چرا سعودی برای تهران پیغام دوستی فرستاد؟

پایگاه رهنما:

درحالی‌که آل سعود در باتلاق جنگ یمن گیر افتاده و به‌زودی مقاومت مردمی یمن تکلیف جنگ ۷۲ ملت علیه خود را با پیروزی نهایی در مأرب جشن خواهد گرفت، بار دیگر پرونده مذاکرات منطقه‌ای میان ایران و عربستان روی میز قرارگرفته است.

اولین دور از مذاکرات بهار امسال با میزبانی شهر بغداد آغاز شد، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران درباره تازه‌ترین تحولات در این خصوص به خبرنگاران گفت که تحولی در این مذاکرات صورت نگرفته است و تهران منتظر پاسخ ریاض است. سخنگوی وزارت خارجه؛ ریاض را به راه‌حل‌های سیاسی و دیپلماتیک و عدم‌مداخله در امور داخلی دیگر کشورها دعوت کرد و گفت توافقات فراگیر منطقه‌ای از طریق احترام متقابل و درک واقعیت‌های این کشورها به موفقیت خواهد رسید.

 پیش‌ازاین شهریور گذشته، ملک سلمان، پادشاه عربستان در پیامی به مجمع عمومی سازمان ملل ابراز امیدواری کرده بود که مذاکرات با ایران به نتایج ملموسی برسد. اما یک ماه بعد وزیر خارجه عربستان مذاکرات هیئت عربستان با ایران را «صمیمانه» توصیف کرده، اما گفته بود که در این مذاکرات هیچ «پیشرفت معناداری» به دست نیامده است.

مذاکرات بین مقامات تهران و ریاض درزمانی انجام می‌شود که بسیاری از بازیگران منطقه در حال تنظیم مجدد سیاست‌های خارجی خود هستند. در این بحبوحه، دولت‌های خاورمیانه با تمرکز بیشتر بر فرصت‌های اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری و علاقه به اجرای سیاست‌های خارجی کم‌هزینه‌تر، رویکرد متفاوتی به منطقه دارند. نکته‌ای مهم آن است که عربستان دریافته است که اتحادش با کشورهای غربی باعث افزایش ضریب امنیت داخلی آن نخواهد شد. بازگشت ریاض برای رابطه با تهران اگرچه هنوز در پله‌های آغازین و قدم‌های اولیه است، اما نباید فراموش کنیم که تمامی تحولات منطقه خاورمیانه لحظه‌به‌لحظه در حال تغییر است.

عربستانی علاوه بر فشار شدید منطقه‌ای با بحران درونی نیز دست‌به‌گریبان بوده و هرلحظه امکان فروپاشی داخلی وجود دارد. تور دیپلماتیک بن سلمان به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس شاهدی مهم بر این ماجراست. در این سفر بن سلمان برای خود از برادران عرب بیعت گرفته و از طریق چند کانال پیغام دوستی برای جمهوری اسلامی ایران فرستاده است. اختلافات گسترده شاهزاده‌ها در عربستان، همانند آتش زیر خاکستر دوباره در حال شعله گرفتن است تا جایی که بن سلمان مجبور شده است چند نفر از پرنس‌های معترض را دوباره به قدرت بازگرداند.

سران جوان سعودی و استاد اعظم آن‌ها محمد بن زیاد می‌دانند که بدون از میان برداشتن اختلافات منطقه‌ای؛ انجام اصلاحات درونی محال است؛ ازاین‌رو از سر ناچاری دست دوستی به‌سوی ایران دراز کرده‌اند. تا پیش از آنکه ارتش سعودی با خفت و خواری به دست‌وپا بیفتد و اختلافات سیاسی درونی آتش به پا کند؛ سران آل سعود هر نوع درخواست دوستی و همکاری از جانب ایران را رد کرده و می‌گفتند مسئله یمن مربوط به اعراب است و به ایرانی‌ها ربطی ندارد!

