پایان خوش سفر گروسی

پایگاه رهنما:

همان طور که پیش بینی می­شد؛ آخرین خبرها از تهران مخابره شد؛ این مهم ترین گزاره نسبت به آخرین تحولات در سرنوشت مذاکرات طولانی مدت احیای برجام خواهد بود. بعد از خبرسازی دروغین رسانه­ های ضدانقلاب، رفتارهای صلح آمیز ایران مجدداً مورد تایید قرار گرفت و بسترهای گفت وگوهای سازنده مهیا شد. «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چهارمین بار در دولت سیزدهم و یک سال بعد از آخرین سفرش به تهران، روز جمعه ۱۲ اسفند ماه و در پاسخ به دعوت محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و به منظور انجام سفری دو روزه به تهران آمد. رافائل گروسی نیز در این دیدار بر آمادگی آژانس جهت حل مباحث از مسیر فنی تأکید کرد و ضمن تأکید بر اهمیت دیپلماسی و گفت‌وگو جهت حل موضوعات، گفت که برای کمک به پیشرفت و نتیجه‌بخشی جمع بندی مذاکرات وین، از هر ابتکار سازنده‌ای استقبال می‌کند و سرانجام پس از آنکه گروسی به وین رسید نیز بیانیه مشترک ایران و آژانس منتشر شد. براساس توافق ایران و آژانس، ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن در نشست فنی که بزودی در تهران برگزار می‌شود، بین دو طرف مورد توافق قرار می‌گیرد.

گروسی در تهران بدون گروکشی

پس از دو دور گفت وگوهای فشرده میان محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی در تهران ، دو طرف به بیانیه مشترکی دست یافتند که ضمن یافتن راه هایی برای عبور از اختلافات پادمانی میان تهران و وین، می تواند در صورت داشتن اراده سیاسی از سوی طرف غربی، مذاکرات احیای برجام هم تحرک جدیدی به خود ببیند. گروسی که پس از یک سال به تهران سفر کرده بود، علاوه بر همتای ایرانی خود با رئیس جمهور و وزیرخارجه کشورمان نیز دیدار و گفت وگو کرد. دیدارهایی که خودش معتقد بود در فضایی کاری و صادقانه برگزار شد و این امیدواری را ایجاد کرد که به تعامل بیشتر میان ایران و آژانس منتج شود  و حتی دو طرف به توافقی برسند که به احیای برجام کمک کند. سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در بیانیه­ای مشترک درباره موارد زیر به توافق رسیدند:۱- تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقت‌نامه‌های جامع پادمانی انجام خواهد شد.۲- در باره مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقی‌مانده اعلام کرد.۳- ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنان‌چه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که به زودی در تهران برگزار می‌شود، میان دو طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت.

عامل اسرائیل نیستم!

 رافائل گروسی این‌بار در تهران مجبور شد نشان دهد از اینکه او را در لفافه «جاسوس اسرائیل» می‌خوانند، خوشحال نیست! البته کسی به او نگفت تو جاسوس صهیونیست‌ها هستی، اما خبرنگاری از او درباره «درز اخبار هسته‌ای ایران» پرسید و این درز معمولاً سر از اسرائیل درمی‌آورد. گروسی ضمن تأیید اینکه کشور‌هایی برای این‌کار تلاش می‌کنند، گفت که از اینکه درباره درز اخبار پرسش می‌شود، عصبانی است و اینکه «آژانس هیچ وقت ابزار سیاسی نبوده و نخواهد شد. تضمین می‌دهم آژانس تحت دستورالعمل هیچ کشوری کار نمی‌کند و شفاف اقدام می‌کنیم. ما از کسی دستور نمی‌گیریم». البته این فشار گروسی را بعد از نشست خبری هم رها نکرد و زمانی که به دیدار رئیس‌جمهور رفت با این خطاب سید ابراهیم رئیسی مواجه شد که «مستقل باش!» تا همچنان درباره ماهیت خودش در فکر فرو رود! گروسی البته برای اینکه به توافق خوب با ایران برسد، یک وعده سرخرمن هم داد: «توافق خوبی که قرار است به آن برسیم به احیای برجام کمک خواهد کرد.» با اینکه احیای برجام معطل تصمیم سیاسی آمریکا شده است، نه چنددرصد غنی‌سازی بالاوپایین در ایران. محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران نیز در این دیدار‌ها فرصت را غنیمت شمرد و نکته‌ای از باب پاسخ به مدعیان «زن‌زندگی‌آزادی» داد: «سهم بانوان ایرانی دانشمند هسته‌ای موجب شگفتی گروسی شد.»

پیام به شورای حکام

نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین کار خود را آغاز می کند و موضوع اختلافات پادمانی میان ایران و آژانس بر سر سه مکان که آژانس مدعی شده در آن‌ها ذرات اورانیوم غنی شده یافته یکی از دستورکارهای اصلی این نشست 5 روزه است. این انتظار با سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس به تهران و رسیدن به یک بیانیه مشترک و تفاهمات جدید ایجاد شده تا نه تنها شورای حکام در پاسخ به رویکرد تعاملی بیشتر با آژانس در چارچوب پادمان، موضوع تصویب قطعنامه سوم را کنار بگذارد بلکه این روند با اجرای موفقیت آمیز در آینده نزدیک بتواند در کنار اراده سیاسی طرف‌های مقابل باعث ازسرگیری مذاکرات هسته ای با هدف احیای برجام و رفع تحریم‌ها شود. این پیام در تهران به گروسی منتقل شد که هر گونه کارشکنی در اجرای تفاهم اخیر با آژانس به ویژه رفتن به سوی تصویب قطعنامه ضد ایرانی می تواند به معنای نداشتن اراده سیاسی برای احیای برجام و حل و فصل اختلافات از سوی ایران تعبیر شود و همه فضای مثبت ایجاد شده را بار دیگر تیره و تار سازد. پس از این گام می توان با تشکیل کمیته فنی که در سند مشترک ایران و آژانس ذکر شده، حتی در همین ماه مارس اولین ثمرات توافق جدید را چید و چشید و سپس به انتظار بخش‌های سیاسی این پرونده نشست تا آن‌ها از این ثمره برای پیشبرد مذاکرات به سمت توافق نهایی بهره برداری کنند.

چشم انداز 1402

رویدادهای سیاست خارجی تابع مولفه­ها و متغیرهای متعددی است؛ در موضوع خاص مذاکرات احیای برجام شاهد روند سینوسی هستیم. در نیمه اول سال 1401 شاهد ارتقای ضریب تعاملات و برتری امکان تحقق توافق احیای برجام را شاهد بودیم اما غربی­ها برخلاف مواضع اعلامی، پلن اعمالی آشوب را در دستور کار قرار دادند و با این رویکرد رفتاری از میز مذاکره فاصله گرفتند. هرچند پس از شکست پروژه آشوب مجدد گفت وگو احیای برجام را پیشنهاد دادند. به نظر می رسد که روند مذاکرات در سال آینده نسبت به گذشته مسیر هموارتری داشته باشد؛ زیرا غربی ها به خوبی دریافتند که ایجاد آشوب در ایران با شکست مواجه خواهد شد و همچنین گزینه قدیمی فشار غیرواقعی برای سایه جنگ و تحریم مانند گذشته قدرت اعمالی ندارد. از سوی دیگر رفتار اعتماد ساز جمهوری اسلامی ایران برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمایانگر آن است که خبرسازی­ها نباید معیار تصمیم­گیری شود.