۱۱ نکته راهبردی رهبر انقلاب درباره جایگاه زن در جهان امروز / سناریوی غرب برای افول شخصیت زنان

حضرت زینب سلام‌الله علیها یکی از برترین دست‌پروردگان مکتب اهل بیت وحی شمرده می‌شود که نام ایشان مانند گوهری درخشان همواره در کنار برترین شیعیان می‌درخشد. در فضیلت این بانوی بزرگوار همین بس آن زمان که از دامان برترین بانوی عالم پا در دنیا گذاشت، نامش از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله یعنی با وحی الهی انتخاب شد. خیلی‌ها معتقدند حضرت زینب سلام‌الله به دنیا آمد تا ذخیره‌ای برای عظیم‌ترین رویداد تاریخ یعنی ماجرای عاشورای حسینی باشد؛ از این جهت اوج جلوه‌های تربیت‌های فاطمی و علویِ زینب سلام‌الله علیها در این رویداد نمایان شد.

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی‌های متعدد خود، درباره ویژگی‌های شخصیتی حضرت زینب سلام‌الله علیها و ضرورت عصری‌سازیِ آموزه‌های آن بانوی بزرگوار به نکات قابل توجهی اشاره داشتند که در ادامه به بازخوانی این سخنان می‌پردازیم. 

نام زینب و کار زینب امروز الگوست

رهبر معظم انقلاب در بیاناتی، اقدام زینب سلام‌الله علیها را الگوی مرد و زن امروز معرفی کرده و فرمود «حضرت زینب کبری سلام ‌الله علیها یک بانوی برجسته‌ی در تاریخ بشریّت است، نه فقط تاریخ اسلام؛ واقعاً این جور است. آن شخصیّت مستحکم و قوی، آن انسان بزرگ، آن انسانی که «زن نگر دست خدا در آستین»؛⁽¹⁾ آنچنان که او عمل می‌کند کمتر انسانی ـ چه مرد، چه زن ـ می‌تواند با این قدرت، با این استحکام وارد میدان‌های دشوار بشود.» ( 98/10/11) و بعد با ذکر نمونه‌ای تاریخی و قرآنی و در مقام مقایسه با حضرت آسیه سلام‌الله علیها اشاره داشتند: «یک مقایسه‌ی کوتاه بین زینب کبری و بین همسر فرعون، عظمت مقام زینب کبری را نشان می‌دهد. در قرآن کریم، زن فرعون نمونه‌ی ایمان شناخته شده است، برای مرد و زن در طول زمان تا آخر دنیا. آن وقت مقایسه کنید زن فرعون را که به موسی ایمان آورده بود و دلبسته‌ی آن هدایتی شده بود که موسی عرضه می‌کرد، وقتی در زیر فشار شکنجه‌ی فرعونی قرار گرفت، که با همان شکنجه هم - طبق نقل تواریخ و روایات - از دنیا رفت، شکنجه‌ی جسمانی او، او را به فغان آورد: «إِذْ قَالَتْ رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَكَ بَیْتًا فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ»؛ از خدای متعال درخواست کرد که پروردگارا، برای من در بهشت خانه‌ای بنا کن. در واقع، طلب مرگ می‌کرد؛ ‌می‌خواست که از دنیا برود. «وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَعَمَلِهِ»؛ من را از دست فرعون و عمل گمراه‌کننده‌ی فرعون نجات بده. در حالی که جناب آسیه - همسر فرعون - مشکلش، شکنجه‌اش، درد و رنجش، درد و رنج جسمانی بود؛ مثل حضرت زینب، چند برادر، دو فرزند، تعداد زیادی از نزدیکان و برادرزادگان را از دست نداده بود و در مقابل چشم خودش به قربانگاه نرفته بودند. این رنج‌های روحی که برای زینب کبری پیش آمد، اینها برای جناب آسیه - همسر فرعون - پیش نیامده بود.  وقتی از او سؤال می‌شود که چگونه دیدی؟ ‌‌می‌فرماید: «ما رأیتُ إلّا جمیلا»این همه مصیبت در چشم زینب کبری زیباست؛ چون از سوی خداست، چون برای اوست، چون در راه اوست، در راه اعلای کلمه‌ی اوست. ببینید این مقام، مقام چنین صبری، چنین دلدادگی نسبت به حق و حقیقت، چقدر متفاوت است با آن مقامی که قرآن کریم از جناب آسیه نقل می‌کند؛ لذا نام زینب و کار زینب امروز الگوست و در دنیا ماندگار است.» (88/11/19)

