ایران لنگرگاه ثبات و امنیت منطقه‌

 از روز گذشته تهران به طور همزمان میزبان دو مقام بلندپایه امنیتی از کشورهای همسایه است. ابتدا قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی عراق روز یکشنبه راهی ایران شد تا آخرین وضعیت مراحل اجرای توافق امنیتی اسفند ماه سال گذشته مورد بررسی قرار گیرد و سپس آرمن گریگوریان، دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان در حالی که تحولات قره باغ بار دیگر وارد مرحله داغ و پرحساسیت شده است برای دیدار با دبیر شورای عالی امنیت ملی و برخی مقام‌های عالی ایرانی بعدازظهر همان روز وارد تهران شد.

کوتاه نیامدن ایران از منافع امنیتی

حضور مشاوران  امنیت ملی عراق و ارمنستان در تهران در حالی روی می‌دهد که جمهوری اسلامی منافع امنیتی و ژئوپلتیکی مهم و مشترکی در قبال مسائل همسایگی با این کشورها دارد و پیگیری این منافع اصلی‌ترین محور گفتگوهای میان آنها با دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران را تشکیل می‌دهد.

در وهله نخست حضور الاعرجی در تهران تنها چند روز پس از مواضع مکرر مقامات بلندپایه سیاسی و نظامی کشور در مورد پایان ضرب العجل مندرج در توافقنامه امنیتی با بغداد در ۲۸ شهریورماه صورت می‌گیرد.

در این توافق که به‌منظور ایمن‌‌سازی مرز مشترک میان دو کشور در نیمه دوم شهریور ماه گذشته وارد مرحله اجرایی شد ایران سه خواسته‌ اصلی از دولت بغداد و رهبران اقلیم کردستان عراق را مطالبه کرده است که شامل:

1- استقرار نیروهای نظامی رسمی عراق در مرزها

2- خلع سلاح و تعطیلی پایگاه‌ها و مراکز عملیاتی و آموزشی عناصر و گروهک‌های مسلح

 3- استرداد مجرمین براساس توافقنامه‌های میان دو کشور می‌شد.در عین حال این توافق باید به‌گونه‌ کامل اجرا می‌شد که ایران اطمینان کند دیگر امکان بازآفرینی این جریان دست‌نشانده وجود ندارد.

حال با وجود آنکه گزارش رسانه‌ها و تأیید منابع آگاه ایرانی نشان می‌دهد که دولت عراق در اجرایی کردن بخش عمده ای از خواسته‌های جمهوری اسلامی برای عقب‌راندن عناصر تروریستی و تجزیه طلب از جوار مرزها تحقق یافته و نیروهای مسلح رسمی عراق شامل ارتش و حشدالشعبی کنترل کامل مرزها را در دست گرفته اند اما همچنان برخی از منابع آگاه از تعلل و اجرایی نشدن یکی از بندهای توافق امنیتی از سوی بغداد خبر داده اند که به موضوع تحویل عوامل جنایتکار گروهک های تجزیه‌طلب به ایران مربوط است.

در حالی که گفته می‌شود برخی از تروریست‌ها به دلیل نگرانی از استرداد به ایران به گزینه فرار از عراق متوسل شده اند اما سازمان ملل و برخی از مقامات عراقی در حال حاضر تلاش می‌کنند با اعطای حق پناهندگی به این عوامل مانع از اجرائی کردن این بند شوند. به گمان این منابع این موضوع یکی از موضوعات چالشی وصعب الاجرا در مذاکرات مشاور عالی امنیت ملی عراق می باشد .

علی‌اکبر احمدیان در این دیدار که دومین دیدارش با همتای عراقی در تهران است، ضمن قدردانی از حسن همکاری و تمهیدات دولت عراق در برگزاری هر چه باشکوه‌تر مراسم اربعین حسینی و مهمان نوازی گرم مردم عراق از زوار اربعین و بیان اهمیت توافقنامه امنیتی ایران و عراق در تضمین امنیت مرزها، اجرای دقیق و کامل این توافقنامه را به طرف عراقی یادآور شد.

در طرف مقابل الاعرجی هم در این دیدار بر عزم دولت و  نهاد امنیت ملی این کشور برای اجرای توافقنامه امنیتی ایران و عراق تأکید کرد و گفت: «از هر فرصتی برای توسعه و تعمیق روابط با ایران استقبال و استفاده خواهیم کرد».

اما در روز پرکار دبیر شورای امنیت ملی ایران، احمدیان دیدار مهم دیگری نیز با همتای ارمنستانی خود داشت تا یکی دیگر از پرونده‌های چالش برانگیز برای منافع امنیتی جمهوری اسلامی و صلح و ثبات منطقه ای در مرزهای شمال غرب و منطقه قفقاز روی میز مذاکره دو طرف قرار گیرد.

