از نان شب واجب‌تر

پایگاه رهنما:

29 بهمن‌ماه در تقویم ما با عنوان روز «کارآفرینی و اقتصاد مقاومتی» نامگذاری شده تا بهانه و فرصتی باشد برای توجه به اهمیت و تاثیرگذاری مسئله «کارآفرینی» و فرهنگ خوداتکایی در زندگی اجتماعی امروز؛ مسئله‌ای که اتفاقا در جای جای تعالیم اسلامی هم بر اهمیت آن تاکید شده و در روایات مختلف، مستقیم یا غیرمستقیم نشانه‌هایی مشاهده می‌شود که فرهنگ کار، تلاش، ابتکار و پرهیز از گوشه‌نشینی را ترویج می‌دهد.

نگاهی به راز و رمز پیشرفت کشورهای پیشرفته و صاحب‌نام در حوزه اقتصاد هم، نشان می‌دهد یکی از مهمترین دلایل موفقیت و پیشرفت آنها، پرورش روحیه ابتکار و کارآفرینی و پرهیز از روحیه و منش کارمندی صرف و پشت‌میز نشینی و درجا زدن بوده است.

شکل‌گیری فرهنگ کار آفرینی و خلاقیت در کار یا همان «روی پای خود ایستادن»، علاوه بر اثرات اقتصادی شگفت‌انگیز، آثار روحی فوق‌العاده‌ای هم در بدنه جامعه به دنبال دارد که «صبر در برابر مشکلات و تدبیر، تعامل و همفکری، بن‌بست شکنی و ...» از جمله نتایج آن است.

* کارآفرینی، رمز موفقیت

رهبر معظم انقلاب در سال 1392 و در هنگام ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، در 3 بند از 24 بند آن، به طور صریح و مستقیم به موضوع «کارآفرینی» پرداختند؛ در بندهای 1، 5 و 20 این سیاست‌ها، اینطور به موضوع کار آفرینی تاکید شده است؛

« - تأمین شرایط و فعال‌سازی کلیه امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی و علمی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقاء درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط.

- سهم‌بری عادلانه عوامل در زنجیره‌ تولید تا مصرف متناسب با نقش آنها در ایجاد ارزش، بویژه با افزایش سهم سرمایه انسانی از طریق ارتقاء آموزش، مهارت، خلاقیت، کارآفرینی و تجربه.

- تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده، تولید ثروت، بهره‌وری، کارآفرینی، سرمایه گذاری و اشتغال مولد و اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به اشخاص دارای خدمات برجسته در این زمینه».

سهم عمده‌ای از شکل‌گیری این روحیه پربرکت در جامعه، به دوران مدرسه برمی‌گردد و حالا سوال اینجاست که نظام تعلیم و تربیت چطور می‌تواند این سبک زندگی را در بین نسل آینده، تقویت کند؟

* مدرسه کارآفرین کدام است؟

دکتر عظیم محبی کارشناس برنامه‌ریزی درسی در این باره معتقد است: «رویکرد غالب بر فعالیت‌های مدرسه‌ها و خانواده‌ها، تربیت افراد برای کارمند‌شدن است. تغییر این رویکرد به تغییر فرهنگ آموزش و ارزشیابی از محتوا، به موقعیت‌های واقعی زندگی و شغلی، نیاز دارد. به عبارت دیگر، لازم است به تربیت مهارت‌های کارآفرینی توجه شود. در مجموعِ، با تحلیل درست شرایط اقتصادی کشور و حتی جهان به این نتیجه می‌رسیم که رویکرد آموزش‌وپرورش باید از رویکرد تربیت کارمندمحوری به تربیت کارآفرین‌محوری تغییر یابد؛ البته در پیوند با ارزش‌های دینی و ملی».

وی ادامه می‌دهد: «لذا هرگاه بتوانیم در گام نخست نسلی با این ویژگی‌ها تربیت کنیم، و در گام‌های بعدی، با شناسایی افراد مستعد و کارآفرین، آنها را به سمت تولیدات با اولویت هدایت کنیم، فرهنگ کارآفرینی در جامعه نهادینه می‌شود. با این اشاره در می‌یابیم که تربیت کارآفرینی با میزان ارزآوری رابطه دارد. هر کشوری، هرچه میزان صادرات و ارز بالاتری داشته باشد،  فرایند کارآفرینی را درست‌تر هدایت کرده است».

دکتر محبی، در ادامه برخی ویژگی‌های یک «مدرسه کارآفرین» را به این شرح بر می‌شمرد؛

- واگذاری اداره و مدیریت فعالیت‌های مدرسه به دانش‌آموزان؛

- برپایی بازارچه‌های کسب‌وکار در مدرسه به منظور تمرین مهارت‌های کسب‌ و کار (فروش و ...)؛

- واگذاری صفر تا صد برنامه‌ریزی و اجرای اردوها و ... به دانش‌آموزان؛

- تمرین پروژه‌های ساخت و تولید واقعی در مدرسه؛

- به‌کارگیری تدریس با رویکرد کار، مهارت و کارآفرینی (پروژه، تکالیف عملکردی و ...)؛

- به‌کارگیری ارزشیابی با رویکرد پروژه و عملکرد؛

- ساخت و تولید وسایل عملی ساده توسط دانش‌آموزان متناسب با درس‌های متفاوت؛

- انجام آزمایش و فعالیت‌های عملی در موقعیت‌های شبیه‌سازی‌شده و مجازی؛

- بازدید از مراکز صنعتی و تهیه گزارش؛

- تولید بازی رایانه‌ای با تم کار از سوی دانش‌آموزان؛

- تولید کتاب داستان با تم کار از سوی دانش‌آموزان.

همدلی و هماهنگی خانواده‌ها و مدارس برای عادت دانش‌آموزان به روحیه کار و خلاقیت و خودداری از تنبلی و یکجانشینی قطعا در درازمدت آثار شگفت‌انگیزی در بدنه جامعه خواهد داشت و یک نسل را متحول خواهد کرد.