برخی تصور میکنند که دریافت یک نعمت از جانب خدا و برگزیده شدن آنها از سوی خدا برای دریافت نعمت به معنای پایان کار است و میتوانند از آن نعمت بهره ببرند و هیچ تکلیف و وظیفهای در شکر آن نعمت و به کارگیری صحیح آن و حفظ آن ندارند. آموزههای قرآن کریم نشاندهندهی آن است که چنین تصوری باعث میشود که دریافتکنندگان نعمت گاهی به مغضوبان الهی تبدیل میشوند و خدای متعال با غضب خویش آنها را هم از نعمت محروم و هم گرفتار عذاب میکند. حضرت آیت الله خامنهای رهبر معظم انقلاب اسلامی در ضمن نکات ناب تفسیری و تدبری که در ذیل آیات قرآن بیان میکنند به شیوایی این مطلب را متذکر شدهاند:
«آنچه مهم است، این است که کسی که از سوی پروردگار عالم نعمت میگیرد، در مقابل آن، چه روشی از خود نشان خواهد داد. در سورهی حمد میخوانید که «صراط الّذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لا الضّالّین». یعنی کسانی که نعمت هم میگیرند، ممکن است «مغضوب علیهم» شوند؛ مثل بنیاسرائیل. خدای متعال بارها به بنیاسرائیل فرمود: «اذکروا نعمتی الّتی انعمت علیکم»[۱]. آنها مورد نعمت خدا قرار گرفته بودند. در سورهی حمد، «مغضوب علیهم» به بنی اسرائیل تعبیر شده است. بنابراین، نعمت را که گرفتیم، باید مواظب باشیم که بعد از تسلّم نعمت، شکرگزار آن باشیم تا جزو «مغضوب علیهم» و یا «ضالّین» نشویم. راهش هم این است که شکر کنیم.[۲]
[۱] این تعبیر در سورهی بقره سه بار تکرار شده است. این سه آیه عبارتند از:
سوره مبارکه البقرة آیه ۴۰؛ یا بَنی إِسرائیلَ اذکُروا نِعمَتِیَ الَّتی أَنعَمتُ عَلَیکُم وَأَوفوا بِعَهدی أوفِ بِعَهدِکُم وَإِیّایَ فَارهَبونِ؛ ترجمه: ای فرزندان اسرائیل! نعمتهایی را که به شما ارزانی داشتم به یاد آورید! و به پیمانی که با من بستهاید وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم. (و در راه انجام وظیفه، و عمل به پیمانها) تنها از من بترسید!
سوره مبارکه البقرة آیه ۴۷؛ یا بَنی إِسرائیلَ اذکُروا نِعمَتِیَ الَّتی أَنعَمتُ عَلَیکُم وَأَنّی فَضَّلتُکُم عَلَی العالَمینَ؛ ترجمه: ای بنی اسرائیل! نعمتهایی را که به شما ارزانی داشتم به خاطر بیاورید؛ و (نیز به یاد آورید که) من، شما را بر جهانیان، برتری بخشیدم.
سوره مبارکه البقرة آیه ۱۲۲؛ یا بَنی إِسرائیلَ اذکُروا نِعمَتِیَ الَّتی أَنعَمتُ عَلَیکُم وَأَنّی فَضَّلتُکُم عَلَی العالَمینَ؛ ترجمه: ای بنی اسرائیل! نعمت مرا، که به شما ارزانی داشتم، به یاد آورید! و (نیز به خاطر آورید) که من شما را بر جهانیان برتری بخشیدم!
[۲] بیانات در دیدار نمایندگان مجلس. ۱۳۷۶/۰۳/۰۷.
ارسال نظرات