اعتراض‌ها را باید هدایت کرد تا گرفتار ابتذال در محیط دانشگاه نشویم/ دوره روحانی از تشکل‌های دانشجویی هویت‌زدایی شد/ میزگرد دانشجویی تسنیم

 فاطمه کریمی:همزمان با 16 آذر، روز دانشجو، میزگردی با هدف بررسی مسائل و دغدغه‌های تشکل‌های دانشجویی با حضور نمایندگان اتحادیه‌های دانشجویی در تسنیم برگزار شد.

در این میزگرد که با حضور محمدصادق ترکمانی، دبیر جنبش عدالتخواه دانشجوی، امیرمحمد کولانی، دبیرکل اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان، معین رضیئی، دبیر تشکیلات اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل و محسن نراقی، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور برگزار شد، موضوعاتی از قبیل مسئله هویت‌زدایی و آرمان‌زدایی از دانشگاه، نقش تشکلهای دانشجویی در نمایندگی اعتراضات مردمی و دانشجویی و علت به ابتذال کشیده شدن اعتراضات اخیر در دانشگاه‌ها به بحث گذاشته شد.

در ادامه مشروح این میزگرد را می‌خوانید:

** هویت‌زدایی در فضای دانشجویی از دولت روحانی جدی شد

تسنیم: به‌عنوان سؤال اول، یکی از توصیه‌های رهبر انقلاب در دیدار ماه مبارک رمضان به دانشجویان و به خصوص تشکل های دانشجویی، داشتن دغدغه در مقابل تلاش عده‌ای برای آرمان زدایی و هویت زدایی از دانشگاه بود. تشکل شما در این زمینه و برای این دغدغه چه برنامه هایی را در سال گذشته انجام داده است؟

ترکمانی: آرمان‌گرایی و هویت‌گرایی دو مولفه مهم و اصلی در حرکت جنبش دانشجویی است و متاسفانه در اتفاقات اخیر به شدت روی آرمان ها و هویت ما  به عنوان جریان انقلابی دست گذاشته شد. یکی از موتورهای محرک نسل جوان و تشکل های دانشجویی و دانشجویان،  آرمانی است که خودش را در هویت آنها متبلور می‌کند.

در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی و از سال 96  عملا این هویت زدایی در فضای دانشجویی خیلی جدی شد. تشکل ها در این دوره درباره آرمان ها و هویت خود و چیزهایی که در این زمینه کسب کرده بودند، یا تهی شدند یا مورد آزمون قرار گرفتند. مثلا حرف از استقلال می زدند اما بحث برجام پیش آمد. حرف از آزادی و عدالت می زدند اما ماجرای آبان 98 پیش آمد. از جمهوریت می گفتیم اما مسائل انتخابات 1400 رخ داد.

لذا در این سال ها هجمه سنگینی علیه آرمانها و تفکرات دانشجو ایجاد شد و به نوعی او را در موضع انفعال قرار داد. اگر الان از دانشجویان در کف دانشگاه بپرسیم تو کی هستی و آرمان تو چیست؟ شاید با لکنت جواب دهد. از آن طرف، آرمان و هویت است که به ما برای آینده امید و تصویر می دهد و اگر این دو، مورد سوال و شبهه قرار گیرد و تصویری از آن برای آینده نداشته باشیم، در موضع انفعال قرار می گیریم. عقبه ای که در این زمینه وجود داشت و اتفاقات اخیر  باعث شده این هویت و آرمان در موضع انفعال قرار گیرد.

برای این هویت زدایی چه کار می شود کرد؟ به نظر من اقدام در این زمینه صرفا در توان دانشجو نیست و تشکل های دانشجویی نمی‌توانند به تنهایی آن را انجام دهند بلکه نیازمند مجموعه ای از اتفاقات است. برخی بحث های مبنایی است. مثلا ما در دهه 70 و 80 وقتی حرف از آینده انقلاب می زدیم تصویر روشنی از آینده می توانستیم متصور شویم و این تصویر به قدری  دقیق بود که رفتار برخی از دولتمردان را نیز در این پازل تعریف می کردیم.  مثلا اگر آقای احمدی نژاد به سفر استانی می رفت،  این تصویر در راستای تصور ما بود اما الان چنین نیست.

بازگرداندن چنین تصوری در توان نسل دانشجو و جوان نیست. نیاز به زمان طولانی و گام های طولانی و رفت و برگشتی بین دانشجو، اساتید و حوزه دارد و  چند وجهی است. وقتی می گوییم، استقلال، آزادی، جمهوریت و عدالت باید عینیت آن را روی زمین هم داشته باشیم. این مسئله نیاز به  عزم بزرگتری از جامعه دانشگاهی دارد که متاسفانه در مجموعه هایی که می توانند اثر گذاری داشته باشند،  چنین عزمی نیست.

کولانی: در بحث هویت زدایی و آرمان زدایی، دو سطح داریم؛ یک هویت زدایی از جامعه و دیگری هویت زدایی از سیستم و انقلاب است. رهبر انقلاب در سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) تذکر جدی در باره هویت زدایی از انقلاب اسلامی دادند. وقتی آقا تذکر می‌دهند، یعنی موضوع خیلی جدی است. سیاست هایی که در  دولت آقای روحانی اجرا شد کشور را با چالش هایی روبرو کرد. یکی این است که هیچ تصویری از 10 سال و 20 سال آینده برای آن قشر نخبگانی جامعه ای که بیشتر از سایرین به دنبال تغییر است وجود نداشته باشد.

شاید این حالت برای برخی از طبقات به دلیل تصمیمات سیاسی و یا طرد شدگی وجود داشته باشد. جاهایی نیز به دلیل دور شدن از آرمان های انقلاب، عدالت، اسلام و دیگری بحثهای اقتصادی و معیشتی است که بیشتر به عدالت بر می گردد و منجر شده در عرصه سیستمی و حکومتی با خلا آینده سازی روبرو می شویم.

