سفر جنجالی کیم به مسکو؛ تقاضای محرمانه پوتین از رهبر کره شمالی چیست؟

پس از دهه‌ها روابط پیچیده و سرد و در سایه تحولات جدید بین المللی بویژه تشدید تنش‌ها با غرب، اکنون روسیه و کره شمالی بار دیگر مسیر نزدیکی و تقویت همکاری‌ها را برگزیده‌اند.  

روز یکشنبه کیم جونگ اون رهبر کره شمالی با قطار زرهی خود پیونگ یانگ را ترک کرد و پس از طی مسافت طولانی از طریق پلی بر روی رودخانه رازدولنایا در منطقه پریموریه صبح سه‌شنبه وارد روسیه شد. رهبران دو کشور سه‌شنبه شب در حاشیه مجمع اقتصادی شرق در شهر ساحلی ولادی وستوک روسیه، جایی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پیش از این به آنجا آمده است، دیدار کنند، شهری که تنها ۱۳۰ کیلومتر تا مرز کره شمالی فاصله دارد.

پرواز بین پیونگ یانگ و ولادی وستوک حدود یک ساعت طول می‌کشد و یکی از معدود مسیرهایی است که شرکت هواپیمایی دولتی کره شمالی در آن پرواز ارائه می‌دهد اما با این حال کیم ترجیح داده با قطار زرهی خود به این منطقه سفر کند تا از زیبایی‌های طبیعت در مسیر سفر هم لذت ببرد.

پیونگ یانگ سفرهای انگشت‌شمار خارجی کیم جونگ اون را به دلایل امنیتی محرمانه نگاه می‌دارد و واگن‌های زیتونی‌رنگ قطار ویژه کیم به زره و انواع سامانه‌های دفاعی و امنیتی مجهز است. به گفته برخی منابع، قطار زرهی کیم، یک قلعه مسلح روی چرخ است که گمان می‌رود شامل اتاق کارائوکه، ارتباطات ماهواره‌ای و یک مرکز پزشکی اورژانس باشد. همچنین، خودروی شخصی او که قبلا یک لیموزین مرسدس بنز بود نیز به عنوان بخشی از کاروان با قطار شخصی یدک کش می‌شود.

در این سفر چو سون هوی، وزیر خارجه کره شمالی، تعدادی از اعضای ارشد حزب و مقامات صنایع دفاعی و امور نظامی، از جمله مدیر بخش صنعت مهمات، کیم را در این سفر همراهی می‌کنند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین درباره اهداف سفر رهبر کره شمالی به روسیه گفت که سفر کیم جونگ اون و دیدار با پوتین بخشی از سفر جامع رهبر کره شمالی به این کشور بوده است. پسکوف تاکید کرد:«مذاکرات بین دو هیئت انجام خواهد شد و پس از آن در صورت لزوم، دو رهبر به صورت مستقل به ارتباطات دوجانبه خود ادامه خواهند داد و ما به تقویت پیوندهای دوستی خود ادامه خواهیم داد».

خبرگزاری‌های روسی هم به نقل از آندری رودنکو، معاون وزیر خارجه روسیه گزارش دادند که در مذاکرات پوتین، کیم ممکن است مسکو درباره ارسال کمک‌های بشردوستانه به پیونگ یانگ بحث شود.

این سفر اولین سفر خارجی رهبر کره شمالی در 4 سال گذشته است و برنامه اصلی وی به دلیل ملاحظات امنیتی و همچنین موضوعاتی مورد گفتگو با پوتین، به طور رسمی فاش نشده است. این دومین سفر رهبر کره شمالی به روسیه است و پیش از این در آوریل 2019 بلافاصله پس از نشست خود با دونالد ترامپ، رئیس جمهور  سابق آمریکا در هانوی ویتنام، با قطار شخصی خود وارد ولادی وستوک شد. رهبر کنونی کره شمالی به ندرت کشور را ترک می‌کند و در ۱۲ سال قدرتش، تنها هفت سفر خارجی انجام داده که چهار مورد آن به چین، بوده است.

روابط دو کشور به تاسیس کره شمالی در 75 سال پیش برمی‌گردد و روسیه متحد تاریخی پیونگ یانگ و حامی اصلی آن است که از دهه‌ها پیش به دلیل تحریمهای غرب منزوی شده است. کره شمالی نیز از قوی ترین حامیان حمله مسکو به اوکراین است و از الحاق مناطق شرقی و جنوبی اوکراین به روسیه استقبال کرد و علاقه مندی خود برای اعزام کارگران ساختمانی به این مناطق برای کمک به تلاش‌های بازسازی اعلام کرد.

