چهل و سه سال ایستاده بر آرمان

پایگاه رهنما:

انقلاب اسلامی ایران مهم‌ترین پدیده سیاسی و اجتماعی در نیم قرن گذشته می‌باشد. این انقلاب از یک سو دارای ایدئولوژی معنوی عظیم بوده و در تمامی عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، صاحب منظومه فکری و نظری است و از سوی دیگر تمامی اجزای ضروری یک انقلاب پایدار یعنی رهبری توانا و کاریزماتیک، ارتباط عمیق با اقشار توده‌های مردم و خلق نهادهای تازه را به صورت هم زمان در خود دارد. انقلاب اسلامی که حرکتی ساخته شده بر مبانی اصیل دینی و اسلامی است و در طول 4 دهه گذشته مورد توجه دانشمندان و اندیشمندان بسیاری بوده است. بر همین اساس باید وقوع آن را بتوان نقطه عطفی در نظریه پردازی‌های اندیشمندان علوم سیاسی و اجتماعی دانست، به طوری که بسیاری از آنان را به بازنگری و بازاندیشی در نظریه‌های خویش وادار نمود و حتی برخی آشکارا به ضعف نظریه‌های خود در رویارویی با انقلاب اسلامی ایران اعتراف کردند. انقلاب اسلامی ایران فرضیه‌های کهنه در بروز و ظهور انقلاب‌های کلاسیک را باطل کرده و به تعبیر میشل فوکو رخدادی عظیم روی داد که روح معنویت موتور حرکت مردم گردیده و جهانی را به حیرت انداخت. از این روی بررسی ویژگی‌های این انقلاب در صورت و سیرت آن و نیز ویژگی‌های خاص آن باید همواره مورد توجه قرار گرفته و مورد تبیین واقع شود.

• شاخص سازی انقلاب اسلامی

بدون شک نمی‌توان انقلاب اسلامی ایران را چه قبل از پیروزی و چه پس از آن، بدون توجه به بنیادهای اساسی و معنا و مضامین آن یعنی سیرت انقلاب که اهداف و مبانی انقلاب نیز مبتنی بر آن‌هاست، فهمید و درک کرد. بنابراین در اینجا ضروری است تا به شاخص سازی این مفهوم یعنی هویت و سیرت انقلاب اسلامی پرداخته شود.

گفتمان شهادت و ایثار

بدون تردید فرهنگ شهادت طلبی و ایثار که به عنوان یک هدف، اصالت و مسئولیت بزرگ در انقلاب شناخته می‌شود، یکی از ویژگی‌های بسیار مهم و عناصر بنیادین می‌باشد که در هویت و سیرت انقلاب اسلامی ایران موج می زند. در حقیقت انقلاب اسلامی به پشتوانه خون شهیدان همیشه زنده و ایثار و شهادت طلبی مردان و زنان شجاعی است که با ایمان، توکل و صلابت با شعارهای الله اکبر و استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی در مقابل رگبار مسلسل رژیم 2500 ساله ایستادند، به پیروزی رسید. در واقع ایمان و عمل به گفتمان ایثار و شهادت سه عنصر اساسی در پیداش و تداوم انقلاب اسلامی بوده است و در سایه ایمان و صبر در مشکلات و مصائب و مبارزه و ایثار و گذشت تا مرز شهادت و جهاد در راه خدا مشعل انقلاب اسلامی همیشه فروزان مانده است.زمینه‌های شکل‌گیری گفتمان ایثار و شهادت به‌عنوان یکی از ابعاد اصلی جهاد و مبارزه علیه باطل، به طلوع دل انگیز اسلام ناب محمدی باز گشته و در سیره امامان شیعه تجلی یافته است. گفتمان شهادت و ایثار بر گرفته از شعار حسین سرور همه آزادگان جهان در انقلاب اسلامی ایران بازتاب یافته است. نخستین جرقه‌های حرکت امام در سال 1342 نیز برگرفته از همین مکتب متعالی در میل به شهادت طلبی در میان مردم ایران دارد.

