میراث مسقط

پایگاه رهنما:

روایت از خبرهای پنهان یا محرمانه چاشنی همیشگی سیاست ورزی عمانی­ها برای فعالان سیاسی ایرانی است. حاکمان عمان راهبرد بی طرفی فعالانه را در قبال رویدادهای سیاسی محیط پرتنش غرب آسیا اتخاذ کردند؛ راهبردی که برای طرفین هرگونه تنش یا تعامل ستودنی است. در چند دهه اخیر عمان نقش میانجی گر در تعاملات جمهوری اسلامی ایران با کشورهای غربی مخصوصا آمریکا را ایفا کرده است و حالا در نیمه اول خرداد ماه «هیثم بن‌طارق آل‌سعید» سلطان عمان وارد تهران شد. پیگیری «مناسبات دوجانبه میان ایران و عمان» در حوزه‌های تجارت، حمل و نقل، انرژی، گردشگری، میانجیگری برای «از سرگیری روابط بین تهران و قاهره» و «فعال‌سازی مجدد مذاکرات میان ایران و آمریکا» که از تابستان سال گذشته مسدود شده بود، از جمله اهداف این سفر شمرده شده است.

رهبر معظم انقلاب: سیاست صهیونیست‌ها ایجاد اختلاف و نبود آرامش در منطقه است

رهبرمعظم انقلاب اسلامی در دیدار «هیثم بن طارق آل سعید» سلطان عمان و هیات همراه  با اشاره به مذاکرات طرف‌های ایرانی و عمانی، خاطر نشان کردند: «نکته مهم آن است که این مذاکرات تا رسیدن به نتایج محسوس، به صورت جدی پیگیری شود و در نهایت ارتباطات گسترش یابد.» رهبر انقلاب اسلامی به موضوع خطر حضور رژیم صهیونیستی در منطقه نیز اشاره کردند و افزودند: «سیاست رژیم صهیونیستی و پشتیبانان آن، ایجاد اختلاف و نبود آرامش در منطقه است، بنابراین همه کشورهای منطقه باید به این موضوع توجه داشته باشند.» مقام معظم رهبری(مدظله العالی) خاطر نشان کردند: «افزایش همکاری عمان و ایران حائز اهمیت است؛ زیرا دوکشور در آبراه بسیار مهم تنگه هرمز دارای اشتراک هستند.» رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اظهارات سلطان عمان مبنی بر تمایل مصر برای از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تاکید کردند: «ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم». مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در خصوص اظهار خرسندی سلطان عمان از آغاز روابط مجدد ایران و عربستان گفتند: «این موضوعات نتیجه سیاست خوب دولت جناب آقای رئیسی برای گسترش و تقویت روابط با همسایگان و کشورهای منطقه است». ایشان در پایان اظهار امیدواری کردند با گسترش ارتباطات دولت‌ها، امت اسلامی شوکت و عظمت خود را بازیابد و درکنار هم قرارگرفتن ظرفیت‌ها و امکانات کشورهای اسلامی، به نفع همه ملت‌ها، کشورها و دولت‌های اسلامی باشد.

همان همیشگی؛ عمان در نقش پیغام‌رسان

هر زمان صحبت از تبادل زندانی بین ایران و کشورهای غربی به میان می‌آید باید منتظر شنیدن نام عمان به‌عنوان واسطه مذاکرات نیز بود. در آخرین موردی که رسانه‌ها خبر از جا‌به‌جایی زندانی بلژیکی با اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی زندانی در بلژیک داده‌اند باز این عمان است که به‌عنوان کشور واسطه بستر تبادل زندانی بین دو کشور را فراهم کرده است. مک وارون، مشاور آمریکا در خاورمیانه نیز آن را مورد اشاره قرار داده و مدعی شده است: «پادشاه عمان حامل پیام آمریکا به ایران است.» علاوه‌بر این موارد زمانی که نقش تاریخی عمان در واسطه‌گری برای مذاکره مستقیم بین ایران و آمریکا را در نظر می‌گیریم و اخبار وقایع مثبت چند روز اخیر را به آن پیوست می‌کنیم این گزاره پر‌رنگ‌تر از قبل می‌شود که احتمالا قرار است اتفاقات مثبتی در مسیر مذاکرات هسته‌ای رقم بخورد. در همین راستا وبگاه خبری «میدل‌ایست نیوز» در این خصوص نوشت: سلطنت عمان سال‌هاست که به عنوان یک میانجی‌گر تاریخی در روابط تهران و واشنگتن به شمار می‌رود؛ به همین دلیل هرگاه یکی از مقامات عمانی به ایران سفر می‌کند و یا بالعکس، احتمال شنیدن اخبار جدید برای نمایان‌شدن در صحنه بین‌المللی تقویت می‌شود. تشویق به ازسرگیری گفت‌وگوهای در خصوص توافق هسته‌ای و کمک به تبادل زندانیان بین تهران و واشنگتن از محتمل‌ترین محورهای این سفر است.