**برخی از جوانان احساس می‌کنند در آینده کشور سهم و نقشی ندارند

یک سطحی از این هویت زدایی در بین جوانان دهه 80 و90 است. آنها مانند ما نگاه نمی‌کنند و با عینک ما جهان را نمی‌بینند. آنها دنیا را از دریچه فضای مجازی شناختند و دشمن دارد آنها را بمباران رسانه ای می کند و رویشان تاثیر می گذارد. ما  هم کاری نکردیم. جوانی که قرار است در 1400 به یک جوان طراز انقلاب اسلامی تبدیل شود، تحت تاثیر فرهنگ غربی و رسانه ای متاسفانه آن طور که باید تربیت نشده و نتیجه آن در کف دانشگاهها دیده می شود.

بخشی از این جوانان نیز خودشان را در آینده کشور سهیم نمی بینند و باید به این موضوع توجه کرد و اقداماتی را در کوتاه مدت و بلند مدت انجام داد.

** تشکل‌های دانشجویی در دهه 90 بیشتر از فعالیت‌های هویتی درگیر مطالبه‌گری شد

رضیئی: قبل از پاسخ به این سوال باید آسیب شناسی کرد. در سالیان گذشته به خصوص از زمانی که دولت آقای روحانی بر سر کار بود، به دلیل شرایط سیاسی کشور فعالیت مجموعهتشکل های دانشجویی به جای اینکه به سمت مسائل هویتی و مبانی و عقیدتی رود به سمت مسائل سیاسی و مطالبه گری رفت. نه اینکه این دو موضوع همدیگر را نفی می کنند بلکه لازم و ملزوم همدیگر هستند اما هر کدام باید نسبت به خودشان وزن داشته باشد.

در این سالها، مطالبه گری مسئله مهمی بود و شاید فضای سیاسی کشور چنین چیزی را طلب می کرد لذا وزن بیشتری نسبت به مبانی هویتی در بین تشکل های دانشجویی پیدا کرد.

اگر فضای دانشجویی قبل از دهه 90 و بعد از آن را بررسی کنید، می بینید قبل از این شرایط، فعالیت هایی که مبتنی بر مبانی و مسائل هویتی بود بیشتر بود اما در دهه 90 برعکس شد.

ما به عنوان تشکل دانشجویی سعی کردیم مبتنی بر مسائل سیاسی روز حرکت کنیم. این روند با شدت و حدتی ادامه یافت اما اتفاقات اخیر کشور به خصوص در سه ماه گذشته که در آن اصل هویتی و وجودی ما، اصل ولایت فقیه و مبانی اسلام و کشور به عنوان یک فعال دانشجویی در صحن دانشگاه مورد هجمه شدید قرار گرفته و طرف مقابل این جرات را به خودش می دهد این هجمه را وارد کند این را یاداور می شود که طی این سالها ما به قدری وارد مطالبه گری در فضای سیاسی کشور شدیم که فراموش کردیم بخشی از وظیفه ما در دانشگاه دفاع از هویت و آرمان هایمان است و اینکه در دانشگاه کاری برای هویت و آرمان‌هایمان انجام ندادیم.

چه بسا اگر اتفاقات اخیر هم رخ نمی داد شاید هیچ کس به سمت گفت وگو و کرسی آزاد اندیشی در دانشگاه نمی رفت.

نراقی: آرمان‌گرایی، اصلی‌ترین وظیفه تشکل دانشجویی است. تفاوت تشکل دانشجویی با هر گروه، مجمع و تشکل دیگر این است که قله و هدف غایی جامعه را می بیند و تلاش می کند که موانع حرکت به سمت هدف اصلی را بردارد و با هشدارها و پیگیری های خود کمک کند حاکمیت و دولت به آن سمت حرکت کند. تحقق این امر با چند روش انجام می شود که یکی از آنها انتقاد است. دانشجو، نقاط ضعف را  نقد می کند تا عملکرد دولت ها روز به روز بهتر شود.

** برخی دوست دارند تشکل‌های دانشجویی را درگیر مسائل حاشیه‌ای کنند

برخی افراد نمی خواهند این نقد انجام شود و تلاش می کنند تشکل ها و دانشگاه را به این سمت ببرند که کمتر مطالبه کنند و آرمان گرایی داشته باشند و به نوعی آرمان زدایی از تشکل کنند و اینکه  تشکل ها درگیر مسائل زرد و حاشیه ای شوند.

همواره در طول تاریخ  یک عده دنبال این بودند که از دانشگاه آرمان زدایی و سیاست زدایی کنند که موفق نشدند زیرا در طول سال های اخیر جنبش دانشجویی فارغ از دولت‌ها، مطالبه گری و فعالیت داشته و در بحث هایی نظیر سیاست خارجی، منطقه، اقتصادی و خصوص سازی اقداماتی را در حوزه مطالبه گری انجام داده است.

جنبش دانشجویی غایت و هدفش حرکت به سمت جامعه و تمدن اسلامی است و البته باید حواسش باشد که مطالبات خود را در این راستا انجام دهد. افرادی همواره دنبال این هستند که جنبش دانشجویی حرکت درستی نداشته باشد و درگیر حواشی شود اما این جنبش در طول تاریخ  به حرکت خود ادامه داده است.

تسنیم: مهمترین برنامه‌های تشکل شما در سال جدید چه بود؟

کولانی: جامعه اسلامی دانشجویان بر اساس اساسنامه و مرامنانه خود تربیت نیروی طراز انقلاب اسلامی را در دستورکار خود دارد. تربیت نیرو یکسری پارامترها دارد و در دوره های مختلف صورت می گیرد. "مدرسه رشد" از جمله دوره هایی است که در حال تربیت نیرو است و جامعه اسلامی در کنار کارهای سیاسی و بین المللی اقداماتی را در حوزه آموزشی و تشکیلات انجام می دهد و در این چند سال بحث آموزش را دنبال کرد.

