نیرنگ حصر روسیه با شیپور جنگ اوکراین

با افزایش تنش‌ها بین روسیه و امریکا و رد و بدل کردن اتهامات متقابل، واشنگتن گام جدیدی برای تنش آفرینی در شرق اروپا برداشته است. جو بایدن رئیس‌جمهور امریکا روز چهارشنبه ۱۳ بهمن با استقرار ۳ هزار نظامی این کشور در شرق اروپا و آلمان موافقت کرد. انتظار می‌رود که ۱۷۰۰ نظامی امریکایی به لهستان و هزار نفر از نظامیان امریکایی مستقر در آلمان به رومانی اعزام شوند. ۳۰۰ نظامی دیگر نیز از امریکا به آلمان منتقل خواهند شد. همچنین براساس دستور «بایدن» وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) تصمیم گرفت شمار نظامیان آماده باش امریکایی را به بیش از ۸۵۰۰ نفر برساند. جان کربی سخنگوی پنتاگون ادعا کرده که تعهد ما به ناتو بر اساس بند ۵ اساسنامه ناتو همچنان قاطع است. بر اساس بخشی از این تعهد و به منظور آمادگی برای احتمالات مختلف، امریکا به زودی نیرو‌های دیگری را به رومانی، لهستان و آلمان منتقل می‌کند. سخنگوی وزارت دفاع امریکا با بیان این ادعا که وضعیت کنونی، تقویت موضع بازدارندگی و دفاعی جناح شرقی ناتو را ضروری می‌کند، تصریح کرد: اعزام این نیرو‌ها برای افزایش توانایی دفاعی ما در کشور‌های متحد که در خط مقدم قرار دارند صورت می‌گیرد. جن ساکی سخنگوی کاخ سفید در پی اعلام پنتاگون مبنی بر تصمیم رئیس‌جمهور امریکا برای اعزام حدود ۳ هزار نیروی امریکایی به شرق اروپا ادعا کرد این نیرو‌ها برای جنگ به اوکراین نمی‌روند.
تنش آفرینی با روسیه
دستور جدید بایدن برای اعزام ۳ هزار نیروی نظامی به شرق اروپا در راستای مجموعه اقدامات امریکا برای تنش آفرینی در شرق اروپا و افزایش تقابل با روسیه ارزیابی می‌شود. واشنگتن در هفته‌های اخیر به صورتی عامدانه جنگی روانی و تبلیغاتی علیه روسیه به راه انداخته و همراه با ناتو مدام بر طبل حمله روسیه به اوکراین می‌کوبد. هدف واشنگتن ایجاد بهانه لازم برای افزایش استقرار نظامی امریکا و ناتو در شرق اروپا و در واقع نوعی بی‌اعتنایی به خواسته‌های امنیتی روسیه است. ضمن اینکه اینگونه اقدامات، احتمال وقوع درگیری بین روسیه و ناتو در شرق اروپا را افزایش می‌دهد. مسکو خواهان ارائه تضمین‌های لازم از جانب غرب در زمینه عدم عضویت اوکراین در ناتو و نیز استقرار نیافتن نیرو‌ها و تأسیسات ناتو در مجاورت مرز‌های روسیه است. البته پاسخ امریکا و ناتو به هر دوی این درخواست‌ها منفی بوده است. این مسئله خشم مقامات ارشد روسیه را برانگیخته است. «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه روز سه‌شنبه ضمن متهم کردن ناتو به فریب روسیه در زمینه عدم گسترش این پیمان به سوی شرق گفت: مسکو هیچ پاسخ مناسبی از جانب امریکا و ناتو به سه خواسته اصلی خود یعنی عدم گسترش ناتو به سوی شرق، خودداری از استقرار سامانه‌های تسلیحاتی تهاجمی نزدیک مرز‌های روسیه و بازگرداندن زیرساخت‌های نظامی ناتو در اروپا به وضعیت سال ۱۹۹۷ دریافت نکرد. او در این زمینه تأکید کرد سامانه‌های ضد موشکی امریکا در رومانی و لهستان، امنیت روسیه را تهدید می‌کند. پوتین گفت: واشنگتن به دنبال مهار روسیه بوده و از اوکراین به عنوان ابزاری برای این هدف استفاده می‌کند. از دیدگاه وی، «واشنگتن به دنبال کشاندن روسیه به جنگ با هدف اعمال تحریم علیه آن است.»
مسئله مهم دیگر اینکه هر چند دولت بایدن قبلاً بر فوری بودن حمله احتمالی روسیه به اوکراین تأکید می‌کرد، اما اکنون در این زمینه عقب‌نشینی کرده است. «جن ساکی» سخنگوی کاخ سفید گفته که واشنگتن دیگر حمله نظامی احتمالی روسیه به اوکراین را «قریب الوقوع» توصیف نخواهد کرد، هرچند دولت امریکا همچنان اعتقاد دارد این امر ممکن است در هر زمانی اتفاق بیفتد: «ما به‌کارگیری این اصطلاح را متوقف کردیم، چراکه فکر می‌کنیم پیامی متفاوت از آنچه ما قصد ارسال آن را داشتیم به همراه داشت.» این اظهارات نشان می‌دهد که نه فقط بین مقامات ارشد نظامی و سیاسی امریکا درباره زمان حمله ادعایی روسیه به اوکراین توافق نظری وجود ندارد، بلکه واشنگتن تلویحاً به بی‌پایه بودن این ادعا اذعان کرده است، زیرا با گذشت زمان و عدم تحقق ادعای امریکا، اعتبار واشنگتن بیش از پیش در سطح جهانی زیر سؤال می‌رود.