زینب (س) صبر و خردمندی واقعی را به تاریخ و بشریت نشان داد

آیت‌الله خامنه‌ای حضرت زینب سلام‌الله علیها را بانویی معرفی کرد که توانست مقام زن را با عظمت روحی و عقلانی خویش  چه در عصر خود و چه در عصر فعلی در معرض همگان قرار دهد. ایشان در این باره تأکید داشتند  «زینب کبری سلام الله‌ علیها توانست به همه‌ی تاریخ و همه‌ی جهان نشان بدهد ظرفیّت روحی و عقلی عظیمِ جنس زن را؛ این خیلی مهم است. به کوری چشم آن کسانی که چه در آن زمان، چه در دوره‌ی ما هر کدام به نحوی جنس زن را تحقیر می‌کردند و می‌کنند، زینب کبری توانست نشان بدهد علوّ مرتبه‌ی زن و عظمت قدرت روحی و عقلانی و معنوی زن را» ایشان در ادامه، نگاه تحقیرآمیز به زن را دستاورد مکتب غرب معرفی کرده و فرمود «اینکه عرض کردیم امروز تحقیر می‌کنند، یک واقعیّتی است. بیشتر از همه هم همین غربی‌ها دارند زن را به شکل خطرناکی تحقیر می‌کنند. این بزرگوار، زینب کبری سلام ‌الله‌ علیها، دو نکته را نشان داد: یک نکته اینکه زن می‌تواند اقیانوس عظیمی باشد از صبر و تحمّل؛ دوّم اینکه زن می‌تواند قلّه‌ی بلندی باشد از خردمندی و تدبیر؛ اینها را عملاً زینب کبری سلام الله علیها نشان داد؛ نه فقط به آن عدّه‌ای که در کوفه و شام بودند؛ به تاریخ نشان داد، به همه‌ی بشر نشان داد. صبر در برابر مسئولیّت سنگین جمع‌آوری فرزندان یتیم و زن‌های داغدار؛ این کار عظیمی است. توانست این ده‌ها زن و کودک داغدار و آسیب‌دیده و مصیبت‌زده را جمع ‌و جور کند، نگه دارد و بتواند اینها را در این سفر دشوار اداره کند؛ اینها کار زینب بود؛ صبر.» (1400/9/21)

زینب (س) الگوست تا برجستگان دنیا از وی درس بگیرند

رهبریِ نظام زینب سلام‌الله علیها را شخصیتی می‌داند که برای تمام برجستگان دنیا الگوست و در این باره فرمود: «شخصیتی مثل زینب کبری سلام‌الله علیها، با این عظمت و برجستگی، مال یک جنس و قشر خاص نیست. او الگوست تا همه‌ی برجستگان دنیا از وی درس بگیرند. شخصیت‌های بزرگ، قهرمان‌های تاریخی، دانشمندان برجسته و همه‌ی رهبران جوامع بشری باید از زینب کبری درس بگیرند.» (74/07/12 )