کل جنبش دانشجویی در دوران کرونا و تعطیلی دانشگاه با افت نیرو مواجه شد اما با بازگشایی دانشگاهها و شرایط ایجاد شده پیش بینی های ما در زمینه جذب نیرو محقق نشد که با منطقی تر شدن فضای دانشگاهها به سمت کارهای پیش بینی شده در حال حرکت و جذب بیشتر هستیم.

ترکمانی: بخشی از برنامه ها اقتضایی است و در صورت نیاز انجام می شود. بخشی هم آسیب شناسی است که از فضای جامعه و دانشگاه کسب می شود. دو سال کرونا طیف خوبی از دانشجویان را از هویت مبنایی دور کرد و آنها را در حد یک کارکتر توئیتر و صفحه اینستاگرامی و مجازی با فضای حقیقی دانشگاه و جامعه روبرو کرد. یکی از تمرکزهای ما در این دوره دور کردن دانشجویان و اعضا از فضای مجازی، زیست مجازی و نزدیک کردن آنها با  اتمسفر فضای واقعی است.

**دو سال کرونا طیف خوبی از دانشجویان را از هویت مبنایی دور کرد

قبل از سال 98 و در شرایطی که هنوز کرونا شیوع پیدا نکرده بود جنبش دانشجویی به فضایی رسیده بود که در چند سال گذشته خودش، در زمینه مطالبه گری و فعالیت در فضای سیاسی، اجتماعی فعالیت خوبی را در پیش گرفته بود و فعال بود. مطالبه گری در زمینه خصوصی سازی، آبان 98، هواپیمای اوکراینی و ... از جمله اقدامات آن بود. جامعه و مخاطب خوبی کسب کرده بود که به کرونا رسیدیم و سرعت اقدامات را گرفت لذا لازم است جنبش دانشجویی در این حد از کنشگری فعال شود. بخشی از ریشه اتفافات اخیر در دانشگاهها در همین است اینکه جوان و دانشجو خود را در فضای سیاسی و اجتماعی کشور اثرگذار بداند.

کسی که به بلوغ فکری و اجتماعی رسیده می خواهد تاثیرگذار باشد و باری را از دوش جامعه خود بردارد. باید این فضا در اختیارش باشد. اگر زمینه لازم در اختیارش نباشد یا به انفعال می رسد یا به آنارشی منجر می شود. تلاش ما بازگرداندن دانشجویان به همان فضا است.

**حرکت جنبش دانشجویی قبل از سال 98 در فضای مطالبه‌گری خوب و درست بود

اقدام دیگری که تشکل ها می توانند انجام دهند و در واقع کمک به محقق شدن آرمان های انقلاب در کشور و  عینیت بخشی به تصویر ذهنی است که در دهه های قبل نسبت به آینده جمهوری اسلامی وجود داشت. آرمان هایی مانند عدالت و پیشرفت و اینکه منِ انقلابی حرف جدیدی دارم یا نه و آیا می توانم تصویر بهتری از جمهوری اسلامی در 20 سال آینده برای خود ترسیم کنم و به دیگران  ارائه دهم.

رضیئی: حوادث 60 روز گذشته باعث شد برنامه ریزی های ما تحت تاثیر قرار گیرد اما با عادی شدن فضای دانشگاهها برنامه های اصلی را پیش می بریم.

اتحادیه مستقل در این سال ها و سه سال گذشته در تلاش بود پیرامون اتفاقات و آسیب شناسی مسائل کشور به صورت مسئله محور و ایجابی درباره مسائل صحبت کند. این دغدغه منجر به سلسه جلسات "راهبرد" و "امت عدل" شد و به صورت مبنایی تر به مسائل اقتصادی روز کشور با نگا ه و رویکرد عدالت خواهانه ترمی پرداخت و راهکارهای ایجابی را برای حل مسائل کشور مورد بررسی و در اختیار مسئولین قرار می داد و مطالبه گری داشت.

اتحادیه ما در سال گذشته در زمینه اصلاح بودجه، جلسات متعددی برگزار کرد و امسال نیز قرار است این سلسله جلسات ادامه یابد. چون در زمینه بودجه و بانکداری هنوز چالش ها و مباحثی وجود دارد. علاوه بر این موضوعات در موارد مهمتری به آسیب شناسی مسائل روز کشور می پردازد و راهکار ارائه می دهد.

در این سال ها جنبش دانشجویی در مواجهه با مسائل سیاسی و اجتماعی صرفا رویکرد ایجابی داشت و به سمت ارائه راهکار نمی رفت که گاها در تربیون ها و بیانیه ها دیده می شد. این ساده ترین و ابتدایی ترین کار است و ارزش افزوده ای برای جنبش دانشجویی نداشت و تفاوت گفتمانی با سایر اقشار نداشت تفاوت جایی ایجاد می شود که به صورت ایجابی راهکار ارائه دهیم.

می توان برای سربازی و حتی اعتراضات اخیر و حل مشکلات کشور راهکار داشت. موضوعی مثل تورم که برای همه قابل درک است. در بیانیه های تحلیلی برای موضوعاتی از جمله سربازی، دانشگاه، اصلاح بودجه و قانون انتخابات و...راهکارهایی بیان شده است این خودش وجه تمایزی است که مجموعه تشکل های دانشجویی به سمت آن رفتند و اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان مستقل هم این فضا را به صورت جدی تر و تخصصی تر پیش می برد.

در سلسه جلسات عدالت خواهی نگاهی به عدالت از سوی تمام فلاسفه و دانشمندان مسلمان داریم و بعد از آن سلسه جلسات امت عدل را برگزار کردیم که به صورت تخصصی راهکارهای عدالت در جمهوری اسلامی را دنبال کردیم. بعد از امت عدل، سلسه جلسات راهبرد را برای ارائه راهکار برای حل مشکلات کشور را برگزار کردیم و یافته های خود را در جلسات مختلف از مسئولین مطالبه می کردیم.

