نشست تهران برای حل بحران ادلب/ تشکیل بلوک اقتصادی بدون دلار

در حالی که طی هفته‌های گذشته با اعلام رهبران ترکیه به آمادگی برای شروع دور جدید عملیات تهاجم ارتش این کشور در مناطق شمالی سوریه، سایه وقوع تنش جدید میان آنکارا با دمشق و متحدان منطقه‌ای آن بالا گرفته است، در این میان تهران خود را آماده میزبانی از نشست سه جانبه روسای جمهور روسیه، ترکیه و ایران می‌کند که در سالهای اخیر با ابتکارعمل مذاکرات آستانه مهمترین بازیگران خارجی پیشبرنده فرآیند سیاسی بحران سوریه بوده‌اند.

از طرف دیگر در حالی که به واسطه جنگ اوکراین و تشدید رویارویی میان روسیه و غرب و همچنین تحت تأثیر قرار گرفتن اقتصاد جهانی از این جنگ، تحولات منطقه غرب آسیا به عنوان گلوگاه انرژی و مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی از اهمیت مضاعفی برخوردار شده و همین امر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا را در روزهای گذشته به منطقه کشانید، نتایج نشست تهران می‌تواند نقشی تعیین کننده در روند رقابت احیا شده میان غرب و شرق داشته باشد.

لذا با توجه اهمیت ابعاد این نشست، الوقت به گفتگو با «حسن هانی زاده» کارشناس مسائل غرب آسیا پرداخته است.

مذاکرات تهران برای جلوگیری از جنگ جدید در ادلب

هانی زاده در مورد اهداف و مباحث احتمالی مطرح در مذاکرات روسای جمهور سه کشور گفت: «نشست غریب الوقوع روسای جمهور ایران روسیه و ترکیه در تهران به دلیل جایگاه مهم ایران در منطقه و تلاش جمهوری اسلامی برای حل مناقشات منطقه‌ای یکی از مهمترین نشست‌های منطقه‌‎ای تلقی می‌شود که در آن بی شک مسائل و پرنده‌های مهم طرح خواهد شد. از جمله این مسائل حضور نیروهای ترکیه‌ در ادلب است. ادلب در شمل غرب سوریه در اشغال نیروهای ارتش ترکیه قرار دارد که تا عمق 30 کیلومتری خاک ادلب نفوذ کرده‌اند و در نتیجه ارتباط جاده بین الملی ادلب به حلب و درعا هم قطع شده است. این اقدام ارتش ترکیه نشان می‌دهد که اردوغان درصدد بهره گیری از شرایط بحرانی سوریه و تجزیه خاک این کشور و انضمام ادلب به استان اسکندرون می‌باشد. اهدافی که پس از واکنش تند روسیه و جمهوری اسلامی و همچنین احتمال درگیری نیروهای دموکراتیک مدافع خلق کرد سوریه با ارتش ترکیه در ادلب، می‌تواند بحران سوریه را تشدید کند. لذا به نظر می‌رسد که به درخواست سوریه و با موافقت جمهوری اسلامی ایران و چراغ سبز کرملین نشست تهران برگزار می‌شود تا تضمینی کتبی از اردوغان برای خروج نیروهای ترکیه از خاک سوریه اخذ شود. طبیعتاً اگر این موضوع محقق شود و نیروهای ترکیه خاک سوریه را ترک کنند فضا برای بازگشت آرامش و حل بحران سوریه پس از 11 سال از این بحران نفس‌گیر فراهم خواهد شد».

از طرف دیگر این کارشناس مسائل بین المللی با توجه به حضور یافتن رهبران روسیه و ترکیه در ایران معتقد است: «نشست تهران می‌تواند در مسیر حل بحران اوکراین نیز نقش کاملاً موثری ایفا کند بویژه که جمهوری اسلامی ایران خواهان حل سریع بحران اوکراین بدون مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای شده است و حاضر است که میان روسیه و اوکراین میانجی‌گری کند».

