رئیسی؛ معمار تعامل حداکثری با جهان

روز‌های پایانی دیماه، رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه سفر کرد و ضمن دیدار با ولادیمیر پوتین، دیدار‌ها و اقدامات قابل توجهی در حوزه‌ی توافقات تجاری و اقتصادی انجام داد. همزمانی این سفر با مذاکرات وین باعث شد تا برخی این سفر را اهرم فشاری از سوی طرف ایرانی بدانند. به عقیده‌ی این افراد، طرف ایرانی با تلاش برای دیپلماسی فعال (سفر وزیر خارجه به چین و سفر رئیس جمهور به روسیه) و همچنین تداوم تلاش‌های داخلی (بازگشت رئیس‌جمهور بلافاصله پس از سفر روسیه به مناطق سیل‌زده) این علامت را به طرف‌های غربی مخابره می‌کند که دیگر دولت ایران معطل برجام نمی‌ماند و در صورت عدم توافق، گزینه‌های زیادی روی میز ایران است. گویا این خبر نیز به درستی مخابره شد؛ چرا که رسانه‌های غربی نتوانستند خشم خود را از این سفر، پنهان کنند.

• خشمی که پنهان نماند
سفر رئیس‌جمهور به روسیه و حضور در کاخ کرملین خشم رسانه نیوریوک تایمز آمریکا را برانگیخته به طوری که وی در گزارشی عنوان کرد: ایران می‌خواهد از تحریم‌های اقتصادی شدید آمریکا علیه خودش به روسیه پناه ببرد. این رسانه ابراز امیدواری کرده که با توجه به روابط اقتصادی نزدیک روسیه و اسرائیل، اهداف اقتصادی ایران از این سفر محقق نشود! همچنین در بخشی دیگر از گزارش با خشم و عصبانیت آورده که پوتین روابط بیشتر با ایران و نقش پررنگ‌تر ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا را به آقای رئیسی گوشزد کرده است. فایننشال تایمز نیز دیگر رسانه‌ی آمریکایی بود که در گزارشی مفصل نوشت: ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران روز چهارشنبه در حالی با ولادیمیر پوتین از روسیه دیدار کرد که جمهوری اسلامی به دنبال گسترش روابط با مسکو و پکن برای مقاومت بهتر در برابر فشار‌های سیاسی و اقتصادی ایالات متحده است. در همین خصوص مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: ایران باید محصولات خام و پتروشیمی و مواد معدنی خود را صادر کند تا زیرساخت‌ها و فناوری واردات خود را توسعه دهد تا اقتصاد رشد کند. ما آماده انجام تجارت با همه کشور‌های غیر از آمریکا و اسرائیل هستیم. اما اگر کشور‌های دیگر مایل نباشند، ما نمی‌توانیم تا زمانی که بمیریم دراز بکشیم و دست روی دست بگذاریم، چون چین آماده ورود به تمام بازار‌های ما است.

• محوریت اقتصاد
همچنین به گزارش تبیین، کارشناسان این سفر محور این سفر را اقتصادی ارزیابی کردند. به‌طور مثال سید رضا صدرالحسینی در خصوص اهداف سفر آیت الله سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران به مسکو اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اهداف سفر ریاست جمهوری به روسیه، تحول در حوزه مسائل اقتصادی و تجاری است، زیرا حجم تجارت روسیه به جمهوری اسلامی چندین برابر حجم صادرات جمهوری اسلامی به این کشور است. در این راستا لازم بود تصمیمات مهمی در سطوح عالی در دو کشور گرفته شود، با توجه به نقشه راه یا سیاست راهبردی دولت سیزدهم در خصوص گسترش و عمق بخشی به تعاملات سیاسی به ویژه با همسایگان این سفر در شرایط بسیار مهم و حساسی صورت می‌گیرد که بتواند در ارتباط با موضوعات مورد علاقه فی مابین به ویژه مسائل راهبردی و با تاکید بر مسائل اقتصادی روابط آینده تنظیم شود. رئیس‌جمهور نیز با اشاره به اینکه مقدمات موافقتنامه جامع همکاری‌های دو کشور فراهم شده است و به زودی نهایی خواهد شد، گفت: در دیدار با رییس جمهور روسیه هم اتفاق نظر داشتیم که سطح کنونی مناسبات اقتصادی رضایت بخش نیست و باید با رفع موانع، زمینه افزایش مبادلات دوجانبه به سرعت فراهم شود؛ بنابراین محوریت اقتصاد در این دیدار به وضوح دیده می‌شود.