• عدالت طلبی و انقلاب اسلامی

عدالت خواهی یکی از منحصر بفردترین ویژگی‌های انقلاب اسلامی ایران است. عدالت خواهی به عنوان یک امر کمالی، مطلوب و مقصود بشر است و انسان به طور فطری گرایش به آن دارد و از ظلم و بی عدالتی می‌گریزد؛ زیرا کمال خواهی آدمی موجب می‌شود تا به عدالت به عنوان مهم‌ترین سازوکار رشد و تعالی و کمال بنگرد و تحقق و اجرای آن را بخواهد. از این رو کسانی که هم چنان بر فطرت الهی باقی مانده‌اند و به وسوسه‌های نفسانی و شیطانی، فطرت و طبیعت خدادادی خود را دگرگون نساخته‌اند، گرایش به عدالت داشته و با ستم به مبارزه برمی خیزند و از آن بیزاری می‌جویند. بر این اساس خداوند در آیاتی از جمله 135 سوره نساء و 8 سوره مائده و 85 سوره اعراف، اجرای عدالت و گرایش و گواهی به آن را به عنوان یک حق، مقتضای ایمان انسان می‌شمارد. به این معنا که انسانی که بر فطرت سالم و عقل سلیم است، به خداوند ایمان دارد و همین ایمان، وی را به سوی کمال دیگری چون عدالت می‌کشاند و اجرای آن را خواهان می‌شود.

در زمینه رابطه عدالت به عنوان یک سیرت باید بگوییم با بررسی مختصر موضوع عدالت و مقایسه آن با موضوع انقلاب اسلامی به نظر می‌رسد نوعی رابطه دو سویه میان این دو موضوع مطرح باشد: به عبارتی از یک سو انقلاب اسلامی برآمده از یکی از مهمترین خواست‌های اصلی مردم ایران در تاریخ معاصر به نام «عدالتخواهی» بود و از سویی دیگر انقلاب اسلامی تأثیرات فراوانی بر موضوع عدالت و عدالتخواهی در جامعه اسلامی ایران گذاشته است. به تعبیری دیگر یکی از انگیزه‌ها و نیز اهداف انقلاب اسلامی تحقق عدالت اجتماعی و ریشه کن نمودن ظلم و ستم در تمامی ابعاد و از بین بردن فاصله طبقاتی بوده و هست و اهمیت این اصل تا جایی است که تحقق عدالت اجتماعی به عنوان غایت حرکت جامعه اسلامی معرفی شده است.

• محور استکبار ستیزی

کلمه استکبار ستیزی که بخشی از هویت و سیرت انقلاب اسلامی است و در ادبیات سیاسی انقلاب اسلامی به طور مکرر به بهره برداری می‌رسد، از تعالیم قرآن کریم مایه می‌گیرد. این واژه که مفهوم آن اظهار علو و برتری در زمین و بر دیگران بزرگی فروختن و خود را قاهر و مسلط دانستن است در آیات مختلف قرآنی و برای نمایاندن ماهیت قدرت‌های استکباری و دشمنان در هر عصر و زمان و معرفی خصال و صفات و روحیات و عملکردهایشان مطرح می‌گردد.

استکبار همواره در صدد تجاوز به حقوق دیگران است و اصولاً با تجاوز به حقوق دیگران رشد می‌کند. دیگرانی که حقوق آن‌ها پایمال شده است، درصدد بازگرداندن حقوق از دست رفته خود و ضربه زدن انتقامجویانه به مستکبران‌اند. از این رو، مستکبر همواره در خوف و اضطراب به سر می‌برد. از سوی دیگر، تلاش روز افزون استکبار در به دست آوردن هر چه بیشتر منافع و منابع دیگران، خواب راحت را از چشمان آنان خواهد ربود. از این جهت همواره دلهره و نگرانی با مستکبران همراه است. استکبار جهانی جهت دستیابی به اهداف شوم خود از زمینه‌ها و راهکارهایی نظیر، ایجاد اختلاف بین مردم کشورهای مستضعف، ترویج فساد و فحشا، منزوی کردن نیروهای کارآمد و متعهد یا همان استفاده از عناصر داخلی وابسته و روشنفکران غرب گرا استفاده می‌کند.

