منطقه دارد. بر اساس آمار صندوق بین‌المللی پول، ایران از این نظر میان ۳۲ کشور منطقه در سال ۲۰۲۳ در رتبه ۱۲ قرار داشته است، یعنی ذخایر ارزی در دسترس ایران در این سال بیشتر از همه کشور‌های منطقه به‌جز ۱۱ کشور بوده است. طرف آمریکایی خیلی دوست داشت به کمک شوک روانی به جامعه پس از جنگ حماس-رژیم غاصب صهیونیستی قیمت ارز در ایران سر به فلک بکشد، اما چنین نشد. اگر چه در ابتدا مقداری شاهد افزایش قیمت بودیم و تا کانال ۵۴ هزار تومان هم رفت، اما خیلی زود با تدابیر بانک مرکزی -و بیشتر به پشتوانه‌ی منابع ارزی فراوان در دستان بانک مرکزی- به کانال ۵۰ هزار تومان برگشت و حتی کارشناسان معتقدند این رقم می‌تواند به زیر ۵۰ هزار تومان هم برسد؛ بنابراین خبر‌هایی که از سوی آمریکایی‌ها مطرح شد، حتماً مصرف داخلی برای خودشان داشت تا لابی‌های صهیونیستی را آرام کنند. از این سو نیز رسانه‌های فارسی زبان عبری-غربی نیز از این فرصت استفاده کردند تا با عملیات روانی و ایجاد هیجان در بازار ارز بتوانند مشکلاتی برای اقتصاد ایران ایجاد کنند. اما تجربه‌ی هفته‌ی پیش نشان داد که اقتصاد ایران با ثبات‌تر از آن است که رژیم ضعیفی مانند اسرائیل بتواند نرخ‌های کلیدی را در آن دستخوش تغییرات جدی مخرب کند.