بحران انرژی در جنگ اوکراین

پایگاه رهنما:

شاید نه روسیه تصور می‌کرد جنگی که وارد آن شده است هفته سوم خود را ببیند و نه مقامات آمریکایی و اروپایی این جمع بندی را داشتند که بدون اینکه لوله نفت و گاز روسیه بر روی اروپا بسته شده باشد، نفت بشکه‌ای بالای ۱۳۵ دلار را تجربه کرده باشند. آن‌ها فکر می‌کردند با اولتیماتوم غرب، روس‌ها از اوکراین عقب نشینی کنند و نه تنها همه چیز سر جای خود بازگردد، بلکه روسیه عبرتی خواهد گرفت که برای فروش نفت و گازخود باید التماس غرب را بکند تا شاید بخشی از مشکلات تحریمی خود را حل کند. هفته‌ای که گذشت بازار‌های نفتی و گازی جهان پیام خوبی را به اروپا و آمریکا مخابره نکردند. چرا که حاصل دوهفته جنگ اوکراین برای آمریکا، بنزین هر لیتر ۴.۳ دلاری یعنی افزایش ۱۱ درصدی را فقط در یک روز و یک قلم به ارمغان آورد و اروپا که برخلاف آمریکا کاملا به نفت و گاز روسیه وابسته است، با افزایش سرسام آورتری مواجه شد. حالا آمریکا اول برای نجات خود و سپس برای نجات اروپا دست به دامان سعودی‌ها به عنوان شریک منطقه‌ای خود و حتی کشور‌هایی که تا همین دیروز دشمن شماره یک او محسوب می‌شدند، همچون ونزوئلا روی آورده اند تا راهی برای برون رفت از این بحران برای خود پیدا کنند.
حالا به نظر می‌رسد فشارآمریکا با وارد شدن به فاز تحریم روسیه، مانند چاقویی دولبه عمل می‌کند و روی آسیب‌رسان تحریم‌ها به آمریکا و اروپا را بیش از پیش عیان کرده است، از این رو واشنگتن را به سمت برخی کشور‌ها که همواره در جبهه کشور‌های متخاصم قرار داشته‌اند، سوق داده‌است. واشنگتن در بحبوحه تنش‌های اوکراین، به ونزوئلا پیشنهاد لغو تحریم صادرات نفت این کشور را داده است. پیش از این برخی منابع آمریکایی از ارزیابی کاخ سفید برای تحریم صادرات نفت و گاز روسیه خبر داده‌بودند. روزنامه نیویورک تایمز دو روز پیش از سفر یک‌هیئت عالی‌رتبه آمریکایی به ونزوئلا برای رایزنی با مقامات این کشور در زمینه تحولات جهانی و روسیه خبر داده‌بود؛ اقدامی که اگر نتوان آن را بی‌سابقه دانست، قطعا کم‌سابقه است. در گزارش این روزنامه آمده است که وقتی آمریکا و متحدانش بررسی تحریم‌ها بر صادرات نفت و گاز روسیه را آغاز کردند، گروهی از سیاستمداران جمهوری‌خواه و دموکرات از ونزوئلا به‌عنوان یک جایگزین بالقوه نام بردند. وال استریت ژورنال دیگر روزنامه آمریکایی است که یکشنبه به موضوع هیئت‌های دیپلماتیک آمریکا و ونزوئلا در زمینه صادرات نفت ونزوئلا و لغو ممنوعیت پالایشگاه‌های آمریکایی برای واردات نفت از این کشور پرداخته‌بود و به نقل از منابع آگاه آمریکایی نوشت که بر اساس پیشنهاد‌هایی که دولت آمریکا در دیدار با مقامات نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا مطرح کرده‌است، نفت ونزوئلا به بازار‌های بین المللی راه خواهد یافت. دیدار‌های هیئت آمریکایی با مقامات ونزوئلا از روز شنبه گذشته شروع شده‌است و در سایه سکوت خبری مقامات ونزوئلایی، مشخص نیست که آیا مذاکرات ادامه دارد یا به پایان رسیده‌است. این اخبار در شرایطی منتشر می‌شود که پیشتر مادورو ضمن محکوم‌کردن تحریم‌ها علیه روسیه آنچه علیه مردم روسیه انجام می‌دهند را جنایت، دیوانگی و جنگ اقتصادی خوانده بود. مادورو تأکید کرده بود، جنگ‌های اقتصادی باید پایان یابند و مشکلات جهان باید از مسیر دیپلماتیک و سیاسی حل شوند.