نراقی: بسیج به واسطه بزرگ بودن و گستردگی دفاتر در عرصه های مختلف، از سیاسی گرفته تا فرهنگی و جهادی اقداماتی را همه ساله انجام می دهد. هدف اصلی از این اقدامات، ایجاد حرکت عمومی به سمت تحقق تمدن اسلامی است که راهبرد آن در سطح دانشگاه با دانشجو محقق می شود. برای حرکت در این مسیر به بدنه دانشجویی فعال، پویا و آگاه  احتیاج داریم که حرکت کند و در حرکت خود عموم دانشجویان  و مردم  را نیز با خود همراه کند. به مانند سایر بخش ها و تشکل ها، فعالیت بسیج دانشجویی نیز در دوران شیوع کرونا آسیب دید هر چند در حوزه فعالیت های جهادی اقداماتی را صورت داد.

از برنامه های ما تلاش برای تحول در این وضعیت و فعال کردن بیش از پیش بدنه دانشجویی برای این حرکت عمومی است. بخشی از برنامه ها و اقدامات بسیج دانشجویی در قالب گروههای جهادی است. برخی از اقدامات نیز در حوزه فعالیت های علمی و پژوهشی است که عمدتا دانشجویان تحصیلات تکمیلی در این حوزه فعالیت می کنند. در زمینه حوزه های اجتماعی نیز اقداماتی در زمینه خدمت رسانی و در بخش فرهنگی نیز برگزای جشنواره ای مانند ققنوس را در دستور کار خود دارند و عمدتا عموم دانشجویان درگیر آن می شوند.

اصلی ترین بخشی که بدنه دانشجویی بسیج درگیر آن می شود، بحث های مطالبه گری و تبیینی است که در این خصوص اتفاقات خوبی در یکسال گذشته رخ داده است. اولین چیزی که بسیج دانشجویی طی سال گذشته مد نظر قرار داد  بحث جهادتبین بود. موضوعی که رهبر انقلاب در دیدار با هیئات دانشجویی در اربعین 1400 مطرح کردند. این بخش را دنبال کردیم نه به واسطه یک کار ساده و همایشی بلکه سلسله اقداماتی را ذیل آن تعریف کردیم.

**برگزاری اردوهای راهیان پیشرفت از سوی بسیج دانشجویی

 پیگیری های بسیج دانشجویی در خصوص سیاست حذف ارز ترجیحی و تبیین این سیاست مزایا و معایب آن دادن آگاهی به جامعه  با این رویکرد که این مسئله، از مسائل مهم کشور است و باید کمک کرد تا حل شود. همین رویکرد در سطح کشور دنبال می شود. در جلسات مختلف شورای تبیین استانها، مسائل مهم هر استان احصا شده و مشکلات بر اساس اولویت ها از سوی دانشجویان دنبال می شود اگر جایی نیازمند مطالبه گری، پیگیری و یا نامه نگاری است این امر انجام شده و دنبال می شود.

موضوع دیگر برگزاری سلسه اردوهای راهیان پیشرفت است. انقلاب اسلامی در طول این 42 سال واقعا حرکت رو به جلو و خوبی انجام داده پیشرفت هایی که رخ داده در کنار نقاط ضعف، کمتر دیده شده است. متاسفانه عموم مردم نسبت به این پیشرفتها اطلاع ندارند و گاها در هجمه های رسانه ای این دستاورها و پیشرفت ها دیده نشده است.

در این راستا  سلسه اردوهایی با عنوان راهیان پیشرفت توسط بسیج دانشجویی در سطح برنامه های استانی و کشوری برگزار می شود. به عنوان مثال بسیج دانشجویی دانشگاه اصفهان، دانشجویان را به بازدید کارخانه فولاد مبارکه می برد و یا در سطح ملی بازدید از مناطق جنوب کشور برای بازدید از توان نظامی یا کارخانه های کشتی سازی و ... مخصوص دانشجویان و اساتید برگزار می شود تا جامعه دانشگاهی از نزدیک در جریان اقدامات انجام شده قرار گیرند و  فضا سازی دشمن برای ناامیدی مردم از طریق رسانه هایشان خنثی شود. در سطح دانشگاهها نیز یک سری گعده ها و نشست ها در این خصوص برگزار می شود.

تسنیم: برخی معتقدند در جریان حوادث اخیر دانشگاهها و اعتراضات رخ‌داده، تشکل‌های دانشجویی به‌دلیل ضعف،  توانایی پرچمداری و نمایندگی این اعتراضات را ندارد، شما که  در سطح دانشگاه فعال هستید چقدر این موضوع را درست می‌دانید؟

کولانی: این مدل از اعتراضات در مدل اعتراضات تشکل های دانشجویی انقلابی نیست. ما در بحث معیشت، فساد ستیزی، آرمان های انقلاب و موضوعات اصیل جامعه وجاهایی که از خطوط خارج می شوند اعتراض می کنیم لذا اعتراضات اخیر دغدغه ما نیست که دنبال شود.

درباره نقش تشکل های دانشجویی در ماجرای اخیر نیز باید گفت کنترل فضای دانشگاه در شرایط فعلی توسط دانشجویان انقلابی انجام شد و بسیاری از مدیران در مدیریت دانشگاهها نقشی نداشتند البته آنهایی که در این فضا، فحش و کتک خوردند و اسم، عکس و مشخصات آنها منتشر شد همین دانشجویان انقلابی بودند.

اعتراضات اخیر از شکل منطقی خارج شد. یک عده معترض هستند و ما هم شاید اعتراض داریم اما اعتراض برای نتیجه بخشی باید در چارچوب باشد و معترض باید یک سری چیزها را بپذیرند. مثلا جمهوری اسلامی را و اینکه عقاید یکدیگر را مورد هتک حرمت قرار ندهند. وقتی این گونه شد در یک دیالوگ و فضای منطقی بحث جلو می رود. شاید کسی پیش بینی نمی کرد در کف خیابان نه در کف مهمترین دانشگاه ما این الفاظ رکیک سر داده شود و باید صف افراد معترض از افراد لاابالی در دانشگاه را جدا کرد. اینها در این چارچوب نمی گنجند.

