نسل جدید را با ادبیات فارسی آشتی دهیم

پایگاه رهنما:

اول اردیبهشت ماه در تقویم ما با عنوان روز بزرگداشت سعدی نامگذاری شده است. شاعر بلندآوازه و صاحب‌نام ایرانی که با القابی همچون «شیخ اجل» مشهور شده و به اذعان کارشناسان و صاحب نظران زبان و ادب فارسی، او به همراه فردوسی، مولوی، حافظ و عطار، یکی از ۵ قله رفیع شعر و ادب فارسی است.

یکی از جلوه‌های برتری و قوت فرهنگ ایرانی اسلامی، بروز و ظهور شاعران بزرگ و برجسته در قرن‌های مختلف بوده که هم باعث رونق و استحکام پایه‌های زبان و ادبیات فارسی شده‌‌اند و هم با بهره‌گیری از زبان شعر، عمیق‌ترین حکمت‌ها و آموزه‌های ناب الهی را به انسان‌ها عرضه کرده‌اند. به همین دلیل است که با گذشت چندین قرن از حیات هرکدام از شعرای بزرگ و برجسته، روز به روز بر تازگی و طراوت اشعار آنها افزوده می‌شود و همچنان آثار آنها الهام‌بخش و سازنده است. این زایندگی و جوشش، به اشعار شعرای معاصر هم سرایت کرده و سروده‌های سهراب سپهری، شهریار و پروین اعتصامی، دنیایی از حکمت‌های شعری و ادبی هستند.

* غفلت از یک سرمایه ناب فرهنگی

با وجود این سرمایه ناب فرهنگی و معرفتی، اما نکته تلخ و قابل تأمل این است که نسل جدید نسبت به نسل‌های گذشته به مراتب کمتر استوانه‌های شعر و ادب فارسی را می‌شناسند و با آثار غنی و ناب آنها آشنایی دارند؛ معضلی که شاید بتوان مهمترین علت آن را رواج افسارگسیخته سرگرمی‌های مجازی و دور شدن از فرهنگ مطالعه و لذت بردن از کتاب و ادبیات است.

حضرت آیت‌الله خامنه ای(مدظله العالی) اخیرا در دیدار رمضانی با شاعران و اساتید زبان فارسی، به امتیازات شعر فارسی اشاره کرده و گفتند: «جزو خصوصیّات شعر فارسی تولید سرمایه‌های معرفتی و معنوی است. در شعرهای دیگر، تا آنجایی که حالا ما می دانیم، نه اینکه وجود نداشته باشد، به این شدّت وجود ندارد؛ یعنی ما قلّه‌های شعر فارسی را که نگاه می کنیم، یا حکیمند ــ [مثل] نظامی یا حکیم فردوسی؛ فردوسی یک حکیم است و شاهنامه واقعاً کتاب حکمت است ــ یا مولانای معرفت و عرفان و معنویّتند یا حافظ قرآنند‌ یا مثل سعدی کتابشان پُر از حقایق و معارف حِکمی و معنوی است. همین‌طور از آن بالا شما بگیرید بیایید پایین تا برسیم به سعدی، به حافظ، به جامی، به صائب، به بیدل؛ ببینید، اینها همه حکیمند، همه‌ی [اشعار] اینها حکمت است؛ یعنی شعر ما، شعر فارسی، در طول زمان حاملِ حکمت بوده، حاملِ معرفت بوده، سرمایه‌های معنویِ ما را حفظ کرده و بر آنها افزوده؛ یعنی شما اگر چنانچه در یک حدّ خاصّی از معرفت باشید، وقتی که مثلاً مثنوی مولانا را می خوانید، این معرفت افزایش پیدا می کند؛ یعنی تولید معرفت می کنند، تولید این سرمایه‌ را می کنند، فقط حفظ سرمایه نیست؛ خصوصیّت شعر فارسی این است...».

حالا مسئله اینجاست که چطور باید از این خطر فرهنگی (غفلت نسل جوان از شعر و ادبیات غنی فارسی) جلوگیری کرد؟ چراکه این معضل، یک آسیب و خطر جدی برای حوزه تمدنی کشوری مانند ایران اسلامی است.

* راه آشتی با ادب فارسی

حامد محمدی کارشناس مسائل فرهنگی درباره این مسئله می‌گوید: «یکی از دلایل ناآشنایی و غریبه بودن نسل جدید با زبان و ادبیات فارسی، از یک طرف عادت کردن کودکان و نوجوانان با ابزارهای جدید سرگرمی مثل بازی‌های رایانه‌ای و فضای مجازی است که باعث می‌شود تا میل و رغبت آنها به کتابخوانی، اعم از داستان، رمان و شعر کم شود؛ از طرف دیگر، رواج سبک گفتاری و رفتاری غلط و متاثر از فرهنگ غربی نیز در این غریبگی بی‌تاثیرنیست؛ چراکه وقتی فرنگی‌گویی و استفاده مداوم از واژگان بیگانه در گفتار و نوشتار و محاوره‌های روزانه عادی شود یا حتی نشانه تشخیص دانسته شود، به همان نسبت بهره‌گیری از میراث ارزشمند زبان و ادب فارسی کم و کمتر می‌شود».

به گفته این کارشناس باید با برنامه‌های تلویزیونی و میان‌برنامه‌های جذاب و غنی به تدریج نسل نوجوان و جوان را با ارزش زبان فارسی و شعر کهن و نو آشنا کرد و همزمان با آن از هرگونه رفتار و سبک گفتاری که باعث فاصله گرفتن از ذخایر زبان و ادب فارسی می‌شود فاصله گرفت تا به مرور زمان شیرینی زبان و ادب فارسی در کام و دل نسل جدید بنشیند.