وضعیت کنونی روابط میان ایران و آمریکا نشان می‌دهد که‌ تهران تحریم‌ها را خطری موجودیتی برای خود تلقی نکرده و به دلیل ناکامی نسبی مسیر مذاکره برای برطرف ساختن آن به سمت اجرای سیاست «اخراج آمریکا از منطقه» گام برداشته و آن را راهبرد خود ساخته است. درمقابل آمریکا تلاش دارد با به‌کارگیری روش‌های ترکیبی این سیاست ایران را به سطح تاکتیکی تنزل دهد. آنچه از تحلیل‌ها نسبت به آرایش آمریکا در برهه کنونی بدست می‌آید، نشان می‌دهد واشنگتن قصد دارد در مقابل اخذ امتیازی راهبردی از ایران در خصوص منطقه یعنی عبور از اخراج این کشور از منطقه، تنها امتیازی تاکتیکی در حوزه کاستن از تحریم‌ها و آزادسازی منابع مالی ارائه کند. تهران برای این معامله آمادگی دارد اما در ازای دریافت این امتیاز تاکتیکی، امتیازی تاکتیکی برای آمریکا آماده کرده که بر اساس آن واشنگتن به جای اخراجی غیرقابل تحمل، اخراجی آرام‌تر را تجربه می‌کند. واشنگتن با ناکام ماندن حربه اغتشاش و مخاطره‌آمیز بودن وضعیت فعلی تداوم تحریم‌های حداکثری، بار دیگر به کانال مذاکرات بازگشته است. آمریکا امید دارد گشودن روزنه‌های جدید مانند کاستن اندکی از تحریم‌ها باعث شود سیاست اخراج این کشور از منطقه یا به سطح تاکتیکی تنزل یابد یا دست‌کم تهران درصورت راهبرد دانستن آن، از سرعت اجرایش بکاهد. بازگشت آمریکا به کانال مذاکرات به‌دلیل هراس نسبت به اخراجش از منطقه نشان می‌دهد هرچند این سیاست برای ایران راهبردی است، اما میزان کارایی آن دستاوردهای تاکتیکی قابل‌توجهی نیز می‌تواند داشته باشد. با این حال باید وضعیت اجرای سیاست اخراج آمریکا از منطقه را مورد بررسی قرار داد.

سهم ایران از بازار عمان

هرچند این سفر ابعاد سیاسی- امنیتی گسترده دارد ولی پیوست اقتصادی آن دارای اهمیت راهبردی است. میانگین کل واردات عمان سالانه ۲۴ تا ۳۴ میلیارد دلار است که طبق اعلام کارشناسان، در بسیاری از کالاهای وارداتی به عمان ما مزیت رقابتی داریم ولی عمانی‌ها شناخت زیادی از کالاهای ما ندارند. البته طی سال‌های اخیر روابط تجاری دو کشور بهبود نسبی یافته و به عنوان نمونه سال از این میزان یک میلیارد و ۸۷ میلیون دلار مربوط به صادرات و ۸۰۰ میلیون دلار مربوط به واردات از عمان می‌شود. طبق گفته کارشناسان، با توجه به پایین بودن هزینه درمان در ایران می‌توان زمینه توسعه گردشگری سلامت از عمان را فراهم کرد که در این رابطه باید خطوط پرواز مستقیم از این کشور به ایران افزایش یابد و همچنین ساماندهی آژانس‌های مسافرتی و بیمارستان‌ها صورت گیرد. در این ارتباط چند روز پیش وزرای بهداشت دو کشور در حاشیه هفتاد و ششمین مجمع جهانی بهداشت بر تسهیل گردشگری سلامت تاکید کرده بودند.