در روزهای گذشته دور جدیدی از درگیر در منطقه قره باغ که با تصرف منطق تحت کنترل جمهوری خودمختار آرتساخ توسط ارتش جمهوری آذربایجان و خروج هزاران نفر ساکنان ارمنی این منطقه همراه بود، بار دیگر تنش‌ها در منطقه قره باغ میان باکو و ایروان بالا گرفت که ممکن است در میان فتنه‌انگیزی برخی دیگر از بازیگران منطقه ای (ترکیه و رژیم صهیونیستی) و بین المللی (آمریکا) به شروع جنگ خانمان سوز مجددی بیانجامد.

سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران طی سالهای گذشته همواره بر بازگشت مناطق اشغالی قره باغ به جمهوری آذربایجان و جلوگیری از هرگونه تغییر ژئوپلتیکی در مرزهای تاریخی منطقه استوار بوده است. از این حیث تهران به طور جدی نسبت به هرگونه اقدام نظامی و توسل به زور برای مسدود کردن مرزهای تاریخی ایران و ارمنستان با بهانه ساخت کریدور ادعایی باکو موسوم به زنگه‌زور (برای اتصال زمینی مستقیم جمهوری آذربایجان به نخجوان) هشدار داده است.

لذا در همین راستا در دیدار دبیران شورای امنیت ایران و ارمنستان، احمدیان با اشاره به آخرین تحولات منطقه قفقاز و ضرورت تلاش همه طرف‌ها برای استقرار آرامش و امنیت در منطقه، تصریح کرد: هرگونه تغییر در ژئوپلتیک منطقه ناامن کننده و موجب بی ثباتی و تصاعد بحران است.

دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با تبیین سیاست اصولی و تغییرناپذیر جمهوری اسلامی ایران در توسعه همکاری و تعامل با همسایگان و ایجاد منطقه‌ای عاری از هرگونه تنش و درگیری افزود: گفت‌وگوهای صریح و سازنده بین کشورهای منطقه بسترساز امنیت پایدار، توسعه متوازن و رفاه و آسایش مردم منطقه است.

احمدیان تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد زمینه بسترهای لازم را فراهم آورده و نشست بین کشورهای منطقه را برگزار کند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با تأکید بر تعاملات و همکاری‌های اقتصادی بین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان و ضرورت افزایش مبادلات تجاری مشترک، آمادگی ایران را برای ارتقای سطح روابط در همه حوزه‌ها اعلام کرد.

در این دیدار آرمن گریگوریان دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان نیز با اشاره به روابط دیرینه دو کشور آمادگی کشورش را برای توسعه همه جانبه مناسبات با جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد.

دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان با اشاره به نقش موثر جمهوری اسلامی در برقراری صلح و ثبات در منطقه قفقاز، استمرار نقش آفرینی ایران در این زمینه را خواستار شد.

ایران وزنه ثبات منطقه‌ای

سیاست منطقه ای جمهوری اسلامی ایران در دوران پرالتهاب و پرآشوب منطقه غرب آسیا طی یک دهه گذشته موجب شده تا امروز کشورهای منطقه به خوبي به نقش ايران در حفظ ثبات و تضمين نظم و امنيت منطقه‌اي پی برده و تهران را يك وزنه بسيار سنگين و متحدی قابل اعتماد و اتکا در جهت تحركات امنيت زا برآورد کنند.

نقش پررنگ ایران در برداشتن سایه تهدید داعش از منطقه با حمایت کامل از دولت‌های عراق و سوریه در مبارزه با تروریسم، مقابله با طرح‌ها و نقشه‌های تجریه‌طلبانه غربی- صهیونیستی در جغرافیای منطقه از جمله در عراق، و همچنین در همین دوران نقش‌آفرینی سازنده ایران در حفظ تمامیت ارضی قطر در برابر کشورهای محاصره کننده در ماجرای بحران داخلی سال 2017 در شورای همکاری خلیج فارس، حمایت حفظ تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و ارمنستان و مقابله با سیاست اشغالگری رژیم صهیونیستی در لبنان و سوریه و فلسطین، همکاری با عربستان سعودی پس از توافق تاریخی ازسرگیری روابط با ریاض برای بازگرداندن ثبات سیاسی و اقتصادی به لبنان و پایان دادن به جنگ یمن نمونه‌هایی از نقش آفرینی مثبت و ثبات افرین جمهوری اسلامی ایران در این برهه بوده است.