اینترنت کودکان و فهرست سفید سایت‌ها

پایگاه رهنما:

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از راه‌اندازی اینترنت کودکان در آینده نزدیک خبر داد و گفته است که «در اینترنت کودکان، والدین می‌توانند با یک کد دستوری، اینترنت سیم‌کارت خود را وارد محیط امن کنند؛ در این حالت کودکان فقط به سایت‌های تاییدشده دسترسی خواهند داشت و دستگاه‌های فرهنگی هم محتوای سفید را معین خواهند کرد.» حالا سوال اینجاست که ساز و کار فعالیت اینترنت کودکان چیست و سایت‌های تائید شده چه سایت‌هایی هستند؟

موضوع اینترنت امن برای کودکان و نوجوانان، دغدغه‌ای جهانی است تا جایی که کمیسیون اروپا در سال 2004 تصویب کرد تا در دومین روز دومین هفته از دومین ماه سال میلادی را به عنوان روز« اینترنت ایمن تر» نامگذاری شود و از آن روز، هر ساله چنین روزی در دنیا جشن گرفته می‌شود تا جایی که امروز تقریبا اکثر کشورهای دنیا به این روز پیوسته‌اند.

• مشکل موتورهای جستجو در تامین اینترنت پاک

یکی از مشکلات اینترنت در کشور (حتی با وجود فیلتر سایت‌های نامناسب) این است که موتورهای جستجوگری مثل گوگل، یاهو و غیره، امکان جستجوی کلمات نامناسب و هرزنگاری را فراهم می‌کند و اگرچه تا حدی از انتشار تصاویر و محتواهایی که به صورت مستقیم به موضوع نابهنجار ارتباط دارد، جلوگیری می‌کند اما با این وجود، بخشی از مطالب نامناسب همچنان در دسترس مخاطب قرار دارد. این موضوع در داخل کشور در حالی است که موتورهای جستجوگری مثل گوگل و یاهو با ایجاد صفحات ویژه جستجوی کودکان، به طور کامل دسترسی کودکان را به جستجوگر بزرگسالان محدود کرده‌اند. برای نمونه، سایت Kid Rex درواقع موتور جست و جوی سفارشی گوگل برای بچه‌ها است. محیط صفحه اصلی درست مانند نقاشی مدادرنگی یا مدادشمعی کودکانه است (با یک دایناسور محافظ). این موتور جست و جو از شیوه های جست و جوی اخلاقی و امن استفاده می‌کند و حتی المقدور سعی در نمایش تمام نتایج به شکلی فاقد مطالب نامناسب برای کودک می کند.

سایت Quintura for kids توسط یاهو پشتیبانی و اداره می‌شود. این سایت، جست و جوی تصویر جالبی را با استفاده از کلمه کلیدی به کاربر نمایش می‌دهد. کافی است کودک شما کار جست وجو را با وارد کردن کلمه کلیدی در جعبه متن شروع کرده و سپس آن را با هر یک از کلمات کلیدی که موتور جست وجو به او نمایش می‌‎دهد، تغییر یا اصلاح کند.

این بسترها در شرایطی است که هیچ موتور جستجوگر مناسبی که قدرت رقابت با گوگل و یاهو را داشته باشد در کشور وجود ندارد و به تبع آن، وقتی جستجوگری برای بزرگسالان وجود ندارد، بدون شک کودکان هم از چنین امکان اختصاصی محروم هستند. برای حل این مشکل، با عرضه اینترنت پاک و سیم کارت مخصوص برای کودکان، قرار است که دسترسی کودکان به فضای اینترنت عمومی به کلی محدود شود و تنها امکان دسترسی به سایت‌هایی وجود داشته باشد که توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تایید رسیده باشد. بر اساس طرح وزارت ارتباطات، قرار است که لیست سفیدی از سایت‌های مورد تایید تهیه و در اختیار اپراتورها و سرویس دهنده‌ها قرار گیرد و بنابراین اینترنت کودکان، دسترسی به هیچ موتور جستجوگری که محتوای غیرمجاز را برای آنها نمایش دهد، نخواهند داشت.

آنگونه که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرده، سندی در شورای عالی فضای مجازی وجود دارد که تکالیف دستگاه‌های مختلف را برای محافظت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مشخص کرده است که بخشی از این وظایف بر عهده وزارت ارتباطات است. بخش زیادی از این تکالیف تاکنون انجام شده و وزارت ارتباطات نیز منتظر است تا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لیست سفید خود را نهایی و آن را اعلام کند.

اینترنت پاک اختیاری است

آنگونه که مسئولان وزارت ارتباطات اعلام کرده‌اند، اجباری در استفاده از اینترنت کودکان نیست و خانواده‌ها در صورت تمایل می‌توانند با گرفتن یک کد دستوری، دسترسی خط در اختیار کودک را به اینترنت پاک تغییر دهند. در اینترنت پاک، کودکان تنها به لیست سفیدی از سایت‌های مورد تایید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دسترسی خواهند داشت و بر مبنای این لیست، سرویس اینترنت کودکان و نوجوانان فعال می‌شود. البته آنگونه که اعلام شده قابلیتی وجود دارد که اگر خانواده‌ها علاقمند باشند که بخش‌هایی به این لیست اضافه و یا کم بشود، می‌توانند در سامانه‌های تعبیه شده اعلام کنند؛ به طور مثال بعد از فعال سازی اینترنت کودک، اگر برخی خانواده‌ها درخواستی برای دسترسی به سایتی برای فرزندانشان داشته باشند، پیام به تیم‌های محتوایی ارسال می‌شود. این پیام‌ها بررسی می‌شود، اگر درخواستشان مناسب همه خانواده‌ها باشد به لیست اضافه می‌شود در غیر این صورت خود پدر و مادر می‌توانند برای فرزند خود این دسترسی را باز کنند.

البته فعالسازی اینترنت پاک از طریق ایجاد مسیر دسترسی خاص (vpn) بر روی اینترنت ثابت خانگی هم وجود دارد و خانواده‌ها می‌توانند نرم افزارهایی را روی سیستم‌های خانگی نصب کنند تا کودکان فقط از طریق این نرم افزارها، به اینترنت پاک دسترسی داشته باشند.

حالا جدا از زیرساختی که فراهم شده و کار شناسایی و تایید سایت‌ها باید انجام شود، فرهنگ استفاده از اینترنت پاک هم باید در خانواده‌ها فراگیر شود. اگرچه بخشی از خانواده‌ها ایرانی همواره نگران دسترسی فرزندان خود بودند اما متاسفانه، خانواده‌های بی‌مبالاتی هم وجود دارند که توجهی به حساسیت‌های اینترنت ندارند و شاید چندان نظارتی هم برعملکرد کودکانشان در اینترنت نداشته باشند. به نظر می‌رسد به موازات راه اندازی و توسعه اینترنت کودکان، باید فرهنگ سازی جدی و هشداری نیز در خانواده‌ها آغاز شود تا استقبال خوبی از این طرح صورت گیرد.