قطعا وجود یک تشکیلات برای نمایندگی قشر معترض و فضایی برای بیان اعتراض مفید و موثر خواهد بود. زیرا با گروهی مواجه می شوید که شناسنامه دارند و چون در چارچوب حرکت می کند، فضای منظم و قاعده مندی را سپری خواهد کرد.

ترکمان: تصور اینکه تشکل دانشجویی در کشور وجود نداشته باشد نه لزوما در اتفاقات اخیر بلکه در وضعیت با ثبات هم، تصور اینکه تشکل دانشجویی نباشد تا این فضای سیاسی و اجتماعی را زنده نکند مشخص است که غیرممکن و آسیب زا است. 

اینکه  تشکل های دانشجویی چقدر در این وقایع اخیر اثرگذار بوده یا نه جای بحث دارد. اینکه الان همه بار مشکلات فعلی به گردن تشکل دانشجویی افتاده به خاطر کم کاری مسئولین است و اگر مسئولین در دانشگاهها حاضر نشوند و فضای گفت وگو شکل نگیرد همه بار به گردن دانشجویان انقلابی می افتد. در عرصه تصمیم گیری کلان حاکمتی به تصیممات جدی نیاز داریم. نمونه آن صدا و سیما  است که اگر دست فرمان آن مقداری متفاوت بود  اثرگذارتر بود و شاید خیلی وقایع رخ نمی داد.

 **بار مشکلات به‌دلیل کم‌کاری مسئولین به گردن دانشجویان انقلابی افتاده است

تشکل دانشجویی در این گونه موارد  اثرگذاری خوبی می تواند داشته باشد از این نظر که نگذارد فضای دانشگاه به سمت ابتذال رود. بخشی از آنهایی که می آیند کار هنجارشکنانه در دانشگاه می کنند اگر در مسیری قرار گیرد که بدانند اثرگذاری خواهند داشت در فضای منطقی و معقولی حرکت خواهد کرد. البته من منکر وجود اغتشاشگر نیستم ولی نباید خیلی تک بعدی به این ماجرا نگاه کرد یکسری از معترضین دغدغه هایی دارند که خیلی هم خلاف شرع و قانون نیست و اگر امکان بازیگری و اثرگذاری برای آنها فراهم شود می توان کمک کرد این فرایند به ابتذال کشیده نشود.

ما در دانشگاه دنبال پیاده کردن اسلام ناب هستیم و اگر قرائتی که خیلی نزدیک تر به این اسلام است گفته شود شاهد مدل جدی از همدلی و همراهی دانشجویان خواهیم بود.

موضوع دیگر، نشان دادن فرم مطلوب اثربخشی در جامعه است. آن کسی که وسط میدان اعتراضات می گوید دنبال تغییر هستیم، باید به دنبال ارائه مدلی از راه تغییر و تصویری از تغییر مورد نظر خود باشد تا به مدل صحیحی از اثرگذاری برسیم.

** تسنیم: به‌نظر شما سلف مشترک دغدغه و مطالبه منطقی و درستی در این شرایط است؟

درباره تغییر، یک طرف خود مطالبه ای است که به دنبال آن هستیم و طرف دیگر نحوه اکتساب آن واقعه می تواند مورد توجه قرار گیرد. سلف مشترک یک موضوع و موضوع دیگر رفتن به سمت آن است که خود آن در جامعه ما ضد عرف نیست ولی دست فرمانی که سمت آن می رویم جای بحث است یکی اینکه با فحاشی، تهدید و اعراب به دنبال این هستیم و دیگری اولویت این مطالبه در بین مطالبات دیگر است.

وقتی حرف از دانشجو می زنیم یعنی جمعیتی که نخبه است و انتظار به حقی برای داشتن منطق از او وجود دارد و اینکه سطح مطالبات در شان او باشد. ما حجم زیادی از کاستی هایی را داریم اما اینکه در بین این مطالبات سلف مشترک می شود مطالبه گروه معترض، خود نشان دهنده این است که مطالبه اصلی از سوی این افراد وجود ندارد و دیگر نحوه کسب این مطالبه است که آن هم محل بحث است.

رضیئی: درباره فعالیت جنبش دانشجویی یک خط اشتباهی مطرح می شود مبنی بر اینکه جنبش دانشجویی جایگاه خود را از دست داده و توانایی نمایندگی مطالبات را ندارد؛ لذا اثرگذاری خود را از دست داده است. این موضوع ناظر به اتفاقات اخیر نیست قبلا هم مطرح شده و باید گفت این خط، خط اشتباهی است. طبق عملکرد آن باید گفت جنبش دانشجویی کارکرد خودش را از دست نداده فقط تفاوت رویکرد داشته است.

در دهه 60 و یا موضوعی مثل تسخیر سفارت آمریکا، مواجه جنبش دانشجویی با مسائل مستقیم بود حتی در آن دوره تحکیم وحدت برای انتخابات مجلس لیست انتخاباتی داد و دست به اقدامات سیاسی زد و این اقدام تحکیم وحدت ازسوی مردم و اقشارمختلف مورد پذیرش قرار گرفت. در آن زمان این اقدام دانشجویان از سوی نخبگان و روشنفکران نیز مورد تایید قرار گرفت مسعود کیمیایی، سیاوش کسرایی و حتی ارسلان کامکار از این اتفاق حمایت کردند.