• استقلال، آزادی جمهوری اسلامی

در جریان نهضت انقلاب اسلامی از ۱۹ دی ۱۳۵۶ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ شعارهای زیادی مطرح شد که مهمترین، تأثیرگذارترین و ماندگارترین آن‌ها شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی است که البته این شعار از همان ابتدا نه تنها در قانون اساسی ثبت شد بلکه روند عملیاتی به خود گرفته و به عنوان یکی از ویژگی‌های هویت و سیرت انقلاب اسلامی ایران مطرح می‌باشد. به اعتقاد کارشناسان، «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» عصاره آرمان مبارزان انقلاب اسلامی است و ماهیت انقلاب را تشکیل می‌دهد و ساختار سیاسی جمهوری اسلامی به مقدار زیادی متأثر از شعار مذکور می‌باشد.

اولین واژه شعار یاد شده استقلال است که منظور از آن نیز این می‌باشد که حاکمیت خارجی ادامه و مکمل حاکمیت داخلی است که به موجب آن دولت انحصاراً ابتکار تعیین سرنوشت کشور را بدون دخالت سایر دولت‌ها و قدرت‌های استکباری داراست. ضمن این که با قاطعیت، می‌توان گفت یکی از مهم‌ترین اهداف امام (ره) هم استقلال همه جانبه کشور اعم از استقلال سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... بوده است. به گونه ای که ایشان هم در دوران مبارزه و هم بعد از آن به‌شدت بر این مفهوم و تلاش برای نیل به آن تأکید داشته‌اند. تأکید امام(ره) از جهات مختلف متفاوت است و برای تبیین ابعاد گوناگون آن، لازم است مقاله و حتی کتابی مفصل نوشته بشود. سایر پیروان امام(ره) و رهبران فکری و سیاسی انقلاب اسلامی نیز بر محوری بودن ارزش استقلال تکیه کرده‌اند. دومین واژه شعار مذکور آزادی است، که یکی از مهمترین خواسته‌های مردم ایران در یک قرن اخیر بوده است و در جریان نهضت مشروطیت و نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز مطرح شد و در جریان پیروزی انقلاب اسلامی مردم با صدای رساتری آزادی و رهایی از بند نظام استبدادی را فریاد زدند.

علاوه بر موارد فوق الذکر به عنوان شاخصه‌ها و ویژگی سیرت انقلاب اسلامی، موارد دیگری نیز وجود دارند که هر یک به گونه‌ای خاص ویژگی‌های سیرت انقلاب اسلامی را تشکیل می‌دهند که عبارتند از: توحید، امامت و ولایت مطلقه ولی فقیه، همبستگی و وحدت ملی، کرامت و اخلاق اسلامی بالا بردن سطح آگاهی‌های عمومی در همه زمینه‌ها، حمایت از مسلمانان، مظلومان و مستضعفان جهان، حاکمیت احکام و مقررات اسلام بر تمام شئون کشور، مردم‌سالاری و مشارکت مردم در اداره کشور، بخشی از شاخص‌هایی است که انقلاب ما را نسبت به تمامی رخدادهای مشابه آن متفاوت کرده است. این شاخص‌های معنوی باعث شده است که با وجود فشارهای پیدا و پنهان دشمن روز به روز بر علاقه مندان آن مکتب الهی افزوده شود. عبدالباری عطوان نویسنده مشهور لبنانی در شهر گرایش جوانان منطقه به مقاومت و انقلاب اسلامی در 4 دهه گذشته می‌نویسد. این انقلاب بر آرمان خویش ایستاده است.