چه کسی پایه‌گذار رشد شدید نقدینگی و پایه پولی است؟

پس از انتشار آمارهای جدید بانک مرکزی از شاخص‌های پولی، عبدالناصر همتی رئیس کل پیشین بانک مرکزی به رشد 32 درصدی پایه پولی در پایان فروردین سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته انتقاد کرد.

در همین رابطه محمدطاهر رحیمی کارشناس اقتصادی در واکنش به اظهارات همتی در صفحه شخصی خود نوشت: با اقدامات اشتباه آقای همتی در دوران تصدی ایشان بر بانک مرکزی از جمله تنظیم‌گری نادرست مکانیسم تسویه ذخایر قانونی در خردادماه 99 و تزریق پایه پولی برای حمایت‌های نادرست از بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری مشکل‌دار (که با عملیات پولی بی‌ضابطه دچار کسری شده بودند) که در مجموع باعث تزریقِ سنگینِ ذخایر به بازار بین بانکی و متعاقباً سقوط شدید نرخ بهره بین بانکی شد؛ قدرت خلق پول بانک‌ها شدیداً رشد کرد آن هم در سال‌های اوج کرونا که تقاضای تسهیلاتی فعالان اقتصادی کاهش یافته بود.

رحیمی همچنین عنوان کرد: بنابراین در غیاب تقاضای تسهیلاتی فعالان اقتصادی و با وجود سقوط نرخ بهره بین بانکی و شدت یافتن قدرت بانک‌ها در خلق پول؛ دولت این امکان را یافت تا برای جبران کسری بودجه با تحمیل اوراق به بانک‌ها در سال‌های 98 و 99 به ترتیب 105 و 220 همت بدهی خلق کند که تسویه آن عملاً به دولت سیزدهم تحمیل شد. این یعنی عملاً بانک مرکزی به جای تزریق مستقیم پایه پولی برای جبران کسری بودجه، با تزریق ذخایر به بانک‌ها، زمینه را برای فروش حجم عظیمی از اوراق دولتی به بانک‌ها فراهم کرد تا عملاً استقراض دولت از بانک مرکزی به طور غیرمستقیم رخ دهد. اتهامی که وی اکنون آن را به دولت سیزدهم نسبت می‌دهد!

کارشناس اقتصادی همچنین در پاسخ به همتی نوشت: از طرفی طبق آمار سازمان برنامه، دولت سیزدهم باید 535 همت اصل و سود اوراق دولتِ شما را تا 1405 بپردازد! با این وجود، پایه پولی در سال 1400 فقط 1.5% بیشتر از رشدِ سال 99 رشد کرده است.

وی افزود: اگر انصاف معیار باشد، اقدام دولت جدید تحسین برانگیز است. اما اگر ناآگاهی یا سیاست‌زدگی معیار باشد، این واقعیت وارونه به‌عنوان نقطه ضعف دولت سیزدهم جلوه داده می‌شود.

رحیمی اضافه کرد: از طرفی آقای همتی که همیشه فروش نفت و وصول درآمدهای ارزی را به تحریم‌ها و FATF گره می‌زدند، اکنون که با توانایی دولت سیزدهم برای فروش نفت حتی با وجود تحریم‌ها مواجه شدند به‌جای پذیرش واقعیت، عملاً انتظار دارند با فروش نفت بیشتر، بانک مرکزی با فروش ارزهای خود در بازار، نقدینگی و پایه پولی متناظر با آن را هدم کند و از این طریق موجب کاهش رشد پایه پولی شود نه افزایش آن! حال آنکه "عدم کاهش پایه پولی با وجود فروش بیشتر نفت" ناشی از عطش اقتصاد به تسهیلات برای غلبه بر «رکودِ سال‌های قبل، رشد قیمت‌های جهانی و حذف ارز 4200 تومانی» است که متعاقباً نیاز بانک‌ها به ذخایر (پایه پولی) را بیشتر می‌کند.

وی در پایان تاکید کرد: فلذا این انتظار آقای همتی برای اینکه بانک مرکزی رویکرد انقباضی در بازار پول اعمال کند، عملاً رکود قبلی که حاصل سیاست‌های اشتباه ایشان و دولت آقای روحانی بوده است را تشدید می‌کند.