معافیت نیم‌بند امریکا دستاویز اروپا شد

دولت امریکا اخیراً برخی معافیت‌های مرتبط با تحریم‌های منطبق با برجام را که دولت قبلی این کشور لغو کرده بود، دوباره تعلیق کرد تا به ظاهر مسیر رسیدن به توافق در وین هموار شود، اما همین معافیت‌های نیم‌بند که به اندازه‌ای نیست که گرهی از مشکلات اقتصادی باز کند، به دستاویزی برای اروپایی‌ها تبدیل شده تا فشار‌ها را به ایران افزایش دهند. تروئیکای اروپا در تازه‌ترین موضع‌گیری خود، از آنچه آن را معافیت امریکا برای احیای برجام خواندند، از تهران خواستند از این فرصت استفاده کند، چون به ادعای آنان، زمان برای به نتیجه رسیدن مذاکرات اندک است.
در شرایطی که طرف امریکایی گام جدی برای رسیدن به توافق با ایران برنداشته، اروپایی‌ها معافیت‌های تحریمی واشنگتن را چنان در بوق و کرنا کرده‌اند که بگویند اکنون همه چیز به ایران بستگی دارد تا تصمیم نهایی خود را برای رسیدن به توافق اعلام کند. تروئیکای اروپا (انگلیس، فرانسه و آلمان) روز یک شنبه در بیانیه‌ای مشترک به اقدام امریکا در بازگرداندن برخی معافیت‌های تحریمی مرتبط با برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران واکنش نشان دادند و اعلام کردند که این اقدام باید بحث‌های فنی لازم را برای حمایت از مذاکرات وین و لغو تحریم‌های ایران تسهیل کند. به گزارش فارس به نقل از خبرگزاری فرانسه، در بیانیه مشترک سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان آمده است: «ما از ایران می‌خواهیم که هرچه سریع‌تر از این فرصت استفاده کند، زیرا زمانبندی معافیت بر دیدگاه مشترک ما با امریکا تأکید می‌کند مبنی بر اینکه زمان اندکی برای به نتیجه رسیدن موفقیت‌آمیز مذاکرات برجام باقی مانده است.» در شرایطی که اکنون وقفه‌ای در مذاکرات هسته‌ای به وجود آمده، واشنگتن و متحدان اروپایی آن درصدد هستند از گزینه زمان‌بندی برای اعمال فشار به ایران برای احیای برجام استفاده کنند. مقام‌های امریکایی نیز در اظهارات خود روی این مسئله مانور می‌دهند و بار‌ها گفته‌اند که زمان برای احیای برجام اندک است. تروئیکای اروپا در حالی توپ را به زمین ایران انداخته است که جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شامگاه جمعه در پیامی توئیتری نوشت: «برای پایان سریع مذاکرات و بازگشت به اجرای کامل برجام به روحیه سازش از سوی تمامی طرف‌ها نیاز است.»
اروپا با این ادعا که زمان برای توافق اندک است، سعی دارد ایران را تحت فشار قرار دهد تا به خواسته‌های غرب تن دهد، اما مقامات ایرانی بار‌ها گفته‌اند که عجله‌ای برای توافق ندارند و تا زمانی که واشنگتن به تعهداتش ذیل برجام بازنگردد و تحریم‌ها لغو نشود، پای هیچ توافقی را امضا نخواهد کرد. امریکایی‌ها بار‌ها به صراحت گفته‌اند که در صورت توافق احتمالی هم برخی تحریم‌ها به قوت خود باقی خواهد ماند، ولی تهران خواهان لغو همه تحریم‌ها است و همین اختلاف کلیدی بین دوطرف است که تاکنون در میز مذاکرات حل نشده است. اروپایی‌ها که در نبود امریکا در مذاکرات هسته‌ای، به پیاده‌نظام این کشور تبدیل شده‌اند در مذاکرات سال ۲۰۱۵ نیز در روز‌های آخر تلاش می‌کردند با موش‌دوانی در روند مذاکرات امتیازات بیشتری بگیرند و این بار نیز همین سناریوی نخ‌نما در حال تکرار شدن است تا سرشان در توافق آتی بی‌کلاه نماند.

توافق محدود و موقت ممنوع
هرچند مقامات واشنگتن برای کاهش تعهدات خود در برجام، دنبال توافق موقت یک یا دوساله هستند، اما ایران حاضر نیست به چنین توافقی تن دهد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران روز یک شنبه در گفتگو با خبرگزاری صدا و سیما درباره اظهارات مقامات امریکایی برای ارائه پیش‌شرط در مذاکرات وین اظهار داشت: «ما هیچ پیش‌شرطی را از طرف امریکایی دریافت نکردیم و اساساً مذاکرات ما روندی دارد که موضوع پیش‌شرط در آن مطرح نیست. ما به دنبال یک توافق خوب هستیم و به دنبال توافق موقت و محدود نیستیم.» امیرعبداللهیان گفت‌: «قطعاً این مذاکرات بر مبنای نقطه‌نظرات کارشناسی و توافقاتی که نتیجه نهایی آن رسیدن به یک توافق خوب در راستای منافع ملت و کشورمان باشد، پیش خواهد رفت.» وی درباره تمدید معافیت‌های تحریمی از سوی امریکا نیز با بیان اینکه اقداماتی که روی کاغذ انجام می‌شود، می‌تواند اقدامات خوبی باشد، خاطرنشان کرد: «یعنی هر فرمان اجرایی یا اقدامی که تحریم‌های وضع شده پس از خروج امریکا از برجام را مجدداً به حالت قبلی خود و رفع تحریم‌ها برگرداند از نظر ما اقدام خوب قلمداد می‌شود. ما نگاه می‌کنیم که ببینیم روی زمین چه اتفاقی می‌افتد. برای ما مهم است که رفتار عملی امریکایی‌ها را در لغو تحریم‌ها به صورت ملموس و عینی مشاهده کنیم.»
ایران به هیچ وجه حاضر به توافق موقت با غرب نیست و به دنبال گرفتن تضمین‌های لازم از امریکا است تا دولت آینده این کشور نتواند مجدداً از برجام خارج شود، اما مقامات کاخ سفید به صراحت گفته‌اند که نمی‌توانند چنین تضمینی بدهند، چرا که دولت آتی ملزم به اجرای توافق با ایران نیست. سناتور‌های جمهوریخواه هم بار‌ها به این مسئله اشاره کرده و به تهران هشدار داده‌اند که دولت بعدی امریکا می‌تواند به راحتی توافق را پاره کند. گرفتن تضمین‌های لازم از امریکا یکی از موارد اختلافی بین دوطرف در مذاکرات است که نتوانسته‌اند بر سر این موضوع توافق کنند