متهم بزرگ در جایگاه مدعی العموم

پایگاه رهنما :

الوقت- قیمت نفت در حال افزایش است و این موضوع به دلیل تأثیرات فراوانی که قیمت حامل‌های انرژی بویژه نفت بر چرخه اقتصاد جهانی بر جای می‌گذارد این روزها بررسی این روند تصاعدی حتی به محافل سیاسی و دیپلماتیک همچون سخنرانی رهبران کشورها در سازمان ملل کشیده شده است. در ابتدای معاملات سه‌شنبه قیمت نفت برنت تا رکورد ۸۲.۵۵ دلار هم بالا رفت که بالاترین قیمت در چهار سال گذشته پس از بروز رکود شدید در این بازار بود. این موضوع واکنش دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا را در پی داشته است. ترامپ اوپک را نهادی خواند که جیب بقیه کشورهای جهان را می‌زنند و بازار نفت را در انحصار دارد. وی گفت که ایالات متحده از بسیاری از کشورهای عضو اوپک حمایت می‌کند و «آن وقت این کشورها قیمت نفت را بالا می‌برند.» رئیس جمهوری ایالات متحده در ادامه گفت که «از این به بعد این بالا رفتن قیمت را تحمل نخواهم کرد.» هفته گذشته نیز ترامپ خواستار افزایش سطح تولید نفت اوپک شده بود. ناظران انتظار دارند قیمت ها همچنان افزایش یابد و حداقل به سطح 90 تا 100 دلار در پایان سال میلادی برسد.

چرا نفت سیر صعودی دارد؟

صندوق جهانی انرژی اشبورتون پیش بینی کرد قیمت ها در پایان سال به بیش از 90 دلار به دلیل "کاهش عرضه، تقاضای بیشتر و کاهش ذخایر نفتی کشورها برسد. برخی از معامله گران حتی مدعی روندی صعودی تر شده اند، چنانکه Mitsubishi UFJ Financial Group قیمت نفت در سال جاری را 100 دلار پیش بینی کرده است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل سیر صعودی قیمت نفت به موضوع احساس خطر بازارهای جهانی انرژی از کاهش تولید در ماه‌های آینده باز می‌گردد. در حالی که آمریکا اعلام کرده است که در ماه نوامبر تحریم‌های گسترده نفتی را بر علیه تهران اعمال خواهد کرد با هدف اینکه تولید نفت ایران را به صفر برساند خبرها حاکی از آن است که دیگر تولیدکنندگان عمده نفت همچون عربستان سعودی علی رغم ادعاهای پیشین امکان جبران کسری نفت ایران در بازارهای جهانی را به طور کامل ندارند. سعودی‌ها بر اساس تصمیم اوپک در نشست یکشنبه الجزار اعلام کردند که نمی توانند در ماه جاری تولید نفت را بالاتر از این سطح افزایش دهند .

در نتیجه ترس از اختلالات عرضه در آینده نزدیک تقاضای جهانی برای نفت را افزایش داده است. یک دلیل بزرگ این امر آن است که کشورهای در حال توسعه، به ویژه چین و هند، به سرعت در حال رشد و در مسیر صنعتی شدن هستند و برای حفظ این روند این اقتصادها به طور فزاینده به اطمینان از حفظ شریان تامین انرژی نیازمندند که خود به رشد تقاضای جهانی نفت کمک کرده است. از سوی دیگر موضوع تهدید ونزوئلا به عنوان یکی از تولیدکنندگان نفت اوپک از سوی آمریکا نیز دلیل دیگر رشد 2 درصدی قیمت نفت طی روزهای گذشته بوده است. بنابراین آمریکا که خود عامل اصلی دامن زدن به نوسانات در بازار نفت است به مدعی العموم تبدیل شده و فشارها را متوجه کشورهای تولیدکننده نفت در اوپک کرده است.

