ایران سازمان تحریم‌های غرب را شکست

پایگاه رهنما:

 مذاکرات احیای برجام از ۸ آذر در وین در سطح معاونان وزیران امور خارجه آغازشده است و طرف‌ها باوجود اختلاف‌نظرهای زیاد در بحث‌های مختلف توانسته‌اند به راه‌حل‌های قابل‌توجهی برای رفع این اختلاف‌ها دست یابند بااین‌حال همان‌طور که تاکنون بارها گفته‌شده است تا درباره همه‌چیز توافق نشود، درباره هیچ‌چیز توافق نشده است. از نگاه هیئت دیپلماتیک کشورمان تا زمانی که همه تحریم‌ها لغو نشده و مورد راست آزمایی قرار نگیرد، توافق به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

البته طرف غربی سیگنال‌های مثبتی برای ادامه مذاکرات ارسال کرده است. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانسی خبری پس از نشست غیررسمی شورای روابط خارجه در فرانسه گفت که احتمال حصول توافق بر سر برنامه جامع اقدام مشترک با ایران وجود دارد. وی گفت که به نظرم داریم به پایان فرایند بسیار طولانی می‌رسیم که من و همکارانم را مشغول کرده بود. بورل با اشاره به اینکه توافق تا قبل از آن‌که رئیس‌جمهور ترامپ تصمیم به خروج از آن بگیرد، خوب کار می‌کرد، گفت: «پس از آمریکا می‌خواهیم که به توافق بازگردد.»

موضوع لغو تحریم‌ها و راستی آزمایی از اجرای تعهدات، تضمین عدم خروج دوباره آمریکا از توافق از مهم‌ترین بخش‌های مورد اختلاف میان ایران و ۱+۴ و آمریکا بوده است. در دو هفته اخیر مذاکرات بدون توقف و با جدیت بیشتری دنبال شد. «راستی آزمایی» و «تمهیدات اجرایی» برای رفع تحریم‌ها نیز در این دو هفته در اولویت و در دستور کار مذاکره‌کنندگان در وین قرار داشته است و گفته می‌شود در این رابطه نیز پیشرفت‌هایی انجام‌شده است.

• در مذاکرات چه گذشت؟

باوجوداینکه برخی اخبار و گزارش‌ها حاکی از دستیابی طرف‌ها به پیشرفت‌هایی در مذاکرات است اما همچنان بر سر برخی مسائل، اختلافات جدی وجود دارد که به نظر می‌آید برای حل آن‌ها طرف‌ها نیازمند مشورت با پایتخت‌هایشان بوده‌اند. در آخرین روز از مذاکرات اعلام شد که بر اساس تفاهم انجام‌شده میان روسای هیئت‌ها، مذاکره‌کنندگان ارشد جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی برای انجام امور مربوط به سمت‌های سیاسی خود و برخی مشورت‌ها، موقتاً به مدت دو روز به پایتخت‌ها بازمی‌گردند. با این‌وجود، مذاکرات کارشناسی همچنان بدون وقفه  در وین ادامه دارد و بازگشت مذاکره‌کنندگان ارشد به معنی توقف دور هشتم مذاکرات نیست. علاوه بر جلسات جداگانه مذاکره‌کننده ارشد ایران با نمایندگان روسیه، اتحادیه اروپا، سه کشور اروپایی و چین، نشست‌های کارشناسی نیز در شکل‌های مختلف برگزار شد و در مورد موضوعات باقی‌مانده بحث و تبادل‌نظر صورت گرفت. در نشست‌های سه‌شنبه گذشته، نماینده فرانسه به دلیل انجام برخی امور کاری، موقتاً در محل مذاکرات حضور نداشت و نفر دوم هیئت این کشور در گفت‌وگوها شرکت کرد و شایعه بازگشت مذاکره‌کنندگان به پایتخت‌ها صحیح نیست؛ برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها، در حال حاضر صحبتی از وقفه یا پایان این دور از گفت‌وگوها مطرح نیست.

• هشدار درباره زیاده‌خواهی و تلاش برای بازگشت به عقب

با وجود پیشرفت‌های صورت گرفته در گفت‌وگوها، همچنان طرح برخی خواسته‌های زیاده‌خواهانه و حتی بعضاً تلاش‌ها برای بازگرداندن متن به عقب ادامه دارد و همین مسئله یکی از عوامل کندی گفت‌وگوها بوده است. در این زمینه برخی نکات قابل‌توجه است: اول آن‌که طرف مقابل نمی‌تواند از یک‌سو دائماً در رسانه‌ها از «ضرب‌الاجل»، «جدول زمانی» و یا واژه‌هایی چون «زمان محدود» سخن بگوید و از سوی دیگر در میز مذاکره رویکردی دائماً متغیر در پیش‌گرفته و تجدیدنظر در پیشرفت‌های حاصل‌شده را طلب کند؛ تلاش برای کش‌دار کردن برخی موضوعات و اعمال فشار از طریق اهرم زمانی، بر موضع مذاکراتی ایران تأثیر نخواهد گذاشت و همان‌طور که پیش‌ازاین هم‌بارها اشاره‌شده است، جمهوری اسلامی ایران خطوط قرمز و خواسته‌های اصولی خود را فدا نخواهد کرد.

