معرفت حسینی از دریچه کتاب

پایگاه رهنما:

حماسه تاریخ‌ساز و ماندگار عاشورای سال 61 هجری قمری و قیام خونین و سرنوشت‌ساز حضرت اباعبدالله الحسین (ع)، در 14 قرن اخیر همواره موضوع پژوهش‌ها و تأملات علما و عرفا و مصلحان اجتماعی بوده است. در واقع، اصحاب فکر و اندیشه در 14 قرنی که از شهادت مظلومانه و در عین حال مقتدرانه سومین امام شیعیان گذشته، این نکته را به خوبی درک کرده‌اند که قیام حضرت سیدالشهدا (ع) در همان نیم‌روز خونین صحرای کربلا محصور نشده و باید پیام این قیام و ابعاد مختلف آن را برای عصرها و نسل‌های مختلف تبیین و تکرار کرد تا جریان تحریف، فرصت دست بردن در تاریخ و عوض کردن جای جلاد و شهید را پیدا نکند و یا اهداف و جلوه‌های حماسی عاشورای حسینی را به شائبه‌های انحراف و منیت آلوده نکنند.

به همین منظور، در تمام دوران‌های گذشته و حال، کتاب‌های ارزشمند، غنی و جذابی درباره اهداف، ابعاد و پیام‌های قیام حضرت سیدالشهدا (ع) نوشته شده است و نقطه اوج و شکوفایی این نهضت فکری و جهاد تبیین، دوران معاصر ما و به ویژه چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی بوده است.

مروری بر مهمترین و ماندگارترین کتاب‌های عاشورایی، می‌تواند درب‌های جدید و افق‌های روشنی را برای درک حقیقت عاشورا پیش روی مشتاقان آن باز کند.

* حماسه حسینی

کتاب ارزشمند و ماندگار حماسه حسینی در دو جلد (در برخی چاپ‌ها 3 جلد) شامل صحبت‌های استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری درباره‌ واقعه‌ی عاشورا است و می‌توان آن را در زمره‌ مستندترین آثار درباره‌ قیام امام حسین (ع) و یاران ایشان دانست. این کتاب در دهه‌ شصت به چاپ رسید.

دو جلد این اثر به صورت مضمونی و آیینه‌وار به هم مرتبطند. جلد اول شامل صحبت‌های ایرادشده و منظم این معلم شهید است و جلد دوم تمام پیش‌نویس‌ها و احتمالات او را دربر می‌گیرد. حماسه‌ حسینی کتابی است که علاوه بر 50 بار تجدید چاپ به زبان فارسی، تاکنون به چندین زبان دیگر هم ترجمه و چاپ شده است. استاد مطهری در این کتاب، علاوه بر تشریح دقیق اهداف و جریان حرکت سیدالشهدا (ع)، برخی تحریف‌های مطرح شده درباره این قیام ماندگار را نیز بازخوانی و نقد کرده است.

* لُهوف

در میان کتاب‌هایی که با عنوان «مقتل» به جزئیات حوادث کربلا و مصایب وارده بر آل‌الله پرداخته‌اند، کتاب «لهوف» اثر عالم و عارف بزرگ سید بن طاووس، جایگاهی متمایز و ممتاز و البته معتبر و مستند دارد.

واژه «لهوف» را به آه سوزان ترجمه کرده‌اند و سید بن‌طاووس، کتاب را با نگاهی عرفانی نگاشته و از همین رو است که عنوان هر بخش را «مسلک» نامیده است. مسلک اول را با حوادث قبل از ماجرای عاشورا، ولادت امام حسین (ع) و مراسم ولادت او، تعبیر خواب ام‌الفضل و گریه شدید پیامبر (ص) بر امام مولود آغاز کرده است و در مسلک‌های بعد، زمانه پس از شهادت امام حسن (ع)، حج و سخنرانی امام حسین در مکه... و نهایتا آنچه در روز عاشورا در کربلا بر امام و اهل بیت او رفت را مسلک ‌به ‌مسلک آورده است و در پایان نیز تدفین اجساد مطهر شهدای کربلا را شرح داده است.

