دستاوردهای انقلاب اسلامی در حوزه بهداشت و درمان

پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن ۵۷، در همه زمینه‌ها باعث ارتقا و پیشرفت شد که یکی از این پیشرفت‌ها، در حوزه بهداشت رقم خورد. براساس آمار، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، در حوزه‌های مختلف از جمله بهداشت و سلامت، پیشرفت‌های فراوانی حاصل شد که نسبت به دوران حاکمیت رژیم پهلوی از رشد کمی و کیفی فراوانی برخوردار بود. بهبود وضعیت سلامت عمومی شهروندان، افزایش محصولات درمانی و پزشکی در نقاط مختلف کشور، افزایش سطح امید به زندگی و کاهش مرگ و میر از جمله مواردی است که نشان دهنده رشد و پیشرفت در حوزه سلامت است. این نوشتار به بررسی دستاورد‌های انقلاب اسلامی در حوزه بهداشت و سلامت می‌پردازد.
۱-شاخص امید به زندگی
براساس گزارش برنامه توسعه ملل متحد، از سال ۱۳۳۹ تا ۱۳۵۷ شاخص امید به زندگی در بدو تولد از ۴۹ سال در سال ابتدایی به ۵۱ سال به سال انتهایی رسید؛ یعنی امید به زندگی در بین ایرانیان در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی جزو پایین‌ترین رتبه‌ها در جهان بوده است. در حالی که بعد از پیروزی انقلاب هر چند ۸ سال درگیر جنگ بودیم، اما امید به زندگی در ایران در سال ۱۳۶۷ به ۶۱ سال رسیده است. یعنی در ۱۰ ساله اول بعد از پیروزی انقلاب ۱۰ سال امید به زندگی ایرانیان بیشتر شده است.
۲- کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری‌های واگیردار
با پیشرفت پزشکی و نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران، علل مرگ و میر کمتر شده و فوت ناشی از بیماری‌های واگیردار و مشکلات بارداری و زایمان در ایران کاهش یافته است. افزایش خدمــات بهــداشتی در جمهوری اسلامی ایران، موجب تغییر در ترکــیب مــرگ و میـــر و دگــرگونی در ترکیب بروز بیماری‌ها شده است. شاخص مرگ‌ومیر خام در کشور ایران بر اساس آمار‌ها از ۱۳ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده در سال‌های ۱۳۵۴-۱۳۴۹ به رقم ۵ نفر در سال‌های ۸۹-۱۳۸۴ کاهش یافته است. براساس مطالعات انجام شده، کاهش عمومی در مرگ‌ومیر کودکان در کشور ایران طی چهار دهه اخیر وجود داشته است.
گسترش شبکه بهداشت عمومی منجر به کاهش فراوان مرگ و میر کودکان زیر پنج سال هم شده است که نسبت به دوران قبل از انقلاب، رشد چشمگیری داشته است. براساس گزارش بانک جهانی، در دوران رژیم پهلوی سالانه بیش از ۱۴۰ هزار نوزاد جان خود را از دست می‌دادند که این رقم در سالیان اخیر به زیر ۲۰ هزار نوزاد کاهش یافته است.
۳-افزایش تعداد بیمارستان‌ها و مراکز درمانی
در اواخر رژیم پهلوی حدود ۵۵۶ مؤسسه درمانی با ۵۶ هزار تخت در سطح کشور وجود داشت که براساس جمعیت کشور آمار نامناسبی محسوب می‌شد. این در حالی است که در دهه چهارم انقلاب اسلامی، مراقبت‌های بهداشتی اولیه (PHC) با ارتقای پوشش ۱۰۰% جمعیت شهری و بیش از ۹۴% جمعیت روستایی کشور همراه بوده است. در عین حال، ایجاد نظام شبکه بهداشتی- درمانی به عنوان یک الگوی جهانی با بیش از ۱۸ هزار خانه بهداشت و ۵ هزار مرکز بهداشتی- درمانی به وقوع پیوسته است. این مراقبت‌ها از طریق ارتقاء تعداد مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به وجود آمده است و در همین راستا می‌توان توزیع بیمارستان در استان‌های مختلف و رعایت عدالت بهداشتی در تمامی نقاط کشور را مشاهده کرد. در حالی که در سال ۱۳۵۷، تنها ۳۷ درصد شهر‌های کشور دارای بیمارستان بودند، این رقم هم اکنون به بیش از ۹۴ درصد رسیده است. هم اکنون تعداد بیمارستان‌های فعال کشور و تخت بیمارستانی ثابت به ترتیب ۹۱۰ و ۱۴۸ هزار می‌باشد. در حالی که در سال ۱۳۵۷ این ارقام ۵۵۶ و ۵۶ هزار بوده است.