جمهوری اسلامی ایران با حسن نیت در مذاکرات ظاهرشده است و به دنبال دستیابی به نتیجه است، اما تأکید دارد که این نتیجه نباید چیزی کمتر از توافق سال

• لزوم مقابله با نقش مخرب رژیم صهیونیستی

نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در اظهارات تازه خود از عدم تعهد به هرگونه توافقی با ایران و احتمال اقدام یک‌جانبه سخن گفته است. موضوع قابل‌توجه آن است که توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ضمیمه یک قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت سازمان ملل و برای همه لازم‌الاجراست. بااین‌وجود، اساساً از رژیمی که ذاتاً در تقابل با قوانین بین‌المللی و بر مبنای اشغالگری بناشده است، انتظار نمی‌رود که خود را به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متعهد بداند، چنانکه این رژیم بیش از ۶ دهه است که به‌واسطه حمایت‌های بی‌قیدوشرط قدرت‌های غربی به نقض قوانین بین‌المللی مشغول بوده است.

 از ابتدای مذاکرات در وین، رژیم صهیونیستی دائماً مشغول اتخاذ مواضع تهدیدآمیز در قبال ایران و توافق با ایران بوده است. فارغ از اینکه اساساً تل‌آویو در موقعیت و جایگاهی قرار ندارد که به تهدید ایران بپردازد، اما سکوت طرف‌های غربی مذاکرات در برابر تهدیدات هرروزه مقامات این رژیم، نمایانگر عدم حسن نیت واقعی این کشورها در مذاکرات است. هر چند این سکوت، بخشی از یک تقسیم‌کار رسانه‌ای و چه ناشی از اثرپذیری از تل‌آویو باشد، در هر دو صورت، بی‌توجهی طرف‌های غربی به این رویکرد مخرب رژیم صهیونیستی تنها به کاهش بیش‌ازپیش اعتماد در اتاق مذاکره منجر خواهد شد؛ به اعتقاد کارشناسان ادعای تلاش برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ و هماهنگی مداوم با رژیمی که از حالا از عدم تعهد به توافق و احتمال اقدام یک‌جانبه برای نابودی آن سخن می‌گوید، در تضاد باهم (mutually exclusive) هستند.

• افزایش صادرات نفت و تجارت با کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس

 با وجود درهم‌تنیده شدن مذاکرات در وین، آمارهای غیررسمی و رسمی منتشرشده در روزهای گذشته از افزایش قابل‌توجه صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران و همچنین افزایش حجم و ارزش تجارت میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در ماه‌های اخیر حکایت دارد. این آمارها اهمیت زیادی در مذاکرات دارد؛ زیرا در کنار تلاش‌های جاری در وین جهت رفع تحریم‌ها، راهبرد خنثی‌سازی تحریم نیز هرچند در سکوت نسبی، اما با قدرت در جریان است و نتایج مثبت آن به‌ مرور در حال ظهور است. طرف غربی باید بداند که جمهوری اسلامی ایران راهبردهای مشخصی را برای مقابله با تحریم در دستور کار قرار داده و ازاین‌رو تهدید به افزایش تحریم و فشار اقتصادی، در اتاق مذاکره نقد نخواهد شد.

با وجود اینکه بر اساس گزارش‌ها، مذاکرات روی ریل پیشرفت قرارگرفته است، اما حصول نتیجه در گروی تصمیم، عزم و اراده سیاسی آمریکا و کشورهای اروپایی قرار دارد. هیئت ایرانی در تمامی موضوع‌های باقی‌مانده، راهکارهای ابتکاری، سازوکارهای عملیاتی و پیش‌نویس ارائه کرده است. اما در نقطه مقابل، خصوصاً سه هیئت اروپایی، عمدتاً نقشی منفعل ایفا کرده و به‌جز اعلام نظر در مورد طرح‌های پیشنهادی ایران، هیچ ایده یا سازوکار تازه‌ای برای کاهش و حل‌وفصل موضوعات باقی‌مانده ارائه نکرده‌اند.

• آزمون اراده غرب در مذاکره

به گفته سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه، در دور اخیر، ایران و ایالات‌متحده از طریق متن مکتوب غیررسمی، نظرات خود را در موضوعات چهارگانه رفع تحریم‌ها، اطمینان از رفع مؤثر تحریم‌ها، تعهدات هسته‌ای و راستی آزمایی ارائه کردند و هیئت‌ها در حال بررسی این متون هستند. واقعیت آن است که رویکرد جمهوری اسلامی ایران در این مذاکرات توافق پایدار و قابل‌اتکا است و همواره از دستیابی به یک توافق خوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن استقبال می‌کند. پیشرفت در متون مرتبط با موضوع هسته‌ای نشان‌دهنده میزان جدیت ایران در دوره های جدید مذاکرات پس از آغاز دولت سیزدهم بود و حالا زمان آن رسیده است که غرب جدیت خود را در موضوعات تحریمی نشان دهد. ایران تنها کشوری است که به تعهدات برجام پایبند باقی ماند؛ اگر قرار بر فرافکنی‌های معمول غرب و جنگ رسانه‌ای و روانی آن‌ها با ایران باشد، نمی‌توان امیدوار به احیای برجام بود. برای آن‌که توافق هسته‌ای احیا شود، کشورهای غربی باید انگیزه و اراده بازگشت و اجرای تعهدات خود را داشته باشند در غیر این صورت، صرفاً توقع داشتن از ایران راه به جایی نخواهد برد. آمریکا و اروپا باید به برجام بازگردند، تحریم‌های علیه ایران را لغو کنند، عملکرد آن‌ها راستی آزمایی شود و ضمانت‌های لازم نیز ارائه شود چراکه ایران نمی‌تواند به آمریکا و اروپا اعتماد و اطمینان کند.