انتقاد رئیس‌جمهور اوکراین
«ولودیمیر زلنسکی» رئیس‌جمهور اوکراین روز ۹ بهمن از همتایان غربی‌اش و رسانه‌هایشان خواست تا از تنش آفرینی در باره حمله روسیه به کشورش دست بردارند. وی گفت: در دو تماس اخیر با همتایان امریکایی و فرانسوی خود تصریح کرده است که تهدید روسیه همچنان پا برجاست، اما ما یاد گرفته‌ایم که چگونه در چنین شرایطی عمل کنیم. به گفته زلنسکی، گزارش رسانه‌های خارجی و مقامات غربی درباره تحولات اوکراین این تصور را به وجود می‌آورد که روسیه و اوکراین در آستانه جنگ قرار دارند و سربازان در خیابان‌ها رژه می‌روند و مردم به صورت جمعی در حال ترک منازلشان هستند. در حالی که اینطور نیست. به گفته زلنسکی، اوکراین نیاز به وحشت آفرینی ندارد. بلکه نیاز دارد اقتصادش را بهبود بخشد. مقاماتی که می‌گویند جنگ در حال رخ دادن است، به دور از زبان دیپلماتیک هستند و باعث آسیب به بازار‌های مالی اوکراین می‌شوند. این وحشت آفرینی‌ها تاکنون ۵/۱۲ گریونا (حدود ۴۴۰ میلیون دلار) برای اوکراین هزینه داشته است.
رویکرد منفی واشنگتن
انتقاد صریح رئیس‌جمهور اوکراین از رویکرد جنگ طلبانه و تنش زای مقامات ارشد غربی با توجه به اظهارات و پیش‌بینی‌های آن‌ها که بر احتمال حمله روسیه به اوکراین تأکید می‌کنند ابراز شده است. به ویژه امریکا به عنوان سردمدار ناتو نقشی منفی در این زمینه ایفا کرده و همواره بر وقوع حمله روسیه به اوکراین تأکید می‌کند، مسئله‌ای که آشکارا موجب نارضایی کی‌یف شده است. در این راستا ولودیمیر زلنسکی در تماس تلفنی اخیر خود با جو بایدن رئیس‌جمهور امریکا به وی گفته بود که از شدت پیام‌ها درباره تهاجم روسیه بکاهد، زیرا باعث ایجاد وحشت شده است. «امیلی هورن» سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا در توئیتی نوشت: «بایدن روز پنج‌شنبه به زلنسکی گفت که حمله روسیه ممکن است به زودی ماه فوریه زمانی که زمین یخ می‌زند، اتفاق بیفتد.» گفتگو بین بایدن و زلنسکی چند روز پس از تصمیم امریکا مبنی بر اینکه خانواده‌های پرسنل سفارت امریکا در کی‌یف، آنجا را ترک کنند، انجام شد. پس ازآن «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه یک گام فراتر رفت و از امریکایی‌های مقیم اوکراین خواست تا این کشور را ترک کنند. بریتانیا نیز هم گام با امریکا اقدام مشابهی انجام داده است. در مقابل زلنسکی با انتقاد از تصمیم امریکا و بریتانیا مبنی بر خروج کارکنان غیرضروری دیپلماتیک خود از اوکراین، آن را اشتباه تلقی کرد و اظهار داشت که تمامی دیپلمات‌های خارجی باید در شرایط کنونی در داخل این کشور بمانند. مسلماً اقدامات غربی‌ها برای اقتصاد و مردم اوکراین بسیار زیانبخش بوده و تبلیغات رسانه‌های غربی حتی باعث شده تا شماری از اهالی کی‌یف اقدام به خروج از این شهر نمایند. ضمن اینکه اقتصاد اوکراین نیز در شرایط بی‌ثباتی و افزایش تهدیدات امنیتی متحمل زیان‌های زیادی شده است.
البته تلاش واشنگتن برای تنش آفرینی و دامن زدن به احتمال حمله روسیه به اوکراین دقیقاً در راستای هدف کلی ناتو صورت می‌گیرد. ناتو به بهانه حمله احتمالی روسیه به اوکراین اقدام به استقرار نیرو و تجهیزات نظامی در شرق اروپا به ویژه کشور‌های همسایه اوکراین و روسیه و نیز در دریای بالتیک و دریای سیاه کرده که عملاً این اقدام، به معنای محاصره و مهار نظامی روسیه به شمار می‌آید، در حالی که مسکو بار‌ها مخالفت خود را با گسترش ناتو به سوی شرق و عضویت کشور‌های حوزه خارج نزدیک به ویژه اوکراین در این سازمان نظامی غربی اعلام کرده و مقام‌های ارشد این کشور در مورد پیامد‌های چنین اقدامی به سران غربی و امریکا هشدار داده‌اند. ضمن اینکه روسیه به‌شدت مخالف استقرار ناتو در کشور‌های مجاور این کشور بوده و آن را به مثابه تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود قلمداد کرده است.