شکل‌گیری بلوک اقتصادی بدون دلار

هانی زاده در مورد سفر حائز اهمیت رئیس جمهور روسیه به ایران معتقد است پس از تمدید همکاری‌های استراتژیک 25 ساله میان تهران و مسکو، و نیز اخیراً عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، حضور آقای پوتین رئیس جمهور روسیه در تهران کاملاً در تقویت مناسبات دو کشور مؤثر خواهد بود و این را باید شاخصی از توانمندی‌ و قدرت تأثیرگذاری ایران دانست که رئیس جمهور یک کشور قدرتمندی همانند روسیه با ایران در مورد مسائل مختلف منطقه رایزنی می‌کند.

در جریان این سفر نیز به طور حتم موضوع همکاری‌های دو کشور در مسائل اقتصادی و امنیتی و نظامی مطرح خواهد شد و به نظر می‌رسد که رویکرد ایران و روسیه و چین و برخی دیگر کشورهای منطقه به این سمت خواهد بود که یک بازار مشترک اوراسیایی تشکیل دهند که در آن نقش و تأثیرگذاری دلار در معاملات تجاری میان این کشورها حذف شده و یک ارز جدید جایگزین دلار خواهد گردید. مسأله‌ای که می‌تواند به تسهیل همکاری‌های اقتصادی در آینده و کاهش جایگاه بین‌المللی دلار بیانجامد.

شکست بایدن در ایجاد ائتلاف نظامی عبری- عربی علیه ایران

همچنین به گفته این کارشناس مسائل بین‌المللی، موفقیت ایران در برگزاری نشست مهم منطقه‌ای و تقویت همکاری‌ها با روسیه و چین، در حالی است که در ضلع مقابل سفر جو بایدن به منطقه، با رفتن به فلسطین اشغالی و عربستان سعودی برای تشکیل ائتلاف نظامی از کشورهای عربی و اسرائیل علیه ایران کاملاً شکست خورد و صرفا به سفری برای روحیه دادن به مقامات رژیم صهیونیستی و مشروعیت بخشیدن به حاکمیت آینده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان تبدیل شد زیرا سران کشورهای عربی در دیدار با جو بایدن در نشست جده عدم رغبت خودشان را برای تشکیل یک ناتو عربی – عبری علیه ایران اعلام کردند. این یک شکست بزرگ برای جو بایدن بود بویژه که او نتوانست روند عادی سازی روابط میان کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی را در این سفر تسریع کند چرا که همچنان بسیاری از کشورهای عربی معتقدند که ایران یک شریک قابل اعتماد و مهم در منطقه محسوب می‌شود و اسرائیل یک رژیم تجاوزگر است و تا زمانی که مسأله فلسطین حل نشود امکان عادی سازی وجود ندارد.

تقویت بلوک اقتصادی منطقه‌ای با حضور ترکیه

این کارشناس مسائل منطقه در مورد نتایج احتمالی سفر اردوغان به تهران نیز گفت: «سیاست ترکیه و دولت رجب طیب اردوغان نسبت به ایران سیاست روشنی نیست و یک نوع پارادوکس در آن مشاهده می‌شود ولی با توجه به شکست و ناکامی آمریکا در افغانستان و سوریه و عراق، اختلافی که بین ترکیه و یونان و برخی دیگر از کشورهای اروپایی بوجود آمده، اردوغان را وادار به متمایل شدن به سمت ایران کرده است تا رفتار متعادلی با ایران تعریف کند . سفر اردوغان و دیدار با روسای جمهور ایران و روسیه می‌تواند آغازگر یک مجموعه بزرگ اقتصادی در منطقه متشکل از ایران و روسیه و ترکیه و چین و حتی هند باشد که این بلوک اقتصادی می‌تواند در پیشبرد توسعه کشورهای منطقه موثر باشد.