زینب (س) عفاف زنانه را تبدیل به عزت مجاهدانه کرد

آیت‌الله خامنه‌ای زینب سلام‌الله علیها را بانویی دانست که عفاف زنانه را تبدیل به عزت مجاهدانه کرد و در این باره فرمود «زینب کبری یک نمونه‌ی برجسته‌ی تاریخ است که عظمت حضور یک زن را در یکی از مهم‌ترین مسائل تاریخ نشان می‌دهد. اینکه گفته می‌شود در عاشورا، در حادثه‌ی کربلا، خون بر شمشیر پیروز شد ـ که واقعاً پیروز شد ـ عامل این پیروزی، حضرت زینب بود؛ و الّا خون در کربلا تمام شد. حادثه‌ی نظامی با شکست ظاهری نیروهای حق در عرصه‌ی عاشورا به پایان رسید؛ اما آن چیزی که موجب شد، این شکست نظامىِ ظاهری، تبدیل به یک پیروزی قطعىِ دائمی شود، عبارت بود از منش زینب کبری؛ نقشی که حضرت زینب بر عهده گرفت؛ این حادثه نشان داد که زن در حاشیه‌ی تاریخ نیست؛ زن در متن حوادث مهم تاریخی قرار دارد. قرآن هم در موارد متعددی به این نکته ناطق است؛ لیکن این مربوط به تاریخ نزدیک است، مربوط به امم گذشته نیست؛ یک حادثه‌ی زنده و ملموس است که انسان زینب کبری را مشاهده می‌کند که با یک عظمت خیره‌کننده و درخشنده‌ای در عرصه ظاهر می‌شود؛ کاری می‌کند که دشمنی که به حسب ظاهر در کارزار نظامی پیروز شده و مخالفین خود را قلع و قمع کرده و بر تخت پیروزی تکیه زده است، در مقر قدرت خود، در کاخ ریاست خود، تحقیر و ذلیل شود؛ داغ ننگ ابدی را به پیشانی او می‌زند و پیروزی او را تبدیل می‌کند به یک شکست؛ این کارِ زینب کبری است. زینب سلام‌الله علیها نشان داد که می‌توان حجب و عفاف زنانه را تبدیل کرد به عزت مجاهدانه، به یک جهاد بزرگ. (89/02/01)

زن آرمان‌گرا زینب (س) را الگوی خود قرار می‌دهد

ایشان یکی از نیازهای انسان را به‌کارگیری از الگوهای دینی و فرهنگی و زینب‌ سلام‌الله علیها را نیز به‌عنوان الگویی صحیح برای زنان دانسته و اشاره می‌کنند: «همه‌ی انسان‌ها احتیاج دارند به این‌که در رفتارهای معمولی خود، یک شاخص و یک الگو در مقابل چشمشان باشد. زن مسلمان اگر بخواهد موازین اخلاقی، موازین عاطفی و انسانی، موضوع جنسیّت زن بودن - که محور خانواده است - و موضوع آرمان‌گرایی را با هم ملاحظه کند و همه‌ی اینها را با دیدگاه اسلامی مورد توجه قرار دهد، احتیاج به یک الگو و نمونه‌ی مجسّم و شاخص دارد که به او نگاه کند و در مجموعِ رفتارها، خود را با او تطبیق دهد و به او نزدیک کند.» (74/07/12)

گرایش به تجملات و احساسات بی‌بنیاد زن را از اهداف معنوی دور می‌کند

رهبر معظم انقلاب گرایش زن به تجملات و خوش‌گذرانی‌ها و هوس‌هاى زودگذر و تسلیم شدن به احساسات بی‌بنیاد و بی‌ریشه و هرگونه وابستگی‌ها را که به تارعنکبوتی مثال می‌زنند که او را از اهداف معنوی‌اش دور می‌کند و تأکید دارند انسان باید این وابستگی‌ها را از خود دور کند تا بتواند آن راه (زینب س) را برود. ایشان نقش‌آفرینیِ زن ایرانی در دوران انقلاب و دوران جنگ را مصداق بارز این عدم وابستگی به دنیا و تجملات معرفی کردند. (70/08/22 )

آیت‌الله خامنه‌ای به صورت مصداقی درباره برخی ویژگی‌های  زینب کبری سلام‌الله علیها در عرصه سبک زندگی اسلامی گفتند «نقش همسر، نقش مادر و نقش  یک زن برجسته و ممتاز در خاندان پیغمبر را، در مدینه به بهترین وجه ایفاء کرده است. شخصیت آن بزرگوار در مدینه - قبل از حادثه‌ی کربلا - یک شخصیت برجسته و معروف و ممتاز بوده است، همچنان‌که بعد از حادثه‌ی کربلا هم - منهای آن مدّت کوتاهِ مربوط به شام و قضایای کربلا - باز نقش آن بزرگوار، یک نقش خیلی برجسته و ممتاز است.» (74/07/12 )

تدبیر و جهاد تبیین

جهاد تبیین از دیگر ویژگی‌هایی است که رهبر معظم انقلاب به زینب سلام الله علیها نسبت داد و فرمود «نکته‌ی مهمّ دیگر در زندگی این بزرگوار که آن هم باز نشانه‌ی تدبیر است، این است که این بزرگوار جهاد تبیین را، جهاد روایت را راه انداخت؛ نگذاشت و فرصت نداد که روایت دشمن از حادثه غلبه پیدا کند؛ کاری کرد که روایت او بر افکار عمومی غلبه پیدا کند. حالا تا امروز روایت زینب کبری سلام الله علیها از حادثه‌ی عاشورا در تاریخ مانده، [امّا] در همان زمان هم تأثیر گذاشت در شام، در کوفه، در مجموعه‌ی سال‌های حکومت اموی و منتهی شد به ساقط شدن حکومت اموی. ببینید! این درس است» (1400/09/21)

امام‌شناسی و موقعیت‌شناسی زینب (س)

از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای، ارزش و عظمت زینب کبری به‌خاطر موضع و حرکت عظیم انسانى و اسلامى او بر اساس تکلیف الهى و بصیرت است و کار او، تصمیم او، نوع حرکت او، او را این‌جور عظمت بخشید. ایشان در این باره ادامه می‌دهند «هر کس چنین کارى را بکند، ولو دختر امیرالمؤمنین علیه‌‌السلام هم نباشد، عظمت پیدا می‌کند؛ بخش عمده‌ى این عظمت از اینجا است. اوّلاً موقعیّت را شناخت؛ هم موقعیّت قبل از رفتن امام حسین علیه‌‌السلام به کربلا، هم موقعیت لحظات بحرانى روز عاشورا، هم موقعیّت حوادث کُشنده‌ى بعد از شهادت امام حسین را. طبق هر موقعیّتى یک انتخاب کرد. این انتخاب‌ها زینب را ساخت. قبل از حرکت به کربلا، بزرگانى مثل ابن‌‌عبّاس و ابن‌‌جعفر و چهره‌‌هاى نامدار صدر اسلام که ادّعاى فقاهت و شهامت و ریاست و آقازادگى داشتند، گیج شدند، نفهمیدند چه‌کار باید بکنند. زینب کبری گیج نشد، فهمید که باید این راه را برود که امامِ خود را تنها نگذارد؛ و رفت. نه اینکه نمی‌فهمید راه سختى است؛ او بهتر از دیگران حس می‌کرد. او یک زن بود، زنى که از شوهرش و از خانواده‌‌اش جدا می‌شود براى مأموریّت و به همین دلیل هم بود که بچّه‌‌هاى خردسال خود و نوباوگان خود را هم با خود برد. (70/08/22 )