**جنبش دانشجویی اثرگذاری دارد اما تفاوت رویکرد داشته است

لذا اقدامات جنش دانشجویی اثرگذاری مستقیمی داشت. در شرایط فعلی اقدامات جنبش دانشجویی اثرگذاری دارد اما به شکل غیر مستقیم دیده می شود. در ماجرای خصوصی سازی ها در ابتدای آن در دهه 80 آقای احمدی نژاد با برداشت اشتباه و غلط اقدام به واگذاری برخی از اموال و کارخانه های ملی کرد این فرایند معیوب در زمان آقای روحانی هم ادامه پیدا کرد که به دلیل فعالیت های جنبش دانشجویی، جامعه و مسئولان نسبت به این موضوع حساس شدند و این روند متوقف شد.  سال 93 جنبش دانشجویی با تمام ظرفیت به میدان آمد تا جلوی این روند را بگیرد.

برگزاری تجمع، مطالبه‌گری، نشست، بیانیه و... از جمله اقدامات جنبش دانشجویی در این زمینه بود و نهایتا توانست با تبدیل کردن این موضوع به مسئله کشور، جلوی این روند نادرست را بگیرد و در نهایت این مسئله حل شد و چند بار نیزمورد تایید رهبر انقلاب قرار گرفت.

در کنار این موضوع، مشکل کارگران کارخانه های درگیر با ماجرای خصوصی سازی نیز برطرف شد. شاید این کارگران هرگز ندانند این مسئله ریشه در مطالبه گری جنبش دانشجویی و تشکل های دانشجویی دارد و حتی اسم تشکل ها را هم نشنیده باشند.

باید بپذیریم بخش مهمی از رفع این مشکل توسط جنبش دانشجویی و در یک پروژه مستمر 5 تا 6 ساله به ثمر نشست و نقش دانشجویان و تشکل های دانشجویی در پیگیری این مسئله و حرکت مستمر و ناامید نشدن آنها در این زمینه غیر قابل کتمان است.

این تجربه نشان داد جنبش دانشجویی اگر بخواهد می تواند با حرکت و اقدامات خود کمک کند تا معضلات و چالش هایی چون اصلاح ساختار بودجه، سربازی، قانون انتخابات و نظام بانکی نیز در یک پروژه چند ساله برطرف شود.

در اتفاقات اخیر نیز تشکل های ریشه دار دانشجویی که ساخته دولت ها نبودند به واسطه اینکه خودشان به یک گفتمان واحد و جمع بندی رسیدند حتی شاید جمع بندی اشتباه، ولی توانایی بیشتری برای نمایندگی اتفاقات جامعه و اقشار جامعه دارند چون  دنبال سود و زیان نیستند و در جمع بندی خود از کسی دستور نمی گیرند. رویکرد صادقانه دارند و بهتر می توانند تصمیم گیری کند اما برخی شبه تشکلهای فعال در دانشگاه چون در رویکرد خود برخورد صادقانه و استقلال گفتمانی ندارند، نمی توانند مطالبات جامعه را نمایندگی کنند و اگر هم نمایندگی کنند موقتی است و با برخورد با اولین مسئله، تناقض خود را نشان می دهند.

**شبه‌تشکل‌های دانشجویی توان نمایندگی مطالبات جامعه را ندارند

شاید ریشه برخی از اعتراضات در 60 روز اخیر به حق باشد ولی چقدر دچار تناقض شدند و نتوانستند به تناقض های رفتاری خود پاسخ دهند.این سطح از رادیکالیسم، اعتراض و حرمت شکنی در دانشگاه با شان دانشگاه هم خوانی ندارد. آنها نسبت خودشان را با سرمداران اعتراضات در ایران مانند کومله، دموکرات ها، تجزیه طلبان و مجاهدین خلق تعریف و مرزی بندی نکردند.

** عدم مرزبندی معترضان دانشجویی با تجزیه‌طلبان و مجاهدین

نوع کنشگری شان نیز تناقضاتی را دارد. چگونه است دم از مردم می زنند اما برخورد آنها را در مواجهه با دهها کشته اغتشاشات و شهدای مظلومی مانند شهید عجمیان این گونه است. اینها تناقضاتی است که نمی توانند حل کنند، چون نه در رویکرد صادق هستند و نه به دنبال حل مشکلات اند.

حتی اگر به اصل جمهوری اسلامی هم اعتراض دارند وقتی راهکار بعد از جمهوری اسلامی را از آنها می پرسیم هم راهکار مشخصی ندارند آیا راهکارش این است که کشور را بسپاریم به دست تجزیه طلبان و مجاهدین و... چون فکری پشت این اعتراضات نیست پاسخ روشنی ندارند. متاسفانه برخی از دانشجویان هم تبدیل شدند به پیاده نظام برخی از احزاب شکست خورده نظیر جبهه مشارکت تا سازمان مجاهدین خلق و عملا استقلال ندارند.

نراقی: با این دیدگاه که تشکل های دانشجویی نتوانستند اعتراضات اخیر در دانشگاهها را نمایندگی کنند موافق نیستم زیرا با واقعیات دانشگاهها هم خوانی ندارد. برای بررسی این موضوع از یک طرف باید فضایی که الان در تشکل ها وجود دارد و تعدد آنها را از این نظر که آیا بستر لازم برای فعالیت همه دانشجویان با هر نوع سلیقه ای در دانشگاهها وجود دارد را بررسی کرد و دیگر اینکه دانشجویان  چقدر علاقه دارند در گروهها و تشکل‌های دانشجویی کار کنند.

