سایه روشن شیعیان در امارات اسلامی؛ طالبان به شعارهایشان عمل می کنند؟

اوضاع شیعیان افغانستان 4 ماه پس از روی کارامدن طالبان در کابل همچنان با بیم و امید همراه است.

اگرچه گاه برخی خبرها از حضور شیعیان در عرصه های فرهنگی و اجتماعی کابل حکایت دارد، اما هنوز با اطمینان نمی توان گفت که وضعیت شیعیان افغانستان در دوران طالبان بدون چالش و بی خطر است.

هفته گذشته نیز همایش در مسیر حیات طیبه توسط طالبان برگزار شد و هدف از آن همبستگی ملی و حمایت ملت از امارت اسلامی افغانستان اعلام شد. این همایش در مجتمع بزرگ خاتم الانبیاء، سالن کنفرانس نمارسانه در غرب کابل به همت «مجمع علما و متنفذان تشیع افغانستان» با اشتراک متنفذان و علما اهل سنت و مقامات طالبان برگزار شد.

با توجه به اظهارات در این همایش به نظر می رسد که رهبران طالبان تلاش میکنند ثبات داخلی و تحکیم حاکمیت سراسری امارت اسلامی را در راستای تلاش برای مشروعیت بخشی بین المللی به نظام جدید دنبال کنند و از این نظر رهبران طالب همراه کردن شیعیان به عنوان یک اقلیت دینی و قومی بسیار مهم و تأثیرگذار در افغانستان را از طریق اطمینان بخشی به آنها درباره حفظ حقوق اساسی آنها در حکومت آینده در دستور کار قرار داده اند.

قومیت و طایفه گرایی معنایی ندارد

در ابتدای این همایش «حجت السلام و المسلمین عباس احسانی»، از فرماندهان جهادی و عضو هیئت رهبری و رئیس شورای اجرایی مجمع علما و متنفذان تشیع افغانستان به ایراد سخن پرداخت و گفت این ملت شهید پرور و مجاهد اتحاد بزرگ از خود در برابر بیگانگان و متجاوزان از خود نشان دادند. سپس «محمد شاکری بدخشانی» معاون امور سیاسی و سخنگوی مجمع علمای متنفذان تشیع افغانستان به ایراد سخن پرداخت و در سخنان خود گفت: برای ما انسانیت و اسلامیت ملاک است و برای ما هویت ملی افغانستان ملاک است. قوم و طایفه و سمت و سیاست های غلط در عصر پیامبر و صاحبه کرام محکوم بوده است و در عصر امروز هم محکوم است. راه حل در این سرزمین جنگ و زور گوی نیست. امارت اسلامی هم برادران من و شما است. پس باید ترس و وحشت معنی و مفهومی ندارد. حکومت بر مردم امتحان است. باید اعتماد بین حکومت و ملت ایجاد شود.

«شیرمحمد عباس استانکزی»، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان نیز از دیگر سخنرانان این نشست بود و  گفت «نیروهای امریکایی با استفاده از تاریکی شب از افغانستان فرار کردند» این یک سربلندی و برای تاریخ و مردم کشور ما است.  «انس حقانی»؛ عضو ارشد طالبان و از رهبران شبکه حقانی هم گفت کشورهای بیرونی به هیچ وجه طرفدار خودکفا شدن افغانستان نیستند. او در بخش دیگر صحبت‌های خود از اعلام حمایت مجمع علمای شیعه از دولت اسلامی طالبان، قدردانی کرد و گفت که این افراد در حقیقت نمایندگان اصلی اقوام تشیع اند که دردهای خود را با ما شریک ساختند و همچنین از حکومت ما اعلام حمایت کردند.

شورای علمای شیعه چه می خواهد؟

شورای علمای شیعه افغانستان پس از بازگشت طالبان به قدرت، نشست های مختلفی را با سران طالبان برگزار کرده و در آن خواسته ها و دغدغه های مشروع شیعیان از دولت جدید را با آنان در میان گذاشته است. لزوم تشکیل دولت فراگیر، مشارکت عادلانه اقوام در قدرت، رسمیت مذهب تشیع و پایان برخوردهای تبعیض آمیز و خودسرانه به نام طالبان علیه شیعیان از عمده ترین این خواسته ها بوده است.

با این حال به نظر نمی رسد که تا کنون به استثنای برگزاری چندین نشست از سوی طالبان، تغییر چشم گیری در وضعیت شیعیان افغانستان ایجاد شده باشد. در واقع ارتقای اوضاع و شرایط شیعیان در زمانی می تواند امیدوارکننده باشد که شاهد حضور آن ها در مناصب عالی سیاسی و تقسیم قدرت با حضور آن ها و همچنین دیگر اقوام و گروه های مذهبی در کابل باشیم و تا زمانی که شیعیان و دیگر گروه‌های مذهبی و قومی افغانستان سهم عمده و قابل توجهی در مشارکت سیاسی و تقسیم قدرت براساس مکانیزم های مردم سالارانه نداشته باشند، توجه به وضعیت شیعیان از سوی امارات اسلامی تنها در حد حرف و شعار باقی خواهند ماند.

عملکرد متناقض طالبان

از سوی دیگر برخی گزارش ها و اخبار درباره طالبان، نگاه امیدوارکننده ای را نشان نمی دهد. از جمله همین چند روز پیش نشریه‌ی آمریکایی واشنگتن پست در گزارشی افشا نموده که طی چهار ماه گذشته هزاران جنگجو از پاکستان به افغانستان آمده تا پایه‌های حکومت طالبان را تحکیم کنند. به گفته این منابع، رهبران ارشد طالبان از جنگجویان، پناهندگان افغان و طالبان مدارس دینی در پاکستان خواسته‌اند به افغانستان بیایند تا به این گروه در تامین امنیت کمک کنند. رهبران طالبان گفته‌اند که پیشرفت غیرمنتظره این گروه در تابستان امسال باعث شد نیاز به جنگجویان بیشتری پیدا کنند.

بر اساس این گزارش تخمین زده می‌شود که طالبان حدود 75 هزار جنگجو در صفوف خود داشته باشند. با این حال از آن جا که عمده این جنگجویان از میان بنیادگرایان و افراد افراطی جذب شده اند، پیش بینی می شود که تنش ها با شیعیان نیز متاثر از جذب افراد بنیادگرا در سطح افغنستان بیشتر شود.

همچنین طی چند ماه گذشته چند بمب گذاری در مساجد شیعیان افغانستان از جمله در هرات صورت گرفته که هنوز نتایج اقدامات برای تامین امنیت شیعیان توسط طالبان مشخص نشده است. این در حالی است که انتظار می رود طالبان باتوجه به شعارهای خود، رسیدگی و توجه بیشتری به وضعیت شیعیان داشته باشند.