• سفری برای عبور از تنگنای انرژی
طی یک سال گذشته که بایدن در کاخ سفید روی کار آمده است، ریاض و واشنگتن سردترین روابط را تجربه کرده‌اند. با وجود فضای بسیار سردی که در روابط عربستان و آمریکا حاکم است، اما جنگ در اوکراین تلنگری به این روابط بسیار سرد زده و دو طرف تلاش دارند به سمت شرایط جدیدی حرکت کنند. ریاض بی‌اعتمادی‌اش به واشنگتن دوچندان شده و همزمان بایدن احساس نیاز بیشتری به منابع نفت و انرژی عربستان دارد. با وجود انتقادات بی‌سابقه‌ای که ولیعهد عربستان به تازگی علیه آمریکا مطرح کرده است، اما خبر‌ها حاکی از برنامه‌ریزی کاخ سفید برای سفر بایدن به ریاض دارد.
این روز‌ها که جنگ در اوکراین جریان دارد و قیمت نفت هر روز رکورد تازه‌ای را می‌شکند، رسانه آمریکایی آکسیوس در گزارشی از سفر رئیس‌جمهور آمریکا ظرف چند هفته آینده به عربستان سعودی خبر داده‌است. در این گزارش گفته شده که مشاوران «جو بایدن»، در حال مذاکره برای ترتیب دادن سفر او به عربستان سعودی ظرف چند هفته برای کمک به ترمیم روابط واشنگتن با ریاض و متقاعد کردن این کشور برای پمپاژ بیشتر نفت هستند.
اکسیوس اعلام کرد که سفر مورد انتظار جو بایدن به عربستان سعودی نشان‌دهنده جدی بودن بحران انرژی ناشی از تنش میان اوکراین و روسیه است که ایالات متحده را مجبور می‌کند اولویت‌های خود را تغییر دهد. در حالی که پیش از این بایدن ادعا کرده‌بود پرونده حقوق بشری عربستان را در اولویت کاری خود قرار می‌دهد و بن‌سلمان را به قتل «جمال خاشقجی» روزنامه‌نگار منتقد سعودی متهم می‌کرد، اما اکنون به نظر می‌رسد برای واشنگتن حقوق بشر و آدم‌کشی در ساختمان کنسولگری دیگر مهم نیست و دولت بایدن فقط تأمین نفت برای آمریکا را پیش چشم خود می‌بیند.
سفر احتمالی و آتی بایدن به ریاض در شرایطی انجام می‌شود که رئیس‌جمهور آمریکا بار‌ها پیش از این به ولیعهد جنجالی عربستان تاخته بود و اخیراً محمدبن‌سلمان نیز در گفت‌وگویی با پایگاه آتلانتیک گفت: «من اهمیتی نمی‌دهم که بایدن در مورد من چه فکر می‌کند یا احیاناً درباره من چه سوءتفاهم‌هایی در ذهن خودش دارد.» این اظهارنظر ولیعهد عربستان حاکی از آن است که دیگر برای سعودی‌ها آنچه آمریکایی‌ها می‌گویند مهم نیست، چراکه پس از خروج آمریکا از افغانستان و اکنون جنگ روسیه در اوکراین، ریاض بیش از هر زمان دیگری از پشتیبانی‌های آمریکا مأیوس شده‌است. اخیرا نیز محمد بن سلمان با انتقاد از آمریکا گفته‌بود: «ما حق نداریم به آمریکا امر و نهی کنیم، همین طور برعکس آن‌ها نیز حق ندارند در امور داخلی ما دخالت کنند.» این درحالی بود که در دولت گذشته آمریکا، حداقل دو بار ترامپ دولت سعودی را گاو شیرده خطاب کرد و همین ولیعهد سعودی فقط او را نگاه کرد و شاید هم لبخندی زده باشد.
از سوی دیگر سفر احتمالی رئیس‌جمهور آمریکا به ریاض در حالی صورت می‌گیرد که بایدن تا این لحظه حاضر به صحبت مستقیم با بن سلمان نشده است و می‌گوید که همتای او «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه ۸۶ ساله عربستان است، هر چند شاهزاده جوان در واقع اداره امور عربستان را بر عهده دارد. به نظر می‌رسد این بار این «نفت» سعودی است که بایدن را مجبور به گفت‌وگوی چهره به چهره با بن سلمان کرده است.