* فتح خون

سید شهیدان اهل قلم «سیدمرتضی آوینی» در کتاب «فتح خون»، به تحلیل و تبیین متفاوت از قیام امام حسین (ع) می‌پردازد و با قلمی شیوا و روان، جلوه‌های امروزی آن قیام را یادآوری می‌کند.

کتاب شامل دو بخش توصیفی و تحلیلی است. بخش اول شرح آنچه از رجب‌المرجب تا محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری است. این بخش بیشتر اهمیت ادبی دارد، اما بخش دوم از زبان راوی است که تحلیل می‌کند که هرکس را عاشورایی است؛ این بخش بی‌شک از خواندنی‌ترین مطالبی است که در باب کربلا به رشته تحریر در آمده است.

در بخشی از کتاب آمده است: قافله عشق در سفر تاریخ است و این تفسیری است بر آنچه فرموده‌اند: کل یوم عاشورا و کل ارضٍ کربلا... این سخنی است که پشت شیطان را می‌لرزاند و یاران حق را به فیضان دائم رحمت او امیدوار می‌سازد.... و تو،‌ ای آن که در سال شصت‌ویکم هجری قمری هنوز در ذخایر تقدیر نهفته بوده‌ای و اکنون، در این دوران جاهلیت ثانی و عصر توبه بشریت، پای به سیاره زمین نهاده‌ای، نومید مشو که تو را نیز عاشورایی است و کربلایی که تشنه خون توست و انتظار می‌کشد، تا تو زنجیر خاک از پای اراده‌ات بگشایی و از خود و دلبستگی‌هایش هجرت کنی و به کهف حَصینِ لازمان و لامکان ولایت ملحق شوی و فراتر از زمان و مکان، خود را به قافله سال شصت‌ویکم هجری قمری برسانی و در رکاب امام عشق به شهادت رسی....

* قیام امام حسین (ع)

به اعتقاد کارشناسان، کتاب «قیام امام حسین » اثر زنده‌یاد علامه سیدجعفر شهیدی یکی از بهترین تحلیل‌ها درباره چرایی قیام اباعبدالله (ع) است، چراکه نویسنده کتاب از مهم‌ترین اساتید تاریخ بوده و آثار او همیشه دریچه جدیدی به روی تاریخ گشوده است.

شاید مطالعه این عبارات از نویسنده در مقدمه کتاب انگیزه‌بخش باشد: «درباره علل این رویداد، عقیده من نیز مانند دیگر تاریخ‌نویسان گذشته و بعض تاریخ‌نویسان امروز بود، لیکن بررسی چند واقعه در تاریخ ۵۰ ساله آغاز اسلام، سبب شد که این حادثه را نیز به‌گونه‌ای دیگر بررسی کنم تا علل حقیقی آن را چنانکه بوده است، بیابم. نتیجه این بررسی‌ها این شد که دانستم بخش مهمی از حادثه‌های تاریخ اسلام - به‌خصوص از آغاز تا عصر اول عباسی - نه چنان است که تاریخ‌نویسان گذشته به قلم آورده‌اند و نه آیندگان آن را به‌ عنوان اصل مسلم پذیرفته‌اند.»

* حسین، عقل سرخ

کتاب «حسین، عقل سرخ»، مجموعه پیاده و تنظیم شده سه نشست استاد حسن رحیم‌پور ازغدی با دانشجویان در محرم سال ۱۳۸۰ است که با سه موضوع و سرفصل «با عقل در عاشورا»، «عاشورا، پایان تاویل» و «حسین از مستضعفان می‌گوید» نگارش شده و با بیانی شیوا و مستدل، حقیقت قیام عاشورا را تشریح می‌کند.