تاثیرات افزایش قیمت نفت بر اقتصاد جهانی

از اواسط دهه 1950 نفت به مهمترین منبع انرژی در جهان تبدیل شده است. این کالای استراتژیک نیروی محرکه جهان صنعتی بوده و نقش آن در زندگی مدرن برای تولید بسیاری از محصولات روزمره حیاتی است. از نفت برای تولید تقریبا تمام محصولات شیمیایی مانند پلاستیک، کود، مواد شوینده، رنگ و حتی داروها، و همچنین مجموعه‌ای از محصولات دیگر که ممکن است انتظار نداشته باشید، استفاده می شود. از سوی دیگر عمدتا منبع تامین انرژی برای تولید برق، گرمایش خانه‌ها و سوخت برای وسایل نقلیه و هواپیما که وظیفه حمل و انتقال کالا و مردم در سراسر جهان را بر عهده دارند نفت است.

مع الوصف می‌توان به جایگاه و میزان تأثیرگذاری قیمت نفت بر چرخه اقتصاد جهانی پی برد. به طور بالقوه رشد قیمت نفت می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصاد جهانی و افزایش تورم شود به صورتی که بسیاری از اقتصاددانان افزایش سریع قیمت نفت را عامل اصلی هر رکود اقتصادی از زمان جنگ جهانی دوم به بعد دانسته‌اند. شوک نفتی در دهه 1970 با ایجاد شرایطی همچون رشد پایین اقتصادی، بیکاری بالا و تورم بالا مثال مهمی برای این موضوع است. لذا جای تعجب نیست که تغییرات قیمت نفت به عنوان یک منبع مهم نوسانات اقتصادی در نظر گرفته شده است. قیمت نفت سال گذشته تقریبا 7 درصد افزایش یافت، اما در پایان سه ماهه دوم این رقم به تقریبا 25 درصد رسیده است. در همین راستا پیشبینی می شود که با رشد قیمت نفت احتمال رکود اقتصادی سال 2020 از 28 درصد قبل از افزایش قیمت نفت خام در این سال به 34 درصد افزایش یافته است.

افزایش قیمت نفت می تواند تولید و عرضه کالاهای دیگر را کاهش دهد، زیرا هزینه های تولید شرکت‌های تولیدکننده را افزایش می دهد. در اصطلاحات اقتصادی، قیمت بالای نفت می تواند منحنی عرضه را برای کالاها و خدماتی که نفت ورودی آن است، تغییر دهد. قیمت بالای نفت همچنین می تواند تقاضا برای کالاهای دیگر را کاهش دهد، زیرا عامل مهمی در افزایش هزینه‌های مردم و در نتیجه کاهش قدرت خرید خواهد بود و همچنین عدم اطمینان در مورد آینده را سبب شود که به کاهش مصرف منجر خواهد شد..

افزایش قیمت نفت می تواند احتمال افزایش بیشتر ارزش دلار و در نتیجه قیمت سهام ایالات متحده را در پی داشته باشد و از این طریق رشد روزافزون بازار سهام را کاهش دهد. گرگ مک کانا-استراتژیست بازار موسسه " اکسی تریدر" در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه اعلام کرد: با افزایش بهای نفت، فشار دستمزدها و روند نیرومند اقتصاد آمریکا در سه ماهه دوم سال، انتظار می‌رود بانک مرکزی آمریکا به این نتیجه برسد که نیاز است افزایش نرخ بهره ادامه داشته باشد. در این صورت محصولات و کالاهای ایالات متحده در خارج از کشور رقابتی تر به فروش رسیده و این امر باعث می شود که درآمد شرکت‌های آمریکایی به طور بالقوه کاهش یابد (کاهش نرخ رشد اقتصادی).

از سوی دیگر تاثیر افزایش قیمت نفت بر رشد اقتصادهای نوظهور می تواند چرخه اقتصاد جهانی را با چالش روبه رو کند. این کشورها مجبور می‌شوند با افزایش هزینه‌های تولید، مالیات را بر شرکت‌ها کاهش دهند و در نتیجه با کسری بودجه مواجه شوند. بنابراین هر نوع کاهش عرضه نفت در بازارهای جهانی به افزایش چالش های اقتصادی اخیر کشورهایی مانند ترکیه و آرژانتین دامن خواهد زد.

بنابراین دلیل نگرانی‌های ترامپ بسیار جدی است زیرا وی به حفظ نرخ رشد اقتصادی 4 درصدی برای تداوم دوران ریاست جمهوری خود که حتی نمی‌توان از به اتمام رساندن دور اول آن مطمئن باشد نیاز دارد.