راهبرد لیبرال‌های ایرانی در وین!

برخی از اصلاح‌طلبان مدعی هستند سخت‌تر شدن مواضع ایران در مذاکرات وین پس‌ازآن رخ‌داده است که برخی نمایندگان مجلس اعلام کرده بودند که خبر‌های خوبی از وین به گوش نمی‌رسد. برخی نیز معتقدند تغییر در مواضع ایران پس از جلسه شورای عالی امنیت ملی در اوایل هفته صورت گرفته است. در همین شرایط خبرگزاری ایرنا نوشت: «نه‌تن‌ها توافق قطعی نیست، بلکه در حال حاضر احتمال توافق با احتمال عدم توافق برابری می‌کند» این در حالی است که در روز‌های اخیر آمریکایی‌ها نیز با تغییر محسوس در مواضع و رویکرد خود، مطالباتی زیاده خواهانه و فراتر از توافق برجام را مطرح کرده‌اند که شرایط را سخت و غیرقابل‌پیش‌بینی کرده است.
از سوی دیگر ایران و طرف‌های غربی همچنان بر ضرورت اتخاذ تصمیم سیاسی توسط طرف دیگر تأکید می‌کنند؛ هر دو طرف عدم اتخاذ چنین تصمیمی را به معنی شکست مذاکرات دانسته‌اند. این روز‌ها هر دو طرف می‌گویند که توپ در زمین طرف مقابل است! منابع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران از مانع‌تراشی فرانسه در مسیر حل‌وفصل اختلافات پادمانی ایران و آژانس خبر داده‌اند؛ به گفته این منابع نقش مخرب فرانسه، می‌تواند مذاکرات را به شکست بکشاند. هم‌زمان، این دیدگاه توسط برخی تحلیلگران مطرح‌شده است که جنگ اوکراین ممکن است فشار بر آمریکا، سه کشور اروپایی و روسیه را برای به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای با ایران افزایش دهد؛ چراکه به‌جز چین، همه طرف‌های ایران در وین، در جنگ اوکراین درگیر هستند. گروهی از تحلیلگران نیز بر این باور هستند که این دور از گفتگو‌های وین، به‌احتمال‌زیاد دور پایان گفتگو‌ها خواهد بود؛ به‌عبارت‌دیگر در روز‌های آتی مشخص می‌شود که آیا توافقی در کار است یا خیر. مجموع این شرایط و نگرانی‌هایی که با وقوع جنگ در اوکراین و سایه‌ای که شاید اختلافات روسیه و آمریکا بر مذاکرات هسته‌ای می‌اندازد، پیش‌بینی را برای تحلیلگران مسائل بین‌المللی سخت کرده، چنانچه حتی تحلیلگران نیز در بیان نظرات خود با تردید سخن می‌گویند.
هم‌زمان با سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و افزایش گمانه‌زنی‌ها از احتمال توافق و یا شکست مذاکرات هسته‌ای، اصلاح‌طلبان در راستای تحت‌فشار قرار دادن حاکمیت، تلاش می‌کنند تصویری امنیتی و بحرانی از آینده سیاسی و اقتصادی کشور در صورت عدم توافق ترسیم کنند. در بسیاری از مطالب منتشرشده در رسانه‌های اصلاح‌طلب فضا به‌گونه‌ای مهندسی‌شده است که گویی در صورت گزارش منفی گروسی از برنامه هسته ایران به سازمان ملل، طرف‌های غربی بلافاصله مذاکرات وین را ترک و پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع خواهد شد و حتی در صورت مخالفت روسیه و چین، ایران مجدد ذیل فصل هفتم منشور خواهد رفت.
علاوه براین، اصلاح‌طلبان با طرح ادعایی، چون افزایش سریع قیمت دلار به بالای ۴۰ هزار تومان در صورت شکست مذاکرات، سعی در بازگرداندن تلاطم به بازار ارز را دارند. در این میان برخی نیز از احتمال بروز بحران‌های امنیتی می‌گویند به‌نحوی‌که علی بیگدلی در گفتگو با روزنامه جهان صنعت با طرح این ادعا که «انتظارات جمهوری اسلامی با فضای برجامی تطابقی ندارد» عنوان کرده است که در صورت شکست مذاکرات اعتراضات مردم در سال ۱۴۰۱ علیه حاکمیت به اوج خود می‌رسد! وی با تأکید بر اینکه مردم تاکنون منتظر نتیجه مذاکرات بودند از احتمال «شورش‌های داخلی» گفته است.
