دستاورد‌های اجتماعی انقلاب ۵۷

انقلاب اسلامی ایران یک رویداد فرهنگی بود و به یک تحول فرهنگی و معنوی عمیق در بدنه جامعه ایرانی منجر شد، اما این ماهیت فرهنگی معنوی و دستاورد‌های فرهنگی، آثار و برکات اجتماعی قابل توجهی هم داشته که به اشکال مختلف قابل مشاهده و بازخوانی است.
در واقع، دستاورد‌های اجتماعی انقلاب اسلامی هم به نوعی ملازم و همراه با دستاورد‌های فرهنگی آن بوده و امروز بعد از گذشت ۴۳ سال از پیروزی انقلاب اسلامی، بازخوانی دستاورد‌های انقلاب هم حق نعمت و شکران آن است و هم تلنگری است به همه ما که در گام دوم انقلاب اسلامی، با تقویت نقاط قوت و کم کردن نقاط ضعف این دستاورد‌های اجتماعی، مسیر آینده را با انسجام و نشاط بیشتری طی کنیم.
در واقع، برخلاف بسیاری از انقلاب‌های جهان که تا سالیان متمادی باعث تشتت و بهم ریختگی کف جامعه می‌شود، دستاورد‌های انقلاب اسلامی وضعیت دیگری داشته و مشاهده وضعیت جامعه، حکایت متفاوتی را نشان می‌دهد.

• انسجام اجتماعی و هم‌بستگی ملی
شاید بتوان مهمترین و نخستین دستاورد اجتماعی انقلاب اسلامی را افزایش «انسجام اجتماعی» و ارتقاء «هم‌بستگی ملی» دانست. در واقع، انقلاب اسلامی باعث شد تا جامعه‌ای که در طی قرن‌ها دچار خمودگی و بی‌خیالی بود، مثل یک خانواده در کنار هم قرار بگیرند و برای رسیدن به هدف واحد و متعالی، در کنار هم حرکت کنند.
حضور اقشار مختلف مردم در تحقق اصل انقلاب و بعد‌ها در جریان دفاع مقدس و نیز در جریان حوادث و بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، کرونا و ... همه و همه نشان می‌دهد، روحیه شکل گرفته در بستر انقلاب اسلامی، باعث انسجام و همبستگی بیشتر مردم در کف جامعه شده و این ظرفیت است که کشور را از بحران‌ها نجات می‌دهد.

• رشد سوادآموزی و توسعه علم و فناوری
در حالی که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی ۵۲.۲ درصد از جمعیت بالای شش سال در کشورمان از نعمت سواد خواندن و نوشتن محروم بوده‌اند، با تاسیس نهضت سوادآموزی و توسعه مدارس و اجرای طرح‌های پوشش تحصیلی، آمار باسوادی در کشورمان در سال‌های اخیر به بالای ۹۵ درصد رسیده و مهمتر از آن، با توسعه دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، آمار فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به چندین برابر سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب رسیده است.
بر اساس آمار‌های منتشر شده، در سال ۲۰۱۸ سهم ایران ۲.۱۶ درصد از تولید علم جهان بوده و این در حالی است که در سال ۱۹۷۸ و هنگام پیروزی انقلاب، فقط ۰.۱۵ درصد تولید علم دنیا سهم ایران بوده است. به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، ایران در تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۶ در رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تاکنون یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ جهانی قرار دارد؛ همچنین ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس در سال ۲۰۱۹ جایگاه ۱۵ تولید علم جهان را به خود اختصاص داده است.
مجدی حسین دبیرکل حزب عمل اسلامی در این باره گفته است: «انقلاب اسلامی ایران با تجهیز به قدرت علم، دانش و فناوری خود را در سطح جهانی مطرح کرد. جهان فقط زبان زور را می‌شناسد و جهان غرب منطق زور را بر ملل مختلف تحمیل کرده است، اما انقلاب اسلامی ایران درک کرد که چگونه باید با ذکاوت با این وضعیت برخورد کند، لذا با تجهیز به قدرت علم و فناوری خود را در سطح جهان تثبیت کرد».
دبیرکل حزب عمل اسلامی مصر در باره مهمترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی ایران اظهار داشت: استقلال مهمترین و عظیم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی است.
همچنین شیخ احمد بدرالدین حسون، مفتی سوریه در این باره معتقد است: «ایران اسلامی خواهان تعالی انسان، احترام عقیده و تحقق آزادی است... در واقع، ایران حتی توانسته وارد کاوش‌های فضایی شود».
رشد حیرت‌انگیز ایران در علوم هسته‌ای، سلول‌های بنیادی، نانوفناوری و فناوری فضایی، همگی گواه ظرفیت‌های بیشماری است که در بستر انقلاب اسلامی برای توسعه علمی کشور فراهم شده است.

• توسعه عدالت قضایی
یکی دیگر از دستاورد‌های انقلاب اسلامی – که البته هنوز تا رسیدن به نقطه مناسب فاصله دارد – گسترش دادگستری اسلامی است که در قالب تشکیلات قضایی منسجم و رسمی خودش را نشان داده است.
امروز همه مردم ایران، اعم از شهری و روستایی، بر اساس اصول قانون اساسی حق شکایت و تظلم‌خواهی در مراجع قضایی، اداری و کارگری را دارند و نفس این تشکیلات قانونی – صرف نظر از اشکالات موجود – از برکات اجتماعی انقلاب اسلامی و در راستای شعار «آزادی» است.

• رشد مطبوعات و تشکل‌های مردم‌نهاد
رشد بی‌سابقه مطبوعات در سطح ملی و استانی و محلی، از دیگر دستاورد‌های اجتماعی انقلاب اسلامی است که در راستای شعار «آزادی بیان» ایجاد شده و علاوه بر آن، صد‌ها تشکل مردم نهاد (NGO) نیز امکان مشارکت مردم در امور مختلف اجتماعی را فراهم آورده است.

• مشارکت اجتماعی زنان
یکی از مهمترین آثار و دستاورد‌های اجتماعی انقلاب اسلامی، رشد بی‌سابقه و بعضا خیره‌کننده مشارکت اجتماعی زنان بوده است که در قالب افزایش شمار دختران دانشجو و بانوان شاغل در بخش‌های مختلف خودش را نشان داده است.
در حالی که در سال‌های اولیه انقلاب میزان با سوادی بانوان میانگین ۲۴.۲ درصد بوده است، اما آمار میلیونی بانوان دانشجو و شاغل در سال‌های اخیر – همراه با نمونه‌های متعدد مشارکت بانوان در امور اقتصادی، سیاسی و. - حکایت از رشد منزلت اجتماعی آنان در سایه انقلاب اسلامی دارد.

• گسترش خدمات بهداشتی، درمانی و بیمه‌ای
خدمات انقلاب اسلامی در حوزه بهداشت و درمان، واضح‌تر از آنی است که نیاز به گفتن داشته باشد. بزرگتر‌ها بار‌ها از حکایت پزشکان هندی و ... در سال‌های پیش از انقلاب و نبود درمانگاه مناسب در شهر‌های کوچک و روستا‌ها گفته‌اند، اما امروز – با وجود کاستی‌های غیرقابل انکار –، اما دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی و گسترش پوشش‌های بیمه‌ای به هیچ عنوان قابل مقایسه با سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب نیست.
امروز بازنگری اصولی و دقیق در این دستاورد‌ها و رفع خلأ‌ها و کاستی‌ها، مهمترین وظیفه متولیان امور اجتماعی در کشورمان است تا برکات این راه، بیش از پیش خودش را نشان دهد.