• در جمع تجار روسیه
رئیس‌جمهور کشورمان همچنین به دیدار با مسئولان سیاسی و دیپلماتیک اکتفا نکرد و دیداری مهم نیز با فعالان اقتصادی و تجار روسیه داشت. وی در این دیدار آشنایی با دیدگاه‌های فعالان اقتصادی در کشور روسیه را بسیار مغتنم توصیف کرد و گفت: آشنایی سران و مقامات دو کشور با دیدگاه‌های فعالان در حوزه تجارت و اقتصاد می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های کلان و راهبردی برای همکاری دوجانبه مؤثر باشد. رئیس‌جمهور راجع به دیدار با همتای روس خود، اظهار داشت: در این دیدار به مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی پرداختیم و بنده و آقای پوتین هم‌نظر بودیم که باید از ظرفیت‌های همکاری ایران و روسیه بهتر استفاده کرد، کریدور شمال به جنوب فعال شود و مشکلات پیشِ‌پای فعالان اقتصادی رفع شود. کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب که رئیس‌جمهور در این جمع، به آن اشاره کرد، در سال ۲۰۰۰ میان کشور‌های ایران، هند و روسیه به‌عنوان بنیان‌گذاران این کریدور به امضا رسید. فعال شدن این کریدور، ایران را در موقعیت بسیار ویژه‌ای از لحاظ تجاری و ترانزیتی قرار می‌دهد.

• اشتیاق طرف روس
اظهارات فعالان اقتصادی روس نیز در دیدار با رئیس‌جمهور کشورمان، بسیار مهم و نشان‌دهنده‌ی عزم روس‌ها برای گسترش روابط تجاری و اقتصادی با ایران است. روابطی که می‌تواند برای طرفین بسیار سودآور باشد، اما به دلیل غرب‌بسندگی در دیپلماسی اقتصادی دولت قبل، معطل مانده بود. به‌طور مثال ایگور ماروزوف، رئیس گروه دوستی ایران و روسیه در شورای فدراسیون روسیه، در دیدار با آیت الله رئیسی گفت: سفر شما به روسیه و دیدار با ولادیمیر پوتین باعث تحرک در روابط اقتصادی بین دو کشور خواهد شد، اما استان‌های ما اطلاعات کمی از ایران دارند و باید در این زمینه اقداماتی انجام شود. همچنین سرگئی تومانوف، مدیر اجرایی گاز پروم اینترنشنال نیز در این دیدار اظهار داشت: ما درباره توسعه ۴ میدان گازی با ایران در حال همکاری هستیم و مشکل، مارکتینگ گاز در ایران است و ایده اصلی ما ایجاد شرکت مشترک است. سرگئی گورکوف، مدیرعامل شرکت روس گیولوگیا نیز در زمینه افزایش مبادلات اقتصادی با ایران، گفت: ما در دریای خزر و خلیج فارس تجربه کاری داریم و تجربیات خوبی نیز در حوزه تأمین آب آشامیدنی داریم که می‌تواند به همکاری مشترک منجر شود.
• تعامل حداکثری
با مروری بر جنبه‌های مهم اقتصادی سفر آقای رئیسی به روسیه، به‌نظر می‌رسد رئیس‌جمهور توانسته است تا حد زیادی اهدافی که از این سفر می‌خواسته را محقق کند؛ بخشی از این اهداف به‌طور مستقیم در وین قابل بررسی است و بخشی از آن که مستقیم و اقتصادی بوده را باید در پیشبرد برنامه‌های دوجانبه‌ی اقتصادی جست‌و جو کرد؛ بنابراین اینکه حواشی زرد رسانه‌ها در فضای مجازی چه می‌گویند، یا ابراز نگرانی‌ها و جیغ بنفش رسانه‌های امریکایی و ایجاد هراس از ارتباط با همسایگان در داخل، اهمیت چندانی در زمین بازی ایران ندارد. آنچه مهم است، پیگیری و رصد تعاملات مثبت اقتصادی طرفین توسط رسانه‌ها و فعالان اقتصادی- سیاسی است. همان‌طور که رئیس‌جمهور کشورمان در «مجلس دومای روسیه» گفت، اکنون ایران باید به‌دنبال «تعامل حداکثری» با همه کشور‌های جهان –از جمله روسیه- باشد. هدف و مبنای این همکاری و تعامل، نیز چیزی جز منافع متقابل ملت‏‌ها و شکل‏‌دهی فزاینده به یک «جامعه جهانی متمدن» نیست.