روزنامه شرق نیز دریکی از گزارش‌های خود آورده است: «اگر توافق امروز حاصل نشود، نه‌تن‌ها کشور و مردم با ضرر‌های هنگفت‌تر اقتصادی مواجه خواهند شد، بلکه سرخوردگی ناشی از برآورده نشدن انتظار توافق، می‌تواند اثرات اقتصادی- اجتماعی و سیاسی بیشتری داشته باشد.» این روزنامه در خصوص تأثیر جنگ اوکراین بر مذاکرات وین با تأکید بر اینکه روسیه بااطلاع از حمله به اوکراین برای درگیر ساختن غرب در پرونده هسته‌ای ایران و کاهش فشار‌ها علیه مسکو، احیای برجام را به تعویق انداخته و تأخیر در توافق به نفع روسیه خواهد بود، نتیجه می‌گیرد مذاکره مستقیم ایران و آمریکا در شرایط کنونی ضروری است. شرق موافقت و همراهی روسیه با پیش‌نویس آمریکایی‌ها را مصداق سنگ‌اندازی مسکو در مسیر احیای برجام می‌خواند.
از سوی دیگر طرف‌های غربی نیز در تلاش هستند با طرح این ادعا که ایران خواسته‌های جدیدی مطرح کرده است، مسئولیت عدم دستیابی به توافق را مواضع جدید و سخت‌گیرانه ایران معرفی کنند. خطی که در داخل نیز برخی رسانه‌ها و فعالان اصلاح‌طلب آن را دنبال می‌کنند. در همین زمینه روزنامه «آفتاب یزد» نوشته است: مواضع ایران با روی کار آمدن دولت جدید «سخت‌گیرانه»‌تر شده و ازآنجایی‌که بخش‌هایی از تیم مذاکره‌کننده و رسانه‌های حامی آن‌ها ازجمله معترضان و منتقدان مذاکرات برجامی بوده‌اند، میزان پذیرش این موضوع تااندازه‌ای بالا است.
روزنامه دنیای اقتصاد نیز با طرح این ادعا که «ما در داخل دچار محاسبات غلطی از شرایط بین‌الملل شده‌ایم» تأکید کرده اینکه ایران به اختلافات روسیه با غرب به‌عنوان فرصت خوب برای افزایش چانه‌زنی و کسب امتیازات بیشتر نگاه می‌کند، برآورد غلطی از صحنه بین‌الملل است. گروهی از اصلاح‌طلبان و جریان نزدیک به روحانی نیز از فضای مبهم مذاکرات استفاده کرده و حاکمیت و دولت را به «فرصت سوزی» متهم می‌کنند. در همین راستا برخی معتقدند اعتماد دولت سیزدهم به میانجی‌گری روسیه در مذاکرات یک خطای استراتژیک بود؛ چراکه این کشور در جایگاه «ستون پنجم» به دنبال طولانی ساختن مذاکرات بوده است و اینک با تحریم گسترده غرب علیه مسکو، ضرورت مذاکره مستقیم با امریکا بیش از گذشته است. برخی نیز با تأکید بر اینکه در اواخر دولت روحانی شرایط برای توافق خوب مهیا بود، شرایط کنونی را نتیجه بی‌توجهی حاکمیت به فرصت‌ها می‌خوانند. روزنامه شرق با اشاره به این موضوع نوشته است: «این توافق می‌توانست در تیرماه گذشته حاصل شود و در این صورت کشور متحمل روزی حدود ۱۵۰ میلیون دلار خسارت نمی‌شد». اصلاح‌طلبان هم‌زمان با تکرار ادعا‌های طرف‌های غربی مبنی بر طرح مطالبات جدید و حداکثری از سوی ایران، تلاش می‌کنند تصویری بحرانی از آینده اقتصادی و امنیتی ایران در صورت شکست مذاکرات به تصویر بکشند؛ چنانکه با طرح افزایش سریع قیمت ارز، از بروز اعتراضات و شورش‌های اجتماعی می‌گویند. هماهنگی شدید میان مواضع اصلاح‌طلبان و غربی‌ها در مسیر مذاکرات اتفاقی نیست! ستاد بایدن به فارسی این روز‌ها به‌شدت تلاش می‌کند تا با فرستادن سیگنال‌های غلط، مذاکرات را به مرحله مرگ یا زندگی تشبیه کرده و اتمسفر جامعه را دچار تشویش کند. اکبر گنجی یکی از تئوریسین‌های دوم خردادی دریکی از یادداشت‌های خود نوشته است: «ما کارمندان رسمی پروپاگاندای دولت ترامپ، جانسون، نتانیاهو و بن سلمان هستیم. گمان باطل نکنید، که ما مخالف سیاسی ومدافع حقوق بشر هستیم. ما تشنه مرگ و خون مردم ایرانیم. کاری را که شدیدترین تحریم‌ها نتوانست انجام دهد، ما موظفیم با کرونا هراسی انجام دهیم!» حال باید از لیبرال‌های ایرانی پرسید هدف شما از دست و پا زدن برای آمریکایی‌ها در حاشیه مذاکرات در وین چیست؟ به دنبال رفع تحریم مردم ایران هستید، یا بسط ید آمریکایی‌ها!