در حال حاضر در دانشگاهها تشکل های مختلفی حضور دارند. تشکلهای دانشجویی به اصلاح  انقلابی که آرمان های نهایی شان یکی است، بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی دانشجویان، انجمن مستقل، تحکیم وحدت و جنبش عدالتخواه که شاید در ظاهر دیدگاههایی شبیه به هم دارند اما پس از بررسی متوجه می شویم  تفاوت هایی در روش و اندیشه های خود دارند. از آن طرف هم تشکل‌های به اصلاح اصلاح طلب داریم که در دانشگاهها فعالیت می کنند. انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران، انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی  شریف و علم و صنعت از این دست تشکل ها هستتند. برای بررسی این سوال  باید ببنیم چرا اولا یکسری از دانشجوها به این تشکل های مراجعه نمی کنند؟ و دیگر اینکه چرا این تشکل ها اعتراضات این دوره را نمایندگی و پرچم داری  نمی کنند؟

البته این نکته را هم باید در نظر داشت که علاقه و رویکرد دانشجویان در دانشگاهها متفاوت است. برخی دانشجویان به فضاهای سیاسی علاقه ندارند و بیشتر دنبال فعالیت در حوزه های علمی و فرهنگی هستند البته برخی از اساتید دوست دارند از دانشگاه سیاست زدایی کنند و دانشجویان وارد این حوزه نشوند.

**مطالبات معترضین دانشجویی مبتنی بر اندیشه نیست

درباره اینکه چرا این تشکل ها، اعتراضات اخیر را پرچم داری نمی کنند، دلایل مختلفی وجود دارد؛ یک علت اینکه چون این مطالبات، مطالبات مبتنی بر اندیشه نیست و مطالبات سطح پایینی  است که اندیشه ای پشت آن نیست.  تلقی که برخی از این افراد معترض نسبت به آزادی با آن مفهوم گسترده دارند بسیار سطحی است و تنها به نمایش گذاشتن برهی رفتارهای سطحی و بی منطق هستند.

مفهوم گسترده ای مثل آزادی باید در کنار مفاهیمی چون عدالت و استقلال معنی شود اما در این اعتراضات آزادی در سطحی ترین بحث مورد توجه قرار گرفت. لذا این اعتراضات دانشجویی دارای عقبه فکری نیست که تشکلی بیاید خود را خرج آن کند. به نظر اعتراضات و رفتارهایی است که براساس اقتضائات سنی،هیجانات دوران دانشجویی و فضا سازی رسانه ها ایجاد شده است.

اتفاقی با عنوان فوت خانم امینی رخ داد و اعتراضاتی شکل گرفت. برای اینکه بتوانیم با این اتفاق منطقی برخورد کنیم و خواسته ها و دغدغه های خود را مطرح کنیم چه باید رخ دهد؟ اینکه  باید بررسی کنیم که حجاب در حکومت اسلامی باید باشد یا نباشد. اگر حجاب نباشد چه باشد. اگر باشد چه ساز و کاری برای کسی که آن را اجرا نکرد باید در نظر گرفت و... روند منطقی که می شد در این فضا طی کرد به نظر اینگونه بود  اما چیزی که در دانشگاهها رخ داد چنین نبود.

گروهی را می بینیم که بدون منطق می گویند حجاب نباشد و  روسری از سر بر می دارند و آتش می زند. خواستار نبود پوشش و قوانین آن در دانشگاه است  اگر هم کسی به این رفتار او اعتراض کرد سخنان هنجارشکن و فحش های رکیک به او می دهند، البته جمعیت چنین افرادی در دانشگاه زیاد نبود ولی به هر حال رفتارهایی صورت گرفت که هنجارشکن بود.

تسنیم: به‌نظر شما چرا اعتراضات دانشجویی با وقایعی که در دانشگاه صنعتی شریف رخ داد به‌سمت ابتذال و هنجارشکنی پیش رفت؟ نقش دانشجو، دانشگاه و اساتید در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

کولانی: به نظر من اعتراضاتی که در دانشگاهها رخ داد، دارای هدف و به اصلاح رسیدن امور نیست. چرا دنبال این اقدامات هنجارشکن مانند سلف مختلط و... می روند؟ می خواهند با هر چیزی که رگه ای از اخلاق و مذهب و اسلام دارد، مبارزه کنند. سیاستی که سالیان سال به دنبال این بودند آن را در ایران دنبال کنند و اسلام به پستوها رود.

شاید دانشجویی که در سلف را می شکند تا آن را مختلط کند هدف خاصی از این کار نداشته باشد ولی وقتی وارد چنین فضایی می شوند صرفا برای مقابله با اسلام است و به دنبال اصلاح امور نیستند. بخشی هم به دلیل پیش نرفتن اهدافی است که دنبال می کردند. آن کسی که در سلف را می شکند مجری است و قطعا کسی او را تحریک می کند ولی به نظر من هدف خاصی ندارد این شکل از بروز اعتراض نه هدف دارد و نه دنبال اصلاح است.

کسی که هنجارشکنی می کند باید هزینه دهد تا دوباره کار اشتباه خود را تکرار نکند. باید با کسی که در جامعه اقدام به هتک حرمت نوامیس می کند، برخورد شود و این برخورد بازدارنده باشد. سلبریتی ها می گویند جای این قشر و آن قشر در زندان نیست ولی جامعه از همین اقشار تشکیل شده اگر این افراد نباشد جامعه ای نیست.

** دانشگاهها باید با هنجارشکنان برخورد کنند

اساسا باید با هتاکان در دانشگاه هم برخورد کرد و این برخورد بر اساس عدالت باشد. ممکن است نحوره رفتار مدیران دانشگاه با دانشگاه دیگر متفاوت باشد ولی اقدامات مسئولان دانشگاه باید متنبه و بازدارنده باشد.

ترکمان: موضوع خیلی چند بعدی است و تک بعدی نگاه کردن به آن ما را به نتیجه نمی رساند. به دلیل زیست نسل جدید در دنیای مجازی شاید بروز چنین رفتاری بعید نباشد علاوه بر زیست مجازی اثرگذاری رسانه های آن طرفی را نیز نمی توان نادیده گرفت. صبح تا شب آموزش نحوه ساختن کوکتل مولوتوف را می دهند و اینکه بخشی از اعتراضات بزرگنمایی می شود که خشونت آمیزتر است و گویای هدف آنها برای کشاندن این اعتراضات به سمت خشونت است.