در اوایل حکومت کیم، روابط کره شمالی با مسکو سرد بود و روسها به تحریم‌های بین‌المللی علیه کره شمالی به دلیل برنامه‌های تسلیحات هسته‌ای و موشکی این کشور پیوستند. با این حال، از سال 2018، کیم به سمت ترمیم روابط حرکت کرده و از رقابت‌هایی که چین و روسیه را از ایالات متحده و دیگران جدا کرده، سرمایه گذاری کرده است.

اگرچه روابط تجاری بین روسیه و کره شمالی به دلیل تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه پیونگ یانگف در سطح پایینی قرار دارد اما در سال‌های اخیر دو طرف تلاش کرده‌اند تا روابط دوجانبه را تقویت کنند. طبق آخرین آماری ارائه شده از سوی کنسولگری کره جنوبی در ولادی وستوک که در آوریل 2019 منتشر شده بود، تجارت بین کره شمالی و منطقه خاور دور روسیه 10.69 میلیون در دوره ژانویه تا مارس همان سال رسید و این رقم در مدت مشابه سال گذشته 3.72 میلیون دلار بود که رشد سه برابری را نشان می‌داد. از این حجم مبادلات تجاری سهم روسیه 10.67 میلیون دلار صادرات که 9.08 میلیون دلار مربوط به صادرات محصولات نفتی و سهم کره شمالی تنها 20 هزار دلار صادرات بود.

سفر کیم به روسیه در زمانی انجام می‌شود که سطح تنشها بین آمریکا و کره شمالی در شبه جزیره کره تشدید شده است و این اقدام تا حدی تلاشی از سوی مسکو برای هشدار به ایالات متحده است که دیگر توانایی منزوی کردن و مجازات دولت‌های متخاصم را ندارد. روسیه در یکسال گذشته سعی کرده کشورهای درحال توسعه را به سمت خود جذب کرده و در نظم نوین چند قطبی، وزن و جایگاه خود را در برابر غرب افزایش دهد و کره شمالی هم در چارچوب این برنامه جهانی قرار دارد.

جنجال غرب درباره اتحاد پیونگ یانگ- مسکو

با وجود انکار مسکو و پیونگ‌ یانگ، آمریکا اصرار دارد که مذاکرات روسیه با کره شمالی با هدف تأمین تسلیحاتی ارتش روسیه فعالانه به پیش می‌رود تا تسلیحاتی را که روسیه در جنگ اوکراین از دست داده، جبران کند. از اینرو، مقامات دولت آمریکا بر این باورند که پوتین در جریان گفتگوهای خود با کیم جونگ اون بر تامین تجهیزات نظامی بیشتر به ویژه توپخانه و مهمات تمرکز خواهد کرد تا ضدحمله‌ای را که نیروهای اوکراینی از حدود سه ماه پیش به طرف روسیه آغاز کردند، متوقف کند.

این ادعاها درحالی است که در هفته‌های اخیر رسانه‌ها و مقامات غربی بارها اعتراف کرده‌اند که ضد حملات کی‌یف هیچ دستاوردی نداشته و روسها با قدرت توانسته‌اند این حملات را مهار کنند.

از سوی دیگر، مقامات واشنگتن مدعی شدند که روسیه ممکن است از تسلیحات کره شمالی برای حمله به منابع غذایی و زیرساخت‌های گرمایشی اوکراین استفاده کند، تا در آستانه فصل زمستان، اوکراینی‌ها را تحت فشار قرار دهد.

مارک میلی، رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا روز سه‌شنبه مدعی شد که دولت روسیه از کره شمالی برای کمک نظامی در جنگ اوکراین درخواست کرده است. میلی گفت که حتی در صورت موافقت کره شمالی با ارائه کمک نظامی به روسیه، مسکو نمی‌تواند با آنها تغییر چندان قابل ملاحظه‌ای در میدان نبرد با اوکراین ایجاد کند.

پت رایدر، سخنگوی پنتاگون هم با بیان اینکه هیچ اطلاعی از جزئیات این دیدار کیم و پوتین ندارد، گفت:«ما همچنان نگران هستیم که کره شمالی در حال بررسی ارائه هر نوع مهمات یا حمایت مادی به روسیه برای حمایت از جنگ آنها علیه اوکراین است».   

متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم گفت که دیدار پوتین و اون نشان دهنده درخواست کمک رئیس جمهور روسیه است و هشدار داد که هرگونه توافق بر سر تسلیحات بین دو کشور، به اعمال تحریم‌های بیشتر منجر خواهد شد. جک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، هفته گذشته در سخنانی به کره شمالی درباره ارسال تسلیحات به روسیه هشدار داد و تهدید کرد که اگر پیونگ یانگ به چنین اقدامی ادامه دهد، بهای آن را خواهد پرداخت. هشداری که بلافاصله از سوی دیمیتری پسکوف پاسخ داده شد و در واکنش به هشدار آمریکا به کره شمالی گفت:«آنچه برای دو کشور مهم است، منافع آنهاست نه هشدارهای واشنگتن».

غربی‌ها مدعی هستند که پس از گذشت یک سال و نیم از جنگ اوکراین، مسکو با از دست دادن بسیاری از تسلیحات خود؛ در وضعیت بدی قرار دارد و به همین منظور، دولت ایالات متحده هفته گذشته گفت که دیدار پوتین و کیم ممکن است به عنوان بخشی از تلاش‌های روسیه برای یافتن تامین کنندگان جدید برای تسلیحاتی که در جنگ خود علیه اوکراین استفاده می کند، برگزار شود.

ادعای غربی‌ها برای دریافت مهمات از کره شمالی، درحالی است که مقامات کرملین بارها گفته‌اند که نیازی به تسلیحات خارجی ندارند و آنقدر مهمات در اختیار دارند که حتی می‌توانند با تمام اعضای ناتو وارد نبرد شوند. روسها به قدری از پیروزی خود در اوکراین امیدوارند که خود پوتین روز دوشنبه در سخنانی بار دیگر تاکید کرد که دادن جنگنده‌های اف-16 به اوکراین هم نمی‌تواند تاثیری در روند تحولات میدانی ایجاد کند و تنها جنگ را طولانی‌تر خواهد کرد.    

علاوه بر ادعای دریافت کمک‌های نظامی از کره شمالی، برخی تحلیلگران اهداف دیگری را هم در روابط مسکو و پیونگ یانگ دخیل می‌دانند. آندری لانکوف، کارشناس امور کره شمالی در دانشگاه کوکمین در سئول، به خبرگزاری فرانسه گفت که نشست بین پوتین و کیم بخشی از باج گیری دیپلماتیک ملایم مسکو نسبت به سئول است زیرا روسیه نمی‌خواهد کره جنوبی به کی‌یف تسلیحات ارسال کند.

بازار داغ شایعات در رسانه‌های غربی

همزمان با سفر کیم به روسیه بازار شایعات در رسانه‌های غربی هم داغ شده است و هر کدام اهداف متعددی را از این سفر برای افکارعمومی مخابره کرده‌اند. شبکه‌هایی مانند بی بی سی و ان بی سی نیوز، همکاری هسته‌ای بین دو کشور را یکی از برنامه‌های این سفر عنوان کردند و نوشتند که پیونگ یانگ در حال حاضر مشمول تحریم‌های اعمال شده توسط سازمان ملل و ایالات متحده است و به دلیل برنامه تسلیحاتی پیونگ یانگ، دیدار بین کیم و پوتین ممکن است منجر به دستیابی کره شمالی به فناوری لازم برای توسعه تسلیحات خود شود که تحریمها به مدت دو دهه این کشور را از دستیابی به آن محروم کرده است.

ناظران غربی هم ادعا کردند که طرف کره‌ای به دنبال به دست آوردن منابع انرژی و مواد غذایی از روسیه و همچنین ابزارهای تکنولوژیکی پیشرفته در زمینه ماهواره‌ها و زیردریایی‌های هسته‌ای برای بهره‌مندی از برنامه‌های تولید موشک‌های بالستیک و سایر سلاح‌های هسته‌ای است.

از سوی دیگر، برخی رسانه‌ها برای تخریب روابط روسیه و کره شمالی به جنجال آفرینی روی آورده‌اند. در این راستا، خبرگزاری رویترز ماه گذشته در گزارشی مدعی شد که گروهی از هکرهای کره شمالی که در رده نخبگان قرار می‌گیرند سال گذشته به مدت پنج ماه مخفیانه به شبکه‌های داخلی یکی از بزرگترین شرکت‌های مهندسی طراحی موشک‌های روسیه حمله کردند. این رسانه‌ها قصد دارند اینگونه القا کنند که هدف کره شمالی از نزدیک شدن به روسیه، جاسوسی از برنامه‌های موشک بالستیک و هسته‌ای این کشور است.