دولت آل سعود هم در میدان و هم در دیپلماسی شکست‌های سنگینی خورده است، این دولت برای آنکه بتواند در جهان اسلام باقی بماند نیاز به بازسازی رفتارهای گذشته دارد و یک تفاهم سریع با آن‌ها کفایت‌کننده این ماجرا نیست. جمهوری اسلامی مدت‌ها قبل دست دوستی به‌سوی این دولت دراز و آن‌ها رد کرده‌اند، این گروه حاکم باید برای بازگشت به میز، هزینه‌های رجوع دیرهنگام خود را بپردازند تا ایران از سر مسلمانی و برادری درخواست آن‌ها را موردعنایت قرار دهد. منطق سیاسی نیز حکم می‌کند کشورهای یک منطقه و پیروان یک دین به‌صورت قطعی به هم همبسته باشند. جمهوری اسلامی ایران در این سال‌ها سیاست هوشمندانه را در پیش‌گرفته است. صبوری ایران در برابر نفرت پراکنی منطقه‌ای و عفو برادرانه و ارسال کمک‌های ویژه به آن دسته از کشورهای منطقه که گرفتار مصائب امنیتی شده بودند، بدون آنکه از اعطای این کمک‌ها چشم داشتی داشته باشد، فضای جدیدی نسبت به ایران پدید آورده است.

جمهوری اسلامی ایران در طول این سال‌ها نشان داده بازیگری قدرتمند است و مخالفت و حتی دشمنی غرب با آن نمی‌تواند از قدرت آن بکاهد. پیشرفت‌های شگرفت علمی و تکنولوژیک ایران در کنار تلاش اقتصادی معطوف به داخل، غرب را دچار سردرگمی استراتژیک کرده و هرگونه انتظار مخالفان را برای عقب راندن ایران از منطقه از بین برده است. از سوی دیگر قدرت نظامی رو به رشد ایران هرگونه امید به امکان حمله نظامی خارجی به جمهوری اسلامی را منتفی کرده و جسارت ایران در دفاع از خود در برابر قدرت نظامی آمریکا هرگونه موفقیت برنامه خارجی علیه ایران را به یأس مبدل کرده است. از این طبیعی است که سعودی برای بازسازی مجدد روابط خود به هر کانالی متوسل شده و از در و پنجره برای ایران پیغام و کارت دیدار بفرستد.

بالا بودن دست ایران در مذاکرات باعث می‌شود که برای مذاکره و رسیدن به نتیجه برای سعودی شرط‌های قابل‌فهم بگذاریم؛ پدر تروریسم منطقه‌ای باید دست از شرارت بردارد. عربستان بر اساس نیازهای خود دست رابطه دیپلماتیک به‌سوی ایران دراز کرده، ازاین‌رو آن‌ها باید رفتار گذشته خود را ترک کنند، تعهد به آن دهند و تمامی همکاری‌ها با گروه‌های تروریستی سلفی و تکفیری را قطع و آن را اعلام رسمی کنند. از سویی دولت سعودی رسماً باید شکست در یمن را بپذیرد و تمامی نیروهای رسمی و گروه‌های وابسته به خود را از مرزهای قانونی این کشور خارج و با عذرخواهی از مردم مظلوم یمن تمامی خسارت‌های وارده را جبران کند. همچنین ریاض در طول چند سال گذشته با پول پاشی در بغداد زمینه اقدامات ضد ایرانی را پدید آورده است. لازم است عربستان رابطه خود را با نیروهای مزدور قطع کند. آل سعود باید اجرای سناریوی انگلیسی تفرقه میان شیعه و سنی را برای همیشه کنار بگذارد.

واقعیت آن است که جهان اسلام دیگر اعتمادی به دولت سعودی نداشته و آن‌ها بدون جبران گذشته نمی‌توانند روابط قدیمی را طبیعی کرده یا آن را بازسازی کنند. جمهوری اسلامی ایران بنا بر اصل برادری و سنت اسلامی حافظ حریم مردم مسلمان منطقه است، اما این اصل بدان معنا نیز نخواهد بود که بدون هیچ پیش‌شرطی منافقین را بپذیرد! باز شدن درها به‌سوی ریاض نیازمند اجرای پیش‌شرط‌ها توسط سران آن است؛ عربستان اگر امنیت منطقه‌ای و داخلی برایش اهمیت دارد، باید صداقت در عمل و رفتار از خود نشان دهد! هزینه بازسازی مجدد روابط و باز شدن کردن معبرهای بسته‌شده بر گردن حاکم سعودی است.