بخش دیگری هم بر می گردد به عملکرد حاکمیت در مقابل اعتراضات گذشته، اینکه تا هنجارشکنی و فحاشی و اقدام عملی برای اعتراض نکنی شنیده نمی شوی چیزی که در اعتراضات خصوصی سازی دیده شد تا کارگرانی که دچار مشکل شده بودند دست به اعتصاب و اعتراض نزدند مشکلشان دیده نشد.

در دانشگاهها نقش سیاسی که برای دانشجوها تعریف شده چی است؟ غیر از فعالیت تشکیلاتی که محدودیتهایی هم دارد چه نقشی برای آنها تعریف کردیم؟ چه ساز و کاری برای فعالیت در فضای مجازی با این همه اثرگذاری تعیین شده؟ آن هم مشخص نیست و عوامل دیگری که تاثیرگذارند و باید همه را با هم دید.

رضیئی: در سال 88 معترضان سیاسی افراد بالغ تری و صاحب یک گفتمان و هویت مشخصی بودند. مسئله و راهکارشان هم مشخص بود و دنبال ابطال انتخابات بودند. طبیعی است که نحوه مواجه و اعتراض شان هم فرق می کند.

بعد از سال 88، فضای سیاسی کشور و سیاست هایی که پس از آن در کشور شکل گرفت. در این تغییر نسل این بلوغ کمتر شد. باید ریشه ها را دید نسل حاضر در دانشگاه، خروجی آموزش و پرورش ماست. آموزش عالی با برنامه ریزی غلط، بخشی از کرسی های دانشگاه را در اختیار کسانی قرار می دهد که از قشر مرفه جامعه هستند و به لحاظ گفتمانی و فکری با مطلوب هنجارهای جامعه تفاوت دارند در این شرایط نمی توانید انتظار داشته باشید در دانشگاه عقلانی رفتار کنند.

** معترض دانشجویی حاضر تجربه سیاسی جدی در فضای حقیقی ندارد

بخش دیگر از این تفاوت این است که نسل 88 نسل حقیقتی‌تری بود. این نسل در فضای حقیقی تجربه سیاسی جدی نداشته است و در فضای مجازی رهاشده زیست کرده که قطعا در عملکرد آن تاثیرگذار است. بخشی از دو قطبی شدن جامعه و نفرت ایجاد شده، از دست رفتن قدرت تفکر، عقلانیت و هویت در این نسل به دلیل زیست مجازی اش است لذا طبیعی است خروجی آن در دانشگاه متفاوت باشد.

نراقی: در دانشگاه جمعی داریم که معترض است و اعتراض دارد و جمعیت اقلیتی که با دیکتاتوری دنبال آشوب و به هم زدن فضای منطقی و آرام دانشگاه است. هرکسی که با او مخالفت کند را سرکوب می کند. مثلا دانشجویی که در تحریم کلاس درس همراه او نشود خواه بسیجی و یا دانشجوی معمولی باشد را بر نمی تابد و باید سرکوب شود و لاابالی‌گری می‌کند. حساب او از معترضان جداست و باید با او برخورد شود.

البته جماعتی که معترض است باید پای گفت وگو بیاید و گفت وگو کند. علت اینکه این گفت وگو شکل نمی گیرد به نظر من ضعف مبانی عموم دانشجویان است. دانشجویان ما از نظر مبانی ضعیف هستند. بخشی از این مسئله به نظام آموزش عالی کشور ما برمی گردد. آموزش عالی علاوه بر علم باید برای مبانی فکری دانشجویان و تقویت آن برنامه داشته باشدو البته تشکل های دانشجویی در این خصوص برنامه دارند و دانشجویان عضو تشکل ها از نظر مبانی قوی تر هستند.

** ضعف مبانی دانشجویان مانع شکل‌گیری گفت‌وگو در دانشگاه می‌شود

یکی از دلایل اینکه این اقلیت دیکتاتور در اعتراضات اخیر دیده شده این است که این اتفاق شکل نگرفته و دیگر اینکه شاید دانشگاهی به سمت سیاست زدایی رفته است و دانشگاه باید برنامه هایی را برگزار می کرد که نکرده است. یکی دیگر از دلایل اینکه چرا جریانی که معترض و مخالف است خود را در قالب تشکل ها نمی‌گنجاند شاید این باشد که تشکل هایی که با این جمعیت هم نظر و هم رای هستند بنا به مصلحت هایی نمی خواهند علنا بگویند ما با شما هستیم، می خواهند در موضع میانی این ماجرا قرار داشته باشند.

اینکه می گویند در فضای دانشگاه زمینه گفت وگو نیست و پای گفت وگو نمی آیند را درک نمی کنم زیرا در دانشگاه رکیک ترین حرفها را می زنند و ترسی ندارند، جلوی رئیس جمهور و رهبر انقلاب تندترین حرفها را می زنند و کسی با آنها برخورد نمی کند اما از میز گفت وگو و مذاکره در دانشگاه می ترسند که به نظر من به دلیل سطح مبانی دانشجویان است که اگر حل شود قطعا فضای دانشگاه عقلانی‌تر می شود.

جنبش دانشجویی در سطح دانشگاه و اقشار مردمی پرچم دار اعتراضات بوده و عملکرد خوبی داشته است. در موضوع هفت تپه، خصوصی سازی، همراه شدن با اعتراضات کارگری و اعتراضات پرستاران، پزشکان، تجمعات مقابل مجلس، رتبه بندی معلمان جنبش دانشجویی عملکرد خوبی داشت و به مطالبه گری در خصوص حقوق مردم پرداخت.

**جنبش دانشجویی در نمایندگی مطالبات اقشار مستضعف رو به جلو است

طی سالهای اخیر دانشجویان برنامه های 16 آذر و روز دانشجو را با حضور مسئولان در دل مردم برگزار می کنند لذا عملکرد تشکل های دانشجویی در نمایندگی مطالبات اقشار مستضعف رو به جلو است و این موضوع به خصوص در سال های اخیر و پرونده های مختلف قابل توجه است.