بایدها و نبایدهای تبلیغ دین

پایگاه رهنما:

اول تیرماه سالروز تشکیل سازمان تبلیغات اسلامی است؛ نهادی که در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، با درک عمیق و نگاه ژرف بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) تشکیل شد تا در مقابل جبهه فرهنگی دشمنان این مرز و بوم، تشکیلات منسجم و هماهنگی برای تبلیغ دینی و آگاهی‌بخشی به جامعه، خصوصا نسل نوجوان و جوان شکل بگیرد.

امام امت (ره) در تبیین و ترسیم نقشه راه این سازمان و نهادهای مشابه آن، چنین گفتند: «من امیدوارم با تلاش پیگیر و با استفاده از همه نیروهای مؤمن به انقلاب و اسلام، از عهده این مهم برآیید. تبلیغات كه همان شناساندن خوبی ها، تشویق به انجام آن، ترسیم بدی ها و نشان دادن راه گریز و منع از آن است، از اصول بسیار مهم اسلام عزیز است.

ان شاءالله، در محدوده توانتان، نقاط كور و مجهول را برای مردم شریف ایران و جهان اسلام باز و روشن نمایید و چارچوب اسلام ناب محمّدی كه در ترسیم قهر و خشم و كینه ی مقدّس و انقلابی علیه سرمایه داری غرب و كمونیزم متجاوز شرق است و نیز راه مبارزه علیه ریا، حیله و خدعه را به مردم و به ویژه جوانان سلحشورمان نشان دهید. این مسأله كه، نظام در اهداف خود جدی است و با هیچ كس شوخی ندارد و در صورت به خطر افتادن ارزش های اسلامی، در هر موقعیت قاطعانه برخورد می نماید، باید به عنوان یك اصل خدشه ناپذیر برای تمامی دست اندركاران و مردم تبلیغ گردد».

اما تبلیغات دینی هم مانند هر کار فکری و زیربنایی دیگری، الزاماتی دارد که بی‌توجهی به آنها باعث کم‌اثر شدن این فرایند و حتی گاهی به نتیجه عکس خود منجر خواهد شد.

* نیازسنجی مخاطب؛ لازمه تبلیغ

حجت‌الاسلام سیدمحمد موسوی کارشناس مسائل دینی، نیازشناسی را از الزامات طلبگی و تبلیغ دینی می‌داند و معتقد است: یک مبلغ توانمند، در ابتدا مباحث مورد نیاز مخاطب را نیازسنجی کرده و سپس با مطالعه دقیق در جهت تبلیغ قدم برمی‌دارد.

به اعتقاد این کارشناس، زمان‌شناسی الزام مهم دیگری است که در تبلیغات دینی باید مورد توجه قرار گیرد؛ به گفته موسوی «مبلغین دینی نباید برای رساندن پیام خود به اصطلاح مردم را به گرو بگیرند بلکه باید با یک زمان بندی مناسب، در عین حال که پیام خود را بیان می‌کنند به وقت مخاطب نیز احترام بگذارند».

* جهاد تبیین؛ چگونه و کجا؟

«جهاد تبیین» کلیدواژه‌ای است که رهبر حکیم انقلاب در سال‌های اخیر به عنوان یک راهبرد مهم در برابر جریان تبلیغی و امپراطوری رسانه‌ای دشمنان ملت ایران، مطرح کرده‌اند؛ راهبردی مهم که در ادامه تبلیغات دینی و مکمل آن، محسوب می‌شود.

مهدی فضائلی، کارشناس رسانه و عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، الزامات جهاد تبیین را اینطور مطرح می‌کند؛

- شناخت موضوع‌ها نیازمند تبیین، از نخستین الزام‌هاست. جهادگر این عرصه باید بتواند تشخیص دهد چه چیزی را لازم است تبیین کند و اگر موضوع‌های نیازمند تبیین متکثر و متنوع است، باید بتواند بین آنها اولویت‌بندی کند.

- الزام دوم، آشنایی و احاطه مجاهد این عرصه به موضوع و توانمندی برای تبیین آن است؛

- علاوه بر لزوم آشنایی با اندیشه‌های امامین انقلاب، بهره‌گیری از نظرات اندیشمندان انقلاب اسلامی که خود از فعالان و مجاهدان عرصه تبیین بوده‌اند، مانند شهید مطهری، شهید بهشتی و مرحوم استاد مصباح‌ یزدی به غنا و تقویت بنیه فکری جهادگران میدان تبیین می‌افزاید و کمک بسزایی به قوت و استحکام تبیین‌گر می‌کند، لذا این بهره‌گیری خود از الزام‌های جهاد تبیین است.

- چهارمین الزام جهاد تبیین، رعایت اخلاق ازسوی فرد مجاهد است. تبیین‌گری، میدان چالش و مباحثه است و جهادگر این عرصه باید خود را به سعه‌صدر، زبان نرم، روحیه مدارا و صبوری مجهز کند.

- لازمه دیگر جهاد تبیین، مداومت در تکرار است. تکنیک تکرار، آنقدر از سوی دشمنان استفاده می‌شود که منجر به نهادینه شدن برخی گزاره‌ها در ذهن مخاطب شده‌است، لذا جهادگران عرصه تبیین، هم برای زدودن این گزاره‌های غلط از ذهن و دل مخاطبان و هم جایگزین کردن گزاره‌های صحیح به‌جای آنها، نباید از مداومت در تکرار ملول  شوند.

• در کنار مداومت بر تکرار، لازمه دیگر این جهاد فکری و رسانه‌ای، نوآوری است که نباید فراموش شود. نوآوری در شیوه طرح موضوع یا قالب‌های مورد استفاده ضمن ایجاد جذابیت، مانع خستگی در تکرار می‌شود.  علی رهگذر