مصائب پیدا و پنهان «تک فرزندی»

پایگاه رهنما:

در هفته‌های اخیر، چند مقام مسئول در کشورمان دوباره نسبت به خطر کاهش فرزندآوری و بروز پدیده خطرناک «پیری جمعیت» در دهه‌های پیش رو هشدار داده‌اند؛ از جمله این افراد، وزیر بهداشت و برخی اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده‌اند که هشدار داده‌اند، تنها 6 الی 7 سال برای عبور از خطر «پیری جمعیت» و حرکت در مسیر متوازن جمعیتی فرصت داریم و اگر این مهلت سپری شود، جبران آن بسیار سخت‌تر خواهد شد.

هرچند، مسئله کاهش جمعیت و حرکت به سمت پیری و فرسودگی جمعیت عمومی جامعه، علت‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد که باید بطور منطقی به همه این عوامل پرداخت و آنها را علاج کرد؛ به عنوان مثال، تاثیر تبلیغات فرهنگی و ماهواره‌ای بر سبک زندگی برخی افراد که فرزندآوری را مترادف با دردسر و محدود شدن مادر قلمداد می‌کنند و یا مشکلات اقتصادی حوزه اشتغال و مسکن که دست خیلی از خانواده‌ها را برای فرزنددار شدن – با وجود شوق وافر آنها به فرزندآوری – می‌بندد.

اما مسئله‌ای که در این حوزه کمتر به آن توجه شده، خطرات و آسیب‌های «تک فرزندی» در خانواده‌هاست؛ در واقع، اینجا روی صحبت با مردان و زنانی است که تصمیم به فرزندآوری می‌گیرند، اما توجه ندارند که آسیب‌ها و خطرات «تک‌فرزندی» در آینده، به مراتب بیشتر و شدیدتر از «بی‌فرزندی» است.

* تنها و خودسر

سوال اینجاست که «تک فرزندی» چه مشکلات و آسیب‌هایی در پی دارد؟ چراکه برخی‌ها معتقدند، داشتن یک فرزند باعث می‌شود تا پدر و مادر امکانات بهتر و بیشتری را برای او فراهم کنند، اما واقعیت چیز دیگری است.

دکتر صابر جباری سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت در گفتگو با مهر، در این باره می‌گوید: «کودک تنها، در خانه‌ای زندگی می‌کند که فضای کودکی وجود ندارد، زیرا همیشه تعداد بزرگسالان بیشتر از کودکان است و به دلیل ارتباط کمتر با کودکان و تماس بیشتر با بزرگسالان، نمی‌تواند مقتضای کودکی خود را بروز دهد و آنگونه که لازم است بچگی کند، لذا از نظر روانشناختی دچار اختلال می‌شود».

سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت با بیان اینکه این کودکان برای بهتر بودن در درس و دیگر فعالیت‌ها تحت فشار بیشتری از طرف خانواده هستند، ادامه می‌دهد: «به خاطر دلواپسی‌های بیش از حدی که والدین برای محافظت از آنها دارند، از آزادی‌های لازم و متناسب سن خود برخوردار نیستند؛ همچنین، کودک تک، به دلیل توجه زیاد پدر و مادر و سایر بستگان نزدیک، از اعتماد به نفس کمتری برخوردار است. این کودکان به خاطر مراقبت بیش از حد پدر و مادر، از دخالت آنها در کارهایشان خسته می‌شوند و به دلیل نداشتن خواهر و برادر، فرصت تجربه برخی از احساسات و چگونگی کنترل و مدیریت آنها را پیدا نمی‌کنند و در مدرسه و سایر محیط‌های اجتماعی دچار مشکلات ارتباطی می‌شوند و در مقایسه با کودکانی که در خانواده چند فرزندی بزرگ شده اند، کمتر می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند».

دکتر جباری به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و با اشاره به اینکه کودکان تک و تنها، تحمل کمتر و حساسیت بیشتری نسبت به رفتار دیگران دارند، می‌گوید: «کودکان خانواده‌های تک فرزند به دلیل خودمحوری، سخت‌تر با دیگران ارتباط برقرار کرده و دوست پیدا می‌کنند».

* علاج واقعه را قبل از وقوع بکنیم

مشکلات و مصائب ناشی از تک‌فرزندی، یکی و دو تا نیست و خیلی از آنها در آینده بروز می‌کند که علاج و جبران آن دیگر امکان ندارد.

سرپرست اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، به تبعات منفی تک فرزندی بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی به مواردی از جمله افزایش احتمال چاقی در مقاطع مختلف سنی، کم شدن فعالیت جسمی و افزایش ساعت تماشای تلویزیون، افزایش احتمال بیماری‌های جسمی و روانی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «از دیگر تبعات تک‌فرزندی می‌توان به افزایش احتمال اختلالات شخصیتی نسبت به جامعه عمومی، افزایش احتمال ابتلاء به اختلالات گفتاری، پایین‌تر بودن سطح شاخص‌های بهداشت روان (استرس، افسردگی و …) در دانش آموزان تک فرزند اشاره کرد که باید پیش از وقوع، فکری به حال آنها کرد».

همه این مشکلات و عوارض سوء، نشان می‌دهد که خانواده‌ها باید با تصمیم درست و منطقی در این زمینه و مسئولان با اصلاح امور و بهبود واقعی شرایط اقتصادی، زمینه افزایش ازدواج و فرزندآوری را فراهم کنند تا هم انسجام و آرامش امروز جامعه حفظ شده و هم آرامش فردای آن تضمین شود.