برجام در زمستان سرد اروپا!

پایگاه رهنما:

اخیراً پارلمان اروپا اعلام کرده که ارتباط مستقیم خود را با جمهوری اسلامی ایران «تا اطلاع ثانوی» قطع کرد. سازمان انرژی اتمی ایران نیز در پاسخ به این اقدام اروپایی‌ها اعلام کرد که میزان تولید اورانیوم تا غنای 60 درصد خود را افزایش داده است. جالب آنکه آمریکا ادعای ایران درباره غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم در فردو را تایید نکرده است. یعنی ترجیح داده فعلاً خودش را به آن راه بزند! چرا که در مقابل این اقدام ایران، راهی برای مقابله ندارد و خودشان هم می‌دانند که در نهایت مجبور خواهند شد که ایران قوی را بپذیرند. در این میان اما برخی در داخل تحلیل می‌کنند که اروپایی‌ها نیاز گازی خود را تامین کرده‌اند و ایران که به بهانه‌ی «زمستان سرد اروپا» دست‌دست کرد، اکنون دور خورده است و مقصر این بازی نیز روس‌ها هستند! بنابراین مقصر بر هم خوردن برجام، ایران است! در ادامه خواهد آمد که چرا این تحلیل از اساس غلط است.

• ذخایر اندک گاز

اولاً به اعتراف رسانه‌های غربی، مشکل زمستان سرد اروپا همچنان پابرجاست؛ نه‌تنها اکنون که در سال‌های آینده نیز با این مشکل دست به گریبانند. گزارش موسسه statista نشان می‌دهد اروپا زمستان سختی در پیش دارد و بدون گاز طبیعی روسیه با کمبود انرژی مواجه است. این ماجرا باعث افزایش قبض‌های گرمایشی شده است و خانواده‌ها در این میان بیشترین هزینه‌ها را متحمل می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فقط در بریتانیا، انتظار می‌رود از هر سه خانوار یک خانوار در زمستان امسال به فقر انرژی سوق داده شود. کارشناسان به این وضعیت، گسترش تعداد افراد زیر خط فقر سوختی می‌گویند. در سال 2021 در اتحادیه اروپا، نزدیک به هفت درصد از جمعیت، نتوانستند خانه خود را به درستی گرم کنند و پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که این میزان در زمستان پیش‌رو بیشتر خواهد شد. مالک شرکت بریتیش گاز هشدار داده است که در انگلیس فقط ۹ روز از ذخیره گاز باقی مانده است.

• کمبود تا 2025

همچنین گزارش موسسه ریستاد انرژی نشان می‌دهد که اگر روسیه حمل‌ونقل گاز را در سال آینده متوقف کند، اروپا در سال‌های 2023-2025 با شکاف عرضه مواجه خواهد شد. برآوردهای این موسسه حاکی از آن است که سه تا پنج زمستان آینده احتمالاً برای اروپا دشوار خواهد بود؛ زیرا گاز مقرون به صرفه کافی در بازار جهانی برای برآورده کردن تقاضای اروپا وجود نخواهد داشت. بنابراین توهم آنکه بدون واردات کافی از روسیه، اروپا به راحتی گاز مورد نیازش را تامین می‌کند، در میان اندیشکده‌ها و موسسات غربی خریداری ندارد. مضاف بر این، اینکه فکر کنیم اروپایی‌ها برای احیای برجام رغبت داشتند، چون ما می‌توانیم در کوتاه‌مدت گاز آن‌ها را تامین کنیم نیز صحیح نیست. ما اکنون تراز گازی مطلوبی نداریم و چیزی برای صادرات بیشتر وجود ندارد. برای صادرات بیشتر باید سکو‌های تقویت فشار در پارس جنوبی نصب شود که آن هم کار یک روز و دو روز نیست. به‌فرض امضای برجام، چندین سال طول می‌کشد.

• یادگاری روی دیوار آمریکا

اما آیا اروپایی‌ها برای بلندمدت روی ایران حساب می‌کنند!؟ برای پاسخ به این پرسش، باید ببینیم اروپایی‌ها چقدر روی آمریکا حساب می‌کنند. چون اگر اروپا سرمایه‌گذاری چندساله روی گاز ایران انجام دهد و بعد از 2-3 سال آمریکا مجدداً از برجام خارج شود، نه تنها مشکل گاز اروپا حل نمی‌شود که سرمایه‌هایشان نیز هدر می‌رود. مروری بر صحبت‌های ژوزپ بورل در جمع سفرای اتحادیه‌ی اروپا نشان می‌دهد این قاره نگران انتخابات بعدی ایالات متحده است و حتی برای بلندمدت به این فکر می‌کند که وابستگی‌اش به آمریکا در حوزه‌های نظامی-امنیتی را کم کند. در چنین شرایطی کافیست ما نیز نگاهی به مواضع نامزدهای ریاست‌جمهوری بعدی آمریکا بیندازیم. عمدتاً می‌گویند به توافقی با ایران پایبند نخواهند بود. بنابراین اروپایی‌ها که همین‌طوری‌اش روی دیوار آمریکایی‌ها یادگاری نمی‌نویسند، معلوم است که به رابطه‌ی ایران و آمریکا در دولت بعدی این کشور خوش‌بین نیستند.

• نابودگر اصلی برجام

در چنین شرایطی اگر فکر کنیم اروپایی‌ها واقعاً به دلیل آنکه منابع گازی جدیدی پیدا کرده‌اند، انگیزه دارند که با ایران «قطع ارتباط» کنند، اشتباه کرده‌ایم؛ چون آن‌ها منبع خارق‌العاده‌ای کشف نکرده‌اند اما با سیطره‌ای که آمریکا بر سیاست‌های اروپا دارد، برای چند سال آینده، خیلی روی ایران هم حساب نمی‌کنند. مشکل به‌هم خوردن برجام، این چیزها نیست. مشکل آن است که اغتشاش‌گران به غرب چراغ‌سبز داده‌اند که می‌تواند به بهانه‌های حقوق بشری، به ایران فشار بیاورد تا در مذاکرات، امتیاز بیشتری بگیرد. بنابراین در واقع روی زمین، نابودگر اصلی احیای برجام، آشوب‌گران هستند. دستاورد اغتشاشات اخیر، همین‌ها بود: نابودی برجام، امتیازخواهی بیشتر غرب، هزینه‌های اقتصادی گزاف، ضربه به بازارهای داخلی و تشدید شکاف‌های اجتماعی. فریب خوردن ایران از روسیه نیز در این ماجرا، هیچ توجیه منطقی‌ای ندارد. در مقابل، این ایران است که هوشمندانه، از اتفاقات میان روسیه و اوکراین، استفاده کرده و امتیازاتی از چین در پروژه‌ی سرخس می‌گیرد و جایگاه خود در ابر پروژه‌ی راه ابریشم را تثبیت می‌کند.