مرزبندی با نامحرم، دوری از ابتذال غربی و عدم مُدگرایی

دوری از ابتذال غربی و مرزبندی با نامحرم از دیگر مسائلی است که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید داشته، می‌فرمایند «یک حفاظ و حجابى وجود دارد بین زن و مرد در مکتب اسلام. این به معناى این نیست که زن‌ها یک عالم جداگانه‌اى دارند غیر از عالم مردها؛ نه، در جامعه با هم زندگى می‌کنند، در محیط کار با هم زندگى می‌کنند، همه‌ جا با هم سروکار دارند، مشکلات اجتماعى را زن‌ها و مردها با هم حل می‌کنند، زن‌ها و مردها با هم جنگ می‌کنند و کردند، خانواده را با هم اداره می‌کنند و فرزندان را پرورش می‌دهند، امّا آن حفاظ و حجاب در بیرون از محیط خانه و خانواده حتماً حفظ می‌شود. این، آن نکته‌ى اصلى است در الگوسازى اسلامى. اگر این نکته رعایت نشود، همان ابتذالى که امروز غرب دچار آن است پیش می‌آید؛ اگر این نکته رعایت نشود، زن از پیشتازى در حرکت به سمت ارزش‌ها که در ایران اسلامى دیده شد، باز خواهد ماند. آن نکته را هم غربی‌ها با تمام توان مایلند رسوخ بدهند در هر جایى و نسبت به هر کسى به نحوى.

به اعتقاد بنده گرایش به سمت مُدگرایى در زنان و تجمّل‌گرایى و تازه‌طلبى و افراط در کار آرایش و نمایش در مقابل مردان، یکى از بزرگ‌ترین عوامل انحراف جامعه و انحراف زنان ما است. در مقابل اینها خانم‌ها بایستى مقاومت کنند.»  (70/08/22 )

سناریوی غرب برای افول شخصیت زن

آیت‌الله خامنه‌ای افول شخصیت زن را همواره یکی از سناریوهای غرب به ویژه در عصر مدرنیسم معرفی می‌کنند و در این باره می‌فرماید «آنها براى اینکه از زن آنچنان موجودى که مورد نظر خودشان هست به ‌وجود بیاورند، محتاج این هستند که دائماً مُد درست کنند و چشم‌ها و دل‌ها و ذهن‌ها را به همین چیزهاى ظاهرى و کوته‌نظرانه مشغول کنند. کسى که به این چیزها مشغول شد، به ارزش‌‌هاى واقعى کِى خواهد رسید؟ مجال پیدا نمی‌کند برسد. زنى که در فکر باشد از خود وسیله‌‌اى براى جلب نظر مردها بسازد، کِى فرصت این را پیدا خواهد کرد که به طهارت اخلاقى فکر کند و بیندیشد؟ مگر ممکن است چنین چیزى؟ آنها این را ‌می‌خواهند؛ آنها نسبت به زن‌‌هاى جوامع دنیاى سوّم مایل نیستند زن داراى فکر روشنى باشد، آرمان‌خواه باشد و خودش دنبال هدف‌‌هاى بزرگ حرکت کند و شوهر و پسر خود را هم حرکت بدهد؛ زن‌‌هاى جوان در جامعه‌‌ى ما باید خیلى مراقب باشند تا این کمند ناپیداى بسیار خطرناک فرهنگ و تفکّر غربى را بشناسند، از آن پرهیز کنند و جامعه‌‌ی زنان را از آن جدا کنند و برحذر بدارند.» (70/08/22 )

محافظت از حصار فرهنگ اسلامی و رشد علمی سیاسی

آیت‌الله خامنه‌ای یکی از مهم‌ترین وظایف زنان را محافظت از حصار فرهنگ اسلامی و رشد علمی و سیاسی و دوری از مسائل شهوانی و جنسی می‌دانند  و در این باره تصریح می‌کنند «[شما] زن‌‌هاى ما باید بدانید که امروز شما سنگربان ارزش‌‌هاى اسلامى هستید در مقابل وضع جاهلى دنیاى غرب؛ شما هستید که از این حصار مستحکم فرهنگ اسلامى دارید محافظت می‌کنید. زن باید پرورش اسلامى پیدا بکند؛ در علم، در فرهنگ، در سیاست و در همه چیز؛ در میدان‌‌هاى اجتماعى و اقتصادى و سیاسى و همه‌ جا برود و پیشتاز باشد، امّا در مسائل شهوانى و جنسى، ملعبه‌‌ى دست این و آن نشود؛ این